Wyrok z dnia 1980-10-08 sygn. IV CR 383/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CR 383/80

Wyrok z dnia 8 października 1980 r.

Podstawą wyliczenia renty mogą być tylko utracone zarobki, napiwki zaś nie mają charakteru zarobków. Jest to swoistego rodzaju dochód, lecz pobieranie go w naszych warunkach ustrojowych nie jest powszechnie akceptowanym zwyczajem.

Przewodniczący: Sędzia SN Z. Marmaj. Sędziowie SN: S. Rudnicki, J. Szachułowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Mieczysława M. przeciwko Państwowemu Zakładowi Ubezpieczeń - Oddział Wojewódzki w Ł. o odszkodowanie, na skutek rewizji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 4 czerwca 1980 r.

zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1, 2 i 4 w ten sposób, że zasądzoną kwotę 60.000 zł z odsetkami obniżył do kwoty 15.000 z odsetkami, oddalił powództwo o rentę i obniżył zasądzoną na rzecz Skarbu Państwa kwotę 5.030 zł do kwoty 935; nie obciążył powoda kosztami postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Wojewódzki w Łodzi zasądził od pozwanego PZU na rzecz powoda Mieczysława M. kwotę 60.000 zł z 8% od 14.I.1980 r. oraz 3.250 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na zasądzoną sumę składa się: 45.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę ponad wypłaconą powodowi z tego tytułu kwotę 5.000 zł przez zakład pracy oraz 15.000 zł z tytułu ubezpieczenia zbiorowego NW 61 przy ustaleniu 25% inwalidztwa, a więc wyższego od poprzednio ustalonego na 10%.

Następnie Sąd Wojewódzki zasądził miesięczną rentę wyrównawczą po 1.500 zł miesięcznie na tej podstawie, że w takiej kwocie utracił powód korzyść majątkową w postaci napiwków uzyskiwanych od paczek, które doręczał adresatom jako doręczyciel. Dalej idące powództwo zostało oddalone i stosownie do wyników rozstrzygnięcia orzeczono o wpisie sądowym. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, w sprawie ma zastosowanie § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1974 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych (Dz. U. Nr 46, poz. 274), gdyż Urząd Pocztowy, w którym pracował powód, wynajął samochód marki "Żuk" wraz z kierowcą od Przedsiębiorstwa Transportu Samochodowego, które trudni się usługami przewozu.

Kierowca samochodu wraz z pojazdem byli do dyspozycji powoda i innych pracowników Urzędu Pocztowego, lecz faktyczne władztwo nad pojazdem sprawował najemca i dlatego pozwane PZU ponosi odpowiedzialność wg zasad prawa cywilnego.

Wyrok ten zaskarżyło pozwane PZU, domagając się uchylenia wyroku w zaskarżonej części o zapłatę 45.000 zł tytułem zadośćuczynienia, rentę w wysokości 1.500 zł miesięcznie oraz rozstrzygnięcie o kosztach i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie skarżący domaga się zmiany wyroku i oddalenia powództwa w zakresie 45.000 zł z uwzględnieniem kosztów procesu za obie instancje. Wiodący zarzut rewizji sprowadza się do naruszenia prawa materialnego, a mianowicie § 5 ust. 2 i § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1974 r. (Dz. U. Nr 46, poz. 274) i związane z tym zarzutem dalsze, takie jak sprzeczność ustaleń z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy.

Według rewidującego Sąd Wojewódzki błędnie ustalił zasadę odpowiedzialności cywilnej PZU za skutki wypadku komunikacyjnego, któremu uległ powód, choć wypadek ten był wypadkiem przy pracy. Spowodowany on został przez kierowcę wynajętego samochodu, który był w dyspozycji pracodawcy powoda. Podniesiono również zarzut, że zasądzenie renty z tytułu utraty napiwków nie jest uzasadnione, gdyż napiwki nie mają stałego charakteru.

Rewizja jest zasadna.

Stosownie do § 5 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1974 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych (Dz. U. Nr 46, poz. 274), jeśli wypadek jest objęty przepisami o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zakład ubezpieczeń odpowiada tylko za szkody nie objęte tymi świadczeniami, poniesione przez pracownika wskutek zniszczenia lub uszkodzenia rzeczy. Wypadek powoda był niezaprzeczalnie wypadkiem przy pracy. Nie może mieć w sprawie zastosowanie § 6 cytowanego rozporządzenia, gdyż z okoliczności sprawy i charakteru świadczonych usług transportowych dla poczty, czyli zakładu pracy powoda, wynika, że pojazd, który spowodował wypadek, był w dyspozycji pracodawcy poszkodowanego. Odmienne ustalenie sądu I instancji w tym zakresie należy uznać za dowolne. Najemcą samochodu był pracodawca powoda i do jego dyspozycji pozostawał samochód, gdyż jego najem wiązał się z celem rozwożenia paczek. Ta okoliczność wyznaczała kierunek jazdy, czas jazdy oraz kurs przejazdu. Dlatego brak jest danych do przyjęcia, aby pojazd w czasie przewożenia paczek znajdował się w posiadaniu lub dyspozycji innej osoby niż najemca. Możliwe jest zakwestionowanie posiadania, przy rozważaniach jego różnego charakteru, lecz nie można zakwestionować faktu, że pojazd w momencie wypadku znajdował się w dyspozycji pracodawcy powoda. Ta okoliczność sama przez się wyłącza zasądzenie uzupełniającego zadośćuczynienia. Wyliczenie renty uzupełniającej zostało oparte na średniej miesięcznej wysokości napiwków dawanych przez adresatów powodowi jako doręczycielowi paczek. Podstawą wyliczenia renty mogą być tylko utracone zarobki, napiwki zaś nie mają charakteru zarobków. Jest to swoistego rodzaju dochód, lecz pobieranie go w naszych warunkach ustrojowych nie jest powszechnie akceptowanym zwyczajem. Zwyczaj może stanowić podstawę kształtowania stosunków społecznych, ale tylko w wypadkach wyraźnie określonych ustawą. Z braku takiego unormowania Sąd bezpodstawnie ustalił i zasądził uzupełniającą rentę.

Podnieść również należy, że przy uznaniu, iż wypadek powoda był wypadkiem przy pracy i pojazd, który go spowodował, był w dyspozycji pracodawcy poszkodowanego, wyłączona jest możliwość ustalenia odszkodowania wg zasad prawa cywilnego, a więc również na podstawie przepisu art. 444 § 2 k.c.

Ponieważ powód był dobrowolnie ubezpieczony od następstw NW, przy określeniu świadczeń 1.000 zł za 1% utraty zdrowia (w postępowaniu ZUS ustalono tę utratę na 10%, w postępowaniu sądowym zaś na 25%) sąd I instancji zasadnie zasądził z tego tytułu dodatkowo 15.000 zł.

Dlatego zasądzoną sumę w pkt 1 wyroku obniżono do tejże kwoty. Stosownie do zmiany wyroku obniżono wpis sądowy określony w pkt 4 wyroku.

Mając powyższe na uwadze, zmieniono zaskarżony wyrok na zasadzie art. 390 § 1 k.p.c. i nie obciążono powoda kosztami postępowania rewizyjnego przy zastosowaniu art. 102 k.p.c.

OSNC 1981 r., Nr 5, poz. 84