Wyrok z dnia 1981-02-23 sygn. IV PR 30/81

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV PR 30/81

Wyrok z dnia 23 lutego 1981 r.

Tylko remitent może być pierwszym indosantem.

Przewodniczący: sędzia SN S. Rejman (sprawozdawca). Sędziowie SN: M. Rafacz-Krzyżanowska, Z. Zaziemski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Międzywojewódzkiej Handlowej Spółdzielni Inwalidów w L. przeciwko Danucie G., Genowefie M. i Leokadii K. o odszkodowanie na skutek rewizji strony powodowej od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Lublinie z dnia 16 czerwca 1980 r., oraz zażalenia pozwanej Leokadii K. na orzeczenie o kosztach procesu

1) oddalił rewizję i przyznał Leokadii K. od strony powodowej 1.650 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania rewizyjnego;

2) zmienił pkt V zaskarżonego wyroku w stosunku do pozwanej Leokadii K. w ten sposób, że w miejsce 2.000 zł zasądza na jej rzecz od Międzywojewódzkiej Handlowej Spółdzielni Inwalidów w L. 3.670 zł;

3) przyznał pozwanej Leokadii K. od strony powodowej 200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki uchylił nakaz zapłaty wydany przez państwowe biuro notarialne i zasądził od Danuty K. na rzecz powodowej Spółdzielni 83.955,35 zł z odsetkami i kosztami procesu, oddalił powództwo w stosunku do tej pozwanej w pozostałym zakresie i w całości w stosunku do Genowefy M. i Leokadii K.

Wyrok w odniesieniu do Danuty K. - kierowniczki sklepu, w którym ujawniono niedobór, uprawomocnił się.

Oddalając powództwo skierowane przeciwko pozostałym pozwanym, Sąd Wojewódzki wyraził następujący pogląd:

Pozwani nie złożyli deklaracji wekslowej upoważniającej Spółdzielnię do wypełnienia weksla na określoną kwotę, a ponadto na wekslu brak przy złożonych przez nich podpisach wyrazu "poręczam" lub innego równoznacznego (art. 30 pr. weksl.). W konsekwencji nie można uznać, że odpowiadają oni jako poręczyciele wekslowi (art. 31 pr. weksl.). Wobec zaś nieoznaczenia z góry wysokości poręczenia za dług przyszły nie mogą odpowiadać jako poręczyciele z tytułu umowy poręczenia (art. 878 k.c.).

Wyrok ten w części oddalającej powództwo w stosunku do Genowefy M. i Leokadii K. zaskarżyła powodowa Spółdzielnia, opierając rewizję na zarzucie naruszenia prawa materialnego (art. 368 pkt 1 k.p.c.) przez niewłaściwe zastosowanie art. 30 i 31 pr. weksl. oraz błędną wykładnię art. 10, 15 i 47 pr. weksl. Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od tych pozwanych solidarnie 83.955,35 zł z odsetkami i kosztami procesu. Do rewizji został dołączony odpis "deklaracji gwarancyjnej".

Pozwana Leokadia K. złożyła natomiast zażalenie na orzeczenie o kosztach procesu, domagając się zasądzenia zamiast 2.000 zł kwoty 3.610 zł.

Sąd Najwyższy doszedł do następujących wniosków:

W aktach sprawy znajduje się weksel wystawiony przez Danutę K. Na odwrotnej stronie weksla widnieją podpisy Genowefy M. i Leokadii K. Weksel z klauzulą "bez protestu" wystawiony został na zabezpieczenie mienia społecznego powierzonego pozwanej - kierowniczce sklepu i nie został w terminie wykupiony.

Sąd Wojewódzki, oddalając w całości powództwo w stosunku do pozostałych pozwanych, trafnie stwierdził, że nie odpowiadają oni na podstawie art. 878 k.c., ponieważ wówczas, gdy poręczali za dług przyszły, jego wysokość nie była z góry oznaczona. Skarżący trafnie jednak podnosi, że roszczenia swojego nie opiera na umowie poręczenia unormowanej w tytule XXXII kodeksu cywilnego, ale na zobowiązaniu wekslowym.

Sąd rozpoznał sprawę także w płaszczyźnie poręczenia wekslowego. Zapłatę weksla można ubezpieczyć poręczeniem wekslowym co do całości sumy wekslowej lub do jej części (art. 30 pr. weksl.). Poręczenie umieszcza się tylko na wekslu lub na przedłużku, a jego forma może być dwojaka: złożenie samego podpisu na przedniej stronie weksla, poręczenie wyrażone słowem "poręczam" albo innym zwrotem równoznacznym (art. 31 pr. weksl.).

Jak wynika z materiału dowodowego, poręczenie wekslowe nie miało miejsca i co do tego stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku jest także prawidłowe. Sąd Wojewódzki pominął natomiast w swoich rozważaniach odpowiedzialność wekslową Genowefy M. i Leokadii K. jako indosantów. Skarżąca powołuje się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.X.1962 r. 2 CR 975/61 (OSNCP 1964, z. 2, poz. 27), w którym wyrażono zapatrywanie, że do ważności weksla in blanco i dla skuteczności wypełnienia go do pewnej sumy nie jest konieczne ani odebranie od osób wekslowo zobowiązanych "deklaracji wekslowej", ani określenie w tej deklaracji górnej granicy kwoty, do której weksel będzie mógł być wypełniony. Pogląd ten jest prawidłowy. Jednakże po to, aby można było dochodzić należności od indosantów, weksel musi być prawidłowo wypełniony. W tej sprawie weksel został wystawiony na zlecenie Międzywojewódzkiej Handlowej Spółdzielni Inwalidów w L. i ona, a nie Genowefa M., powinna jako pierwsza podpisać na odwrocie weksla.

Tylko remitent może być pierwszym indosantem. Dopiero wówczas ten będzie uważany za prawidłowego posiadacza, kto ma weksel i wykaże prawo swoje nieprzerwanym szeregiem indeksów, chociażby ostatni indos był in blanco (art. 16 ust. 1 pr. weks.). Na wekslu natomiast, który jest podstawą roszczenia, pierwszym indosantem jest Genowefa M. Taki zaś indos - chociaż jest indosem in blanco - nie daje legitymacji formalnej w stosunku do indosantów. Tak więc roszczenie Spółdzielni do indosantów jest nieuzasadnione i dlatego rewizja podlega oddaleniu (art. 387, art. 98 § 1 i art. 103 § 1 k.p.c.).

Uzasadnione jest natomiast zażalenie Leokadii K. Wykazała ona bowiem, że wpłaciła do zespołu adwokackiego 3.570 zł i uiściła 100 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Dlatego też należy się jej od strony przeciwnej nie 2.000 zł, lecz 3.670 zł tytułem kosztów postępowania za pierwszą instancję, oraz zwrot kosztów postępowania zażaleniowego (100 zł + 100 zł).

OSNC 1981 r., Nr 9, poz. 176