Wyrok z dnia 2019-09-06 sygn. II SA/Gl 563/19

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Matan (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Renata Siudyka,, Sędzia WSA Artur Żurawik, Protokolant st. sekretarz sądowy Anna Koenigshaus, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 września 2019 r. sprawy ze skargi N. L. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie skierowania do domu pomocy społecznej uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Burmistrza Miasta C. z dnia [...] r. nr [...].

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach decyzją z [...] r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję Zastępcy Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w C., działającego z upoważnienia Burmistrza Miasta C. z dnia [...] r. Nr [...]w sprawie odmowy skierowania N.L. do domu pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku.

Zaskarżona decyzja zapadła w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Organ I instancji decyzją z dnia [...] r. Nr [...] odmówił N.L. pomocy w formie skierowania do domu pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku z uwagi na fakt, iż wymaga wzmożonej opieki medycznej. Od tej decyzji strona odwołała się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach, które decyzją Nr [...] z dnia [...] r. uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i przekazało sprawę organowi ł instancji do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu wskazało, że zachodzi konieczność przeprowadzenia ponownego postępowania wyjaśniającego mającego na celu ustalenie rzeczywistych potrzeb i żądań strony tj. ustalenia czy stan zdrowia strony uzasadnia skierowanie do domu pomocy społecznej, czy winna zostać umieszczona w zakładzie opiekuńczo- leczniczym.

W wyniku ponownie przeprowadzonego postępowania ustalono, co następuje: w dniu [...] r. do organu I instancji wpłynęło pismo strony z prośbą o dofinansowanie do pobytu w "A", L. prowadzonego przez Fundację "B", w którym to domu chciałaby zamieszkać na stałe. Na podstawie wywiadu środowiskowego ustalono, że i N.L. jest wdową, nie ma własnych dzieci. Z najbliższej rodziny utrzymuje kontakty z pasierbicą zamieszkałą w P. oraz siostrą zamieszkałą w R. . Dochód strony stanowi świadczenie emerytalne w wysokości 2 892,69zł. Od [...] r. przebywa w "C" w C. przy ul. [...]. Zamieszkuje w pokoju dwuosobowym na parterze . Ustalono, na podstawie dokumentacji tj. opinii dotyczącej sprawności psychofizycznej, iż nie jest ona w stanie samodzielnie spożywać posiłków, myć oraz kąpać się, a także wykonywać podstawowych czynności życiowych, ze względu na niepełnosprawność ruchową (porusza się na wózku inwalidzkim). Na podstawie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydanym przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. Nr [...] z dnia [...] r. stronę zaliczono do znacznego stopnia niepełnosprawności na okres do [...] r. Ze względu na stan zdrowia strony tj. [...] pozostaje pod kontrolą lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Zgodnie z zaświadczeniem lekarskim z dnia [...] r. kwalifikuje się do pobytu w zakładzie opiekuńczo-leczniczym. Ustalono, że "C" zapewnia stronie pełne wyżywienie, opiekę pielęgniarsko-opiekuńczą przez całą dobę, opiekę lekarską ma strona zapewnioną przez lekarza rodzinnego oraz terapię zajęciową i zajęcia rehabilitacyjne. W razie konieczności lekarz specjalista wzywany jest na zlecenie lekarza rodzinnego. Ponadto pobliski szpital w C. umożliwia hospitalizację pensjonariusza w razie nagłych problemów ze zdrowiem. Koszt pobytu w ww. domu wynosi 2600,00zł, który strona opłaca z własnych środków. Ustalono, że na stałe miesięczne wydatki składają się: zakup leków 100,00zł, zakup środków czystości i środków higienicznych w wysokości 50,00zł oraz zakup odzieży w wysokości 80,00zł. Stronie pozostaje do dyspozycji 292,69zł wystarcza na pokrycie ww. wydatków. Strona posiada dodatkowe zasoby finansowe w postaci oszczędności w kwocie 1500,00zł z których może zabezpieczyć potrzeby w tym zakresie. W piśmie z dnia [...] r. strona wskazała, że nie jest w stanie z własnych środków zakupić miedzy innymi pieluchomajtek. Jak wyjaśnił jej organ, powinna złożyć wniosek do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w B. o ponowne ustalenie stopnia niepełnosprawności, aby móc skorzystać z pomocy finansowej przy zakupie środków pomocniczych przysługujących w ramach refundacji ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. W przypadku, gdy wymagana jest dopłata własna, może się zwrócić, po uzyskaniu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności do PCPR o pomoc finansową ze środków PFRON. Ustalono, że strona wymaga wzmożonej opieki i oczekuje na miejsce w "D" w C. oraz "E" W C.. Na podstawie przeprowadzonej w dniu [...] r. aktualizacji wywiadu ustalono, iż nadal zamieszkuje w "C" w C. przy ul. [...]. Stan jej zdrowia uniemożliwia wykonywanie podstawowych czynności życiowych. Z zaświadczenia lekarskiego załączonego do wywiadu z dnia [...] r. wynika, że strona kwalifikuje się do pobytu w zakładzie opiekuńczo- leczniczym.

Od powyższej decyzji odwołanie wniosła N.L. , wyrażając niezadowolenie z otrzymanego rozstrzygnięcia, podnosząc między innymi "proszę o znalezienie odpowiedniego ośrodka, który będzie w stanie zapewnić mi wzmożoną opiekę medyczną oraz który Państwa zdaniem spełni warunki o których mowa w Państwa uzasadnieniu. Proszę również o zapewnienie mi opieki pracownika socjalnego Państwa Ośrodka, który będzie w stanie mi pomóc w załatwieniu bieżących spraw, w tym niezbędnych konsultacji lekarskich, ustalenie stopnia niepełnosprawności". Strona zwróciła się także o udzielenie zapomogi finansowej, która do czasu znalezienia przez pracowników MOPS odpowiedniego ośrodka zapewni bieżące regulowanie miesięcznych zobowiązań. Ponadto zwróciła się o pomoc "w uzyskaniu konsultacji lekarza neurochirurga, który będzie w stanie zaświadczyć, iż mój stan zdrowia nie wymaga dalszej opieki onkologicznej", gdyż placówka w której obecnie przebywa, zdaniem strony, nie jest w stanie jej pomóc. Strona nie ma rodziny, która mogłaby się nią zaopiekować, a miesięczne wydatki to: koszt pobytu w Domu Opieki - 2700zł miesięcznie, leki – 100 zł miesięcznie, koszt zakupu pieluch -110 zł miesięcznie po odjęciu kwoty refundacji, środki higieniczne -50zł, odzież 80 zł, koszt ubezpieczenia na życie 420zł na rok oraz koszty prowadzenia rachunku bankowego około 20zł miesięcznie, razem to kwota 3.095,00zł, która nie wystarcza na pokrycie kosztów miesięcznego utrzymania.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach (dalej: Kolegium) utrzymując w mocy decyzję organu I instancji wskazało na postanowienia zawarte w art. 54 ustawy o pomocy społecznej (dalej: u.p.s.), w tym ust. 3, zgodnie z którym osoba wymagająca wzmożonej opieki medycznej kierowana jest na podstawie art. 33a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub pielęgnacyjno-opiekuńczego. Decyzja została wydana na podstawie art. 54 ust. w zw. z art. 59 ust. 1 ustawy. Organ I instancji odmówił stronie zaskarżoną decyzją skierowania do domu pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku z uwagi na fakt, iż N. L. wymaga wzmożonej opieki medycznej. Jest ona osobą wymagającą skierowania i umieszczenia w zakładzie opiekuńczo- leczniczym a nie w domu pomocy społecznej, co potwierdza zaświadczenie lekarskie, jak i opinia dotycząca sprawności osoby ubiegającej się o skierowanie do DPS-u, sporządzona przez pracownika socjalnego.

W skardze z 1 marca 2019 r. strona (dalej: skarżąca), podobnie jak w odwołaniu, podnosi, iż nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować, wymaga całodobowej opieki z powodu wieku i stopnia niepełnosprawności. Potwierdza to dokumentacja medyczna zawarta w aktach sprawy, w tym opinia biegłego psychiatry i psychologa, jak również wyniki wizji lokalnej przeprowadzonej w miejscu, w którym obecnie przebywa

W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko w niej wyrażone.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył co następuje.

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli Sądu jest decyzja Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach decyzją z [...] r. nr [...] utrzymująca w mocy decyzję Burmistrza Miasta C. z dnia [...]. Nr [...] w sprawie odmowy skierowania N.L. do domu pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku, podjęta na podstawie art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1507, dalej: u.p.s.)

Przepis art. 54 ust. 1 u.p.s. stanowi, iż osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.

W myśl art. 54 ust. 2 u.p.s., osobę, o której mowa w ust. 1, kieruje się do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, z zastrzeżeniem ust. 2a, chyba że okoliczności sprawy wskazują inaczej, po uzyskaniu zgody tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego na umieszczenie w domu pomocy społecznej. Typy domów pomocy społecznej określa art. 56 u.p.s., wyróżniając, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, domy pomoc społecznej dla: 1) osób w podeszłym wieku; 2) osób przewlekle somatycznie chorych; 3) osób przewlekle psychicznie chorych; 4) dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie; 5) dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie; 6) osób niepełnosprawnych fizycznie; 7) osób uzależnionych od alkoholu.

W sposób odrębny są traktowane osoby wymagające "wzmożonej opieki medycznej", które stosownie do art. 54 ust. 3 u.p.s. powinny być kierowane na podstawie art. 33a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1510, z późn. zm.) do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub pielęgnacyjno-opiekuńczego.

Analiza przytoczonych wyżej przepisów, w kontekście rozpatrywanej sprawy, prowadzi do kilku istotnych spostrzeżeń:

Po pierwsze – osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje, zgodnie z art. 54 ust. 1 u.p.s., prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej (dalej: dps). Chodzi także o skierowanie do specjalistycznych dps, świadczących pomoc medyczną, w tym dla osób przewlekle somatycznie chorych oraz osób przewlekle psychicznie chorych (art. 56 pkt. 2 i 3 u.p.s.). Jednak w sytuacji, w której wymaga ona "wzmożonej" opieki medycznej, powinna być kierowana nie do domu pomocy społecznej, ale do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub pielęgnacyjno-opiekuńczego.

Po drugie - w sytuacji, w której osoba wymaga całodobowej opieki medycznej, ale szczególnej (wzmożonej), skierowanie do właściwej placówki, świadczącej nie tyle opiekę socjalną, co medyczną, należy do właściwości innych organów i następuje w odrębnym trybie od trybu określonego w art. 54 ust. 1, 2, 2a i ust. 4 w zw. z art. 56 u.p.s. Jak wynika z art. 33a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1373) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25 czerwca 2012 r. w sprawie kierowania do zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych (Dz.U. z 2012 r., poz. 731) skierowanie do odpowiedniego zakładu opiekuńczo-leczniczego lub pielęgnacyjno-opiekuńczego następuje podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.

Po trzecie – jeśli do organu pomocy społecznej spływa wniosek o skierowanie do domu pomocy społecznej to w pierwszej kolejności powinien ustalić czy wnioskodawca spełnia wymogi ustawowe do uzyskania takiego skierowania, a jeśli są one spełnione to w następnym etapie, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, dokonać oceny do jakiego typu domu pomocy społecznej wnioskodawcę należy skierować (ma być to dps "odpowiedniego typu"), i dopiero po tym wydać stosowaną decyzję.

Po czwarte – jeśli na pierwszym etapie rozpoznawania sprawy okaże się, że wnioskodawca wymaga wzmożonej opieki medycznej, to sprawa pozostaje poza zakresem kompetencji organu pomocy społecznej i nie może on w takiej sprawie orzekać.

Przenosząc te ustalenia na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić trzeba, iż Skarżąca rzeczywiście wnioskowała o skierowanie do jednego z typów dps, określonego w art. 56 pkt. 1, tj. dla osób w podeszłym wieku - "F" w L. (wniosek z dnia [...] r. – k. 13 administracyjnych akt sprawy). I w tym przedmiocie organ I instancji, a w ślad za nim i organ odwoławczy, prowadziły postępowanie. Natomiast w aktach sprawy znajduje się kopia (potwierdzona za zgodność z oryginałem, ale słabo czytelna) "Skierowania do zakładu opiekuńczo-leczniczego/zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego", wystawionego przez specjalistę chorób wewnętrznych, działającego w ramach ZUS, wystawionego w dniu [...] r. O tym, że Skarżąca oczekuje na miejsce w jednej z tych placówek pisze organ I instancji w uzasadnieniu swojej decyzji, podobnie jak i Kolegium, natomiast nie wyciągają z tego właściwych wniosków.

Zdaniem Sądu, na wstępnym etapie postępowania dwie, wskazane wyżej okoliczności, decydujące o dalszym jego biegu, wymagały wyjaśnienia: po pierwsze – skutki skierowania; po wtóre – treść wniosku Skarżącej.

Co do skutków skierowania Skarżącej do zakładu opiekuńczo-leczniczego/zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego uznać przyjdzie, iż podjęcie w tym zakresie rozstrzygnięcia przez uprawniony do tego podmiot (lekarz ZUS) wyklucza możliwość skierowania wnioskodawczyni do któregokolwiek z typów dps, bowiem żaden z nich nie zapewnia wzmożonej opieki medycznej, czego wymaga ustawodawca (art. 54 ust. 3 u.p.s.).

Odnośnie drugiej okoliczności, to należało Skarżącej (wnioskodawczyni) wyjaśnić zasady kierowania do dps, poinformować ją o braku możliwości skierowania do proponowanego przez nią F" w L. i dopiero po uzyskaniu jej stanowiska, podjąć stosowne rozstrzygnięcie. Z naruszeniem przepisów postępowania, w tym, art. 7 i 77 § 1 k.p.a. organy orzekające, bez wyjaśnienia tej zasadniczej kwestii, prowadziły postępowanie i wydały rozstrzygnięcia w sprawie odmowy skierowania do domu dla osób w podeszłym wieku, podczas gdy treść jej wniosku nie została wystarczająco oceniona (ustalona). Treść tę mogła ona sformułować dopiero mając świadomość skutków uzyskanego w [...]r. skierowania.

Sąd ma świadomość tego, że jedna z przyczyn wystąpienia z wnioskiem o skierowanie w trybie art. 54 ust. 1 u.p.s. do konkretnego dps jest czas oczekiwania na umieszczenie Skarżącej w zakładzie opiekuńczo-leczniczym bądź zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym na podstawie ww. skierowania. Nie zmienia to jednak wyrażonego wcześniej stanowiska o braku możliwości kierowania osoby, będącej w takim stanie zdrowia, do zwykłego domu pomocy społecznej, który nie zapewnia wzmożonej opieki medycznej. A takiej, co wyraźnie ze skierowania wynika, wymaga Skarżąca.

W tym stanie rzeczy Sąd, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c p.p.s.a., uchylił zaskarżona decyzję , a także poprzedzającą ją decyzję organu I instancji ze względu na naruszenie przez oba organy przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Wskazania co do dalszego postępowania wynikają z poczynionych wyżej ustaleń.