Wyrok z dnia 1982-06-03 sygn. III CRN 105/82

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 105/82

Wyrok z dnia 3 czerwca 1982 r.

W sprawie o uznanie czynności dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną (art. 527 i nast. k.c.) dopiero data prawomocnego wyroku zapadłego w takiej sprawie stwarza sytuację prawną wymagalności długu.

Przewodniczący: sędzia SN J. Majorowicz (sprawozdawca). Sędziowie SN: K. Piasecki, A. Wielgus.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Zdzisława M. przeciwko Komitetowi Wykonawczemu Budowy Pomnika Szpitala Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie o zapłatę na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Szczecinie z dnia 19 listopada 1981 r.

uchylił zaskarżony wyrok Sądu Wojewódzkiego oraz wyrok Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 26 grudnia 1980 r. i powództwo oddalił; nie obciążył powoda kosztami procesu za pierwszą i drugą instancję.

Uzasadnienie

Wyrokiem wydanym w dniu 16.XII.1980 r. Sąd Rejonowy w Szczecinie zasądził od pozwanego Komitetu Wykonawczego Budowy Pomnika - Szpitala Centrum Zdrowia Dziecka na rzecz powoda Zdzisława M. kwotę 18.000 zł z 8% od dnia 17.X.1980 r. i z kosztami procesu w kwocie 2.130 zł.

Sąd ustalił, że w poprzednim procesie wytoczonym stronie pozwanej przez powoda (akta Sądu Rejonowego w Szczecinie) zapadł prawomocny wyrok rozstrzygający na korzyść powoda spór o uznanie czynności prawnej dokonanej przez Józefę K. z jego pokrzywdzeniem jako wierzyciela za bezskuteczną wobec powoda. Sąd ustalił również, że pozew w sprawie o uznanie darowizny za bezskuteczną wpłynął do Sądu Rejonowego w maju 1978 r. i do tej daty powód był pozbawiony możliwości czerpania pożytków z odsetek, jakie przypadałyby mu od kwoty 100 tys. zł stanowiącej przedmiot darowizny. Jako podstawę prawną wyroku Sąd przytoczył przepisy art. 359 § 2 i art. 481 k.c.

Rewizja wniesiona od tego wyroku przez pozwany Komitet została oddalona w całości wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Szczecinie z dnia 19.XI.1981 r. Zdaniem tego sądu - bezskuteczność czynności potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądowym działa wstecz od momentu wystąpienia powoda z tzw. akcją pauliańską i od tego momentu strona pozwana pozostawała w zwłoce ze spełnieniem świadczenia pieniężnego mającego polegać na zwrocie powodowi kwoty 100 tys. zł stanowiącej przedmiot darowizny dokonanej przez Józefę K. Zgodnie z tym poglądem Sąd Wojewódzki potwierdził i zaakceptował stanowisko zajęte wobec roszczenia powoda przez sąd I instancji.

Wyrok Sądu Wojewódzkiego w Szczecinie zaskarżył rewizją nadzwyczajną Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, zarzucając temu wyrokowi rażące naruszenie art. 359 § 1 i art. 481 k.c., a ponadto art. 3 § 2 i art. 328 § 2 w związku z art. 387 i art. 393 § 1 k.p.c. i wnosząc o uchylenie tego wyroku, jak również poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 16.XII.1980 r. i o przekazanie sprawy wymienionemu Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzut rażącego naruszenia przez oba Sądy art. 359 § 1 i art. 481 § 1 k.c. jest w pełni uzasadniony. Należy bowiem zauważyć, że w sprawie o uznanie czynności dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną (art. 527 i nast. k.c.) dopiero data prawomocnego wyroku zapadłego w takiej sprawie stwarza sytuację prawną wymagalności długu. Orzeczenie bowiem zapadłe w takiej sprawie ma charakter konstytutywny. Trafnie więc podkreśla skarżący, że Sądy przeoczyły istotną dla sprawy okoliczność, że obowiązek świadczenia pieniężnego został nałożony na stronę pozwaną dopiero w wyroku Sądu Rejonowego w Szczecinie, wydanym w procesie o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej darowizny. Wyrok ten został wydany w dniu 31.III.1979 r. Od tego wyroku strona pozwana wniosła rewizję do Sądu Wojewódzkiego w Szczecinie, który wyrokiem z dnia 8.IX.1980 r. rewizję tę oddalił. Z tą datą więc wyrok stał się prawomocny.

Zasądzenie odsetek na rzecz powoda od strony pozwanej za wcześniejszy okres nie znajduje prawnego uzasadnienia. Data bowiem przyjęta przez oba Sądy co do pozostawania strony pozwanej w zwłoce nie wchodzi w rachubę wobec, jak już wyżej wskazano, charakteru czynności prawnej (art. 528 k.c.), jak i ze względu na okoliczności, w jakich darowizna doszła do skutku.

Żądanie przez powoda odsetek za okres po dniu 8.IX.1980 r. nie jest również uzasadnione, ponieważ w świetle okoliczności sprawy, charakteru dokonanej przez matkę powoda darowizny, jej celu społecznego i intencji, którą się kierowała przy podejmowaniu decyzji o dokonaniu darowizny, dobrej wiary strony pozwanej przyjmującej darowiznę - domaganie się obecnie przez powoda odsetek po zwróceniu mu całej sumy wskazuje na czynienie przez powoda użytku ze swego prawa w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

OSNC 1983 r., Nr 1, poz. 14