Postanowienie z dnia 1992-06-12 sygn. SAB/Po 41/91

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Tezy

1. Uchwała komisji egzaminacyjnej państwowej szkoły wyższej, stwierdzająca złożenie egzaminu magisterskiego i postanawiająca o wydaniu dyplomu magisterskiego, jest decyzją administracyjną w rozumieniu art. 1 par. 1 Kpa, gdyż przyznaje obywatelom uprawnienia w sferze prawa powszechnie obowiązującego.

2. Dopóki nie zostanie uchylony przepis art. 161 zdanie 2 ustawy o szkolnictwie wyższym, dopóty nie przysługuje prawo wniesienia skargi do sądu na inne zewnętrzne akty zakładowe organów szkoły wyższej lub ich bezczynność, gdyż kognicja Naczelnego Sądu Administracyjnego w tych sprawach została szczególnym przepisem wyłączona.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 21 maja 1992 r. na rozprawie sprawy ze skargi Josepha Heinricha K. na bezczynność Dziekana Wydziału Rolniczego Akademii Rolniczej w P. - postanowił odrzucić skargę.

Uzasadnienie

Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie m.in. przed organami administracji państwowej w należących do właściwości tych organów indywidualnych sprawach rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej. Szczególne miejsce wśród aktów administracyjnych zajmują tzw. akty zakładowe. Akty te wydawane są przez organy zakładów administracyjnych /zakładów państwowych/, a więc szkół wszelkiego typu i stopnia, bibliotek, muzeów, szpitali, zakładów karnych itp. Dotyczą one w większości osób pozostających w tzw. stosunku zakładowym, czyli użytkowników /destynatariuszy/ zakładów, np. uczniów, studentów, pacjentów szpitali, rzadziej innych osób.

Same akty zakładowe nie mają jednolitego charakteru i mogą być aktami wewnętrznymi albo zewnętrznymi. Wewnętrznym aktem jest np. polecenie wydane przez dziekana studentowi lub decyzja dziekana o niedopuszczeniu studenta do sesji egzaminacyjnej. Natomiast aktem zewnętrznym jest np. decyzja o skreśleniu danej osoby z listy studentów szkoły wyższej, pozbawiająca tę osobę prawa do korzystania z zakładu, czy też uchwała komisji egzaminacyjnej stwierdzająca złożenie egzaminu magisterskiego i postanawiająca o wydaniu dyplomu magistra inżyniera rolnictwa /który uprawnia wymienioną w nim osobę do używania tytułu zawodowego oraz do obejmowania stanowisk wymagających wyższego wykształcenia rolniczego/, a także decyzja o odmowie przyjęcia danej osoby na studia w szkole wyższej.

W literaturze /por. np. E. Ochendowski: Formy działania zakładu /w:/ Studia z zakresu prawa administracyjnego ku czci prof. dr M. Zimmermanna, Warszawa-Poznań 1973, str. 119 i nast.; także J. Borkowski: Organizacja zarządzania szkołą wyższą, Wrocław 1978, str. 95/ do decyzji administracyjnych zalicza się te spośród zewnętrznych aktów zakładowych, które przyznają uprawnienia w sferze prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego lub odmawiają przyznania takich uprawnień.

Sprawę charakteru prawnego niektórych zewnętrznych aktów zakładowych szkół wyższych jako decyzji administracyjnych, podlegających reżimowi prawnemu kodeksu postępowania administracyjnego, przesądza w sensie pozytywnym dotychczasowa linia orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego /por. np. wyroki NSA z dnia: 29 czerwca 1982 r. II SA 532/82 - ONSA 1982 Nr 1 poz. 64; 19 grudnia 1985 r. SA/Gd 577/85 - ONSA 1985 Nr 2 poz. 39 i postanowienie NSA z dnia 16 kwietnia 1987 r. I SA 448/87 - OSPiKA 1988 nr 10 poz. 223 z krytyczną glosą J. Homplewicza/.

Zdaniem sądu, uchwała komisji egzaminacyjnej państwowej szkoły wyższej stwierdzająca złożenie egzaminu magisterskiego i postanawiająca o wydaniu dyplomu magisterskiego jest decyzją administracyjną w rozumieniu art. 1 par. 1 Kpa, gdyż przyznaje obywatelom uprawnienia w sferze prawa powszechnie obowiązującego.

Z dniem 27 maja 1990 r. weszła w życie ustawa z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego /Dz.U. nr 34 poz. 201/, która w art. 1 pkt 22 wprowadza generalną kompetencję Naczelnego Sądu Administracyjnego do badania zgodności z prawem wszelkich decyzji administracyjnych, w tym również tzw. zewnętrznych aktów zakładowych szkół wyższych.

Tę ogólną zasadę właściwości rzeczowej Naczelnego Sądu Administracyjnego, w trzy miesiące po jej wprowadzeniu, ogranicza art. 161 zd. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym /Dz.U. nr 65 poz. 385/. Postanowiono bowiem w tym przepisie, że skarga do sądu na zewnętrzne akty zakładowe szkoły wyższej przysługiwać ma w trybie i na zasadach określonych w Kpa i wyłącznie na następujące decyzje ostateczne: decyzję rektora o nieprzyjęciu na studia /art. 141 ust. 5 ustawy o szkolnictwie wyższym/, decyzję rektora o skreśleniu z listy studentów /art. 148 ustawy o szkolnictwie wyższym/, decyzję ministra w sprawie rejestracji organizacji studenckiej /art. 159 ust. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym/ i uchwałę senatu o rozwiązaniu organizacji studenckiej, jeżeli jej działalność wykazuje rażące lub uporczywe naruszanie przepisów ustawowych, statutu uczelni lub statutu organizacji /art. 159 ust. 5 ustawy o szkolnictwie wyższym/.

Dopóki więc nie zostanie uchylony powyższy zapis art. 161 zd. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym, dopóty stronie skarżącej nie przysługuje skuteczne prawo wniesienia skargi do sądu na inne zewnętrzne akty zakładowe organów szkoły wyższej lub ich bezczynność, gdyż kognicja Naczelnego Sądu Administracyjnego w tych sprawach została szczególnym przepisem wyłączona.

Trybunał Konstytucyjny władny jest jedynie do zajęcia się kwestią, o ile zapis art. 161 zd. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym z dnia 12 września 1990 r. /Dz.U. nr 65 poz. 385 ze zm./ pozostaje w kolizji z podstawową zasadą państwa prawnego, iż każdy obywatel ma prawo do niezawisłego sądu.

W podobnej sprawie wniesionej na rozstrzygnięcie ministra Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 24 marca 1992 r. I SA 292/92 odrzucił skargę z powodu niedopuszczalności drogi sądowej.

Z powyższego powodu, na postawie art. 204 par. 1 Kpa i art. 216 par. 5 Kpa Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.