Wyrok z dnia 1979-06-04 sygn. II CR 161/79

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 161/79

Wyrok z dnia 4 czerwca 1979 r.

Artykuł 18 k.r.o. nie stwarza podstawy do unieważnienia małżeństwa, które było bigamiczne, ale następnie wskutek ustania małżeństwa poprzedniego przestało nim być i nie mogło być unieważnione wobec treści art. 13 § 3 k.r.o.

Przewodniczący: Sędzia SN J. Pietrzykowski. Sędziowie SN: F. Wesely (sprawozdawca), SW E. Kwiatkowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Teresy K.-P. przeciwko Sabinie K. i Zygmuntowi K. o unieważnienie małżeństwa, na skutek rewizji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Jeleniej Górze z dnia 20 listopada 1978 r.

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Powódka domagała się unieważnienia małżeństwa, zawartego przez jej ojca Zygmunta K. z Sabiną K. w dniu 24.V.1975 r. twierdząc, że małżeństwo to zostało zawarte, mimo iż ojciec jej pozostawał w ważnym związku małżeńskim z matką powódki, przy czym nowe małżeństwo zostało zawarte w złej wierze.

Sąd Wojewódzki oddalił powyższe powództwo.

Ustalił przy tym następujący stan faktyczny: Zygmunt K. zawarł pierwszy związek małżeński z Heleną A. w dniu 23.XII.1923 r. w W. Ze związku tego w dniu 15.VIII.1931 r. urodziła się córka Terena Krystyna K. Zygmunt K. pozostając w ważnym związku małżeńskim z Heleną K. zawarł związek małżeński w dniu 9.X.1971 r. w USC w J. z Ludmiłą Marią A. Wyrokiem z dnia 3.XI.1972 r. Sąd Powiatowy w Jeleniej Górze rozwiązał małżeństwo to przez rozwód i wyrok powyższy uprawomocnił się dnia 25.XI.1972 r.

Zygmunt K., pozostając jednak nadal w ważnym związku małżeńskim z Heleną K. i po uzyskaniu rozwodu z Ludmiłą Marią K. obecnie T., poznał Sabinę C. w 1973 r., a następnie po przedstawieniu odpisu wyroku rozwodowego w USC w J. z Ludmiłą K. zawarł związek małżeński z Sabiną K. z domu O. w dniu 24.V.1975 r. w USC w K. Pozostając w związku małżeńskim zarówno z Sabiną K., jak i Heleną K., Zygmunt K. wyrokiem z dnia 8.IX.1976 r. uzyskał rozwód z Heleną K. orzeczony przez Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego w Warszawie. Wyrok ten uprawomocnił się 29.IX.1976 r.

Opierając się na powyższych ustaleniach, Sąd Wojewódzki przyjął, że nie można żądać unieważnienia małżeństwa bigamicznego wówczas, gdy małżeństwo pierwsze ustało i gdy przez to małżeństwo bigamiczne uległo konwalidacji. Dotyczy to również wypadku, gdy następnie małżonek bigamista zmarł, tak jak jest w niniejszej sprawie (zastępuje go w procesie kurator).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zdaniem rewizji art. 18 dopuszcza unieważnienie małżeństwa, które ustało z powodu pokrewieństwa między małżonkami oraz z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w chwili zawarcia małżeństwa w zawartym poprzednio związku małżeńskim. Stosując wykładnię gramatyczną należy przyjąć, że decydującym jest sam fakt zawarcia małżeństwa bigamicznego dla jego unieważnienia, nawet po jego ustaniu, bez względu na to, czy to małżeństwo bigamiczne zostało następnie skonwalidowane. Przepis art. 18 mówi wyraźnie - jeśli jeden z małżonków w chwili zawierania małżeństwa pozostawał w zawartym poprzednio związku małżeńskim, a nie w chwili ustania małżeństwa. Konwalidacja więc, która nie działa wstecz, nie może stanowić przeszkody do unieważnienia małżeństwa po jego ustaniu, skoro to małżeństwo było bigamiczne w chwili jego zawarcia.

Pogląd ten jest błędny. Nie można bowiem dokonywać wykładni art. 18 k.r.o. w oderwaniu od innych przepisów tego kodeksu, a zwłaszcza art. 13 § 3 k.r.o, wedle którego nie można unieważnić małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim, jeżeli poprzednie małżeństwo ustało lub zostało unieważnione. Wyjątek przewidziano w tymże paragrafie tylko dla wypadku ustania małżeństwa przez śmierć osoby, która zawarła ponowne małżeństwo, pozostając w poprzednio zawartym związku małżeńskim. Ta ostatnia sytuacja w niniejszej sprawie nie zachodzi, gdyż małżeństwo Zygmunta i Heleny K. zawarte w 1923 r. ustało na skutek orzeczenia rozwodu, a nie przez śmierć Zygmunta K., która przecież nastąpiła już po ustaniu małżeństwa przez orzeczenie rozwodu. Śmierć ta jednak spowodowała ustanie jego małżeństwa z Sabiną K., które - jak to już wyjaśniono - w wyniku rozwodu małżeństwa Zygmunta i Heleny K. uległo konwalidacji. Artykuł 18 k.r.o. nie wprowadza tutaj żadnych zmian. Dopuszcza on wprawdzie możliwość unieważnienia małżeństwa bigamicznego nawet po jego ustaniu, ale tylko wówczas, gdy w chwili ustania tego małżeństwa było ono bigamiczne, czego w niniejszej sprawie nie było, a co jest założeniem art. 18 k.r.o.

Artykuł 18 k.r.o. nie stwarza więc podstawy do unieważnienia małżeństwa, które było bigamiczne, ale następnie wskutek ustania małżeństwa poprzedniego przestało nim być i nie mogło być unieważnione wobec treści art. 13 § 3 k.r.o.

Wyrok zatem Sądu Wojewódzkiego jest w pełni prawidłowy.

Dlatego z mocy art. 387 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

OSNC 1980 r., Nr 3, poz. 50