Wyrok z dnia 1979-05-29 sygn. II CR 114/79

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 114/79

Wyrok z dnia 29 maja 1979 r.

Paragraf 24 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1974 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych (Dz. U. Nr 46, poz. 274; zm.: Dz. U. z 1975 r. Nr 30, poz. 160), stanowiąc, że ubezpieczeniem auto-casco nie są objęte szkody spowodowane przez posiadacza pojazdu lub kierowcę w stanie nietrzeźwości, obejmuje zarówno sytuację, gdy stan nietrzeźwości posiadacza lub kierowcy miał wpływ na szkodę (wypadek), jak i sytuację, gdy nie miał wpływu na tę szkodę. Do wyłączenia odpowiedzialności PZU z tytułu ubezpieczenia auto-casco wystarcza, że szkoda została spowodowana przez posiadacza pojazdu lub kierowcę w stanie nietrzeźwości, chociażby stan ten nie miał wpływu na szkodę, tj. chociażby nie zachodził związek przyczynowy pomiędzy stanem nietrzeźwości a szkodą.

Przewodniczący: sędzia SN R. Czarnecki (sprawozdawca). Sędziowie SN: H. Dąbrowski, J. Szachułowicz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Zbigniewa M. przeciwko Państwowemu Zakładowi Ubezpieczeń - Inspektorat w W. o odszkodowanie na skutek rewizji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 19 grudnia 1978 r.

oddalił rewizję, zasądził od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów postępowania rewizyjnego w kwocie 1.500 zł.

Uzasadnienie

Według twierdzeń pozwu powód jest właścicielem samochodu Fiat 125-P. Gdy powód jechał tym samochodem z S. do D. i pokonywał prosty odcinek drogi, siedzący obok niego Jan B., który był w stanie nietrzeźwym, uchwycił nagle kierownicę. W wyniku powyższego samochód zjechał na pobocze drogi i uderzył czołowo w drzewo, przy czym został niemal całkowicie rozbity. Na podstawie § 24 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1974 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych (Dz. U. Nr 46, poz. 274; zm.: Dz. U. z 1975 r. Nr 30, poz. 160), tj. na podstawie ubezpieczenia auto-casco, powód domaga się zasądzenia od PZU sumy 150.000 zł.

Stosownie do ustaleń i wniosków Sądu Wojewódzkiego (opartych głównie na przesłuchaniu powoda w sprawie karnej) w dniu 25.V.1977 r. powód jeździł swoim samochodem w celach związanych z pracą, przy czym od godz. 10 rano pił alkohol m.in. z B.Ł. w miejscowościach N. i S. W czasie drugiego powrotu z N. do S., Jan B. obejmował powoda za szyję, łapał za rękę, chwytał też kierownicę. W miejscowości S. znów pito alkohol, a około godz. 16 postanowiono jechać do G. lub P. do restauracji. Jan B., siedząc w samochodzie obok powoda, śpiewał, wymachiwał rękami, a następnie zasnął, powód zaś prowadził samochód do G. Około godz. 16.20 Jan B. obudził się i chcąc wymusić jazdę do P., chwycił nagle kierownicę. Spowodował tym skręt kierownicy w prawo i samochód uderzył w drzewo. We krwi powoda pobranej w dwie godziny po wypadku stężenie alkoholu wynosiło 2,37‰, a we krwi Jana B. - 2,84‰. Gdyby powód był trzeźwy, nie godziłby się na to, żeby agresywny w wyniku nietrzeźwości Jan B. zajmował miejsce obok niego jako kierowcy. Gdy więc stan nietrzeźwości był jedną z przyczyn wypadku (szkody), powództwo ulega oddaleniu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W uchwale z dnia 21.III.1977 r. III CZP 9/77 (OSNCP 1977, poz. 177) SN wyjaśnił, że "stan nietrzeźwości w rozumieniu § 24 pkt 2 powołanego rozporządzenia zachodzi wówczas, gdy stężenie alkoholu we krwi przekracza 0,5‰".

Pogląd Sądu Wojewódzkiego należy rozumieć tak, że powód godził się na zajmowanie miejsca obok siebie przez agresywnego Jana B. dlatego, że sam był w stanie nietrzeźwości. Przeto jego stan nietrzeźwości miał wpływ na powstanie wypadku, inaczej mówiąc - wypadek pozostaje w związku przyczynowym ze szkodą. Powołany pogląd nie zawiera błędu, a rewizja go nie podważa. Natomiast pogląd ten nie opiera się na myśli biegłego. Zarzuty więc rewizji dotyczące tej opinii są bezprzedmiotowe.

Przede wszystkim wyłania się kwestia, czy na gruncie § 24 pkt 2 rozporządzenia w ogóle potrzebne było rozważanie, czy nietrzeźwość powoda stanowiła przyczynę szkody.

Otóż już w wyroku z dnia 20.X.1977 r. IV CR 381/77 Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że w § 24 pkt 2 rozporządzenia chodzi "o jeszcze jeden środek zapobiegawczy przed niebezpieczeństwem grożącym ze strony nietrzeźwych kierowców", a celem tego przepisu jest "wyłączenie odpowiedzialności PZU z tytułu ubezpieczenia auto-casco we wszystkich sytuacjach, w których kieruje pojazdem jego nietrzeźwy posiadacz lub kierowca". "Tym samym dla stosowania § 24 pkt 2 rozporządzenia pozostaje bez znaczenia ustalenie, czy wyłącznie nietrzeźwość spowodowała wypadek, czy w ogóle miała wpływ na ten wypadek".

W celu ustosunkowania się do wyłonionej kwestii należy podnieść, że ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków (§ 9-15 rozporządzenia) idzie dalej niż ubezpieczenie auto-casco (§ 22-32 rozporządzenia), z pierwszego bowiem ubezpieczenia przysługuje świadczenie, zwłaszcza w razie śmierci lub uszkodzenia ciała, a z drugiego - świadczenie tylko w razie szkody majątkowej.

Zgodnie z powyższym § 10 ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 2 tego przepisu rozróżnia sytuację, w której stan nietrzeźwości poszkodowanego miał wpływ na powstanie wypadku, a wtedy nie przysługuje świadczenie z ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków, od sytuacji, w której stan nietrzeźwości poszkodowanego nie miał wpływu na powstanie wypadku, a wówczas przysługuje świadczenie z ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków. Natomiast § 24 pkt 2 rozporządzenia nie przewiduje już takiego rozróżnienia jak wspomniane, stanowi bowiem tylko, że ubezpieczeniem auto-casco nie są objęte szkody spowodowane przez posiadacza pojazdu lub kierowcę w stanie nietrzeźwości, i dlatego obejmuje zarówno sytuację, gdy stan nietrzeźwości posiadacza lub kierowcy miał wpływ na szkodę (wypadek), jak i sytuację, gdy nie miał wpływu na tę szkodę. Do wyłączenia więc odpowiedzialności PZU z tytułu ubezpieczenia auto-casco wystarcza, że szkoda została spowodowana przez posiadacza pojazdu lub kierowcę w stanie nietrzeźwości, chociażby stan ten nie miał wpływu na szkodę, tj. chociażby nie zachodził związek przyczynowy pomiędzy stanem nietrzeźwości a szkodą.

Z przytoczonych względów orzeczono jak w sentencji (art. 387 k.p.c.).

OSNC 1980 r., Nr 1-2, poz. 24