Wyrok z dnia 1995-03-18 sygn. I SA 2035/93

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Tezy

1. Nowo powstałe i zarejestrowane stowarzyszenie, choćby nawet podejmowało wszelkie kroki dla udowodnienia, że jego działalność stanowi kontynuację działalności stowarzyszenia wcześniej zlikwidowanego decyzją administracyjną, wydaną z powołaniem się na art. 26 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. - Prawo o stowarzyszeniach /Dz.U. nr 94 poz. 808 ze zm./, nie może być stroną domagającą się stwierdzenia nieważności decyzji o likwidacji.

2. Stroną postępowania /art. 28 Kpa/ w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji o likwidacji stowarzyszenia mogą być tylko osoby fizyczne - byli członkowie zlikwidowanego stowarzyszenia.

3. Byli członkowie zlikwidowanego stowarzyszenia są legitymowani do żądania weryfikacji decyzji dotyczącej bytu stowarzyszenia /sfera organizacyjna/, nie są oni jednak - jako osoby fizyczne-

legitymowani do takiego żądania dotyczącego sfery majątkowej.

4. Weryfikacja przez właściwy organ decyzji o likwidacji stowarzyszenia w części orzekającej o majątku tego stowarzyszenia /art. 27 rozporządzenia wymienionego w tezie 1/ może nastąpić tylko na wniosek statutowych organów stowarzyszenia powstałego po reaktywowaniu jego działalności w wyniku stwierdzenia nieważności decyzji o likwidacji tego stowarzyszenia.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił na podstawie art. 207 par. 5 Kpa skargę stowarzyszenia (...) w O.W. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 lipca 1993 r. nr D.112/S/1/92 w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji o likwidacji stowarzyszenia.

Uzasadnienie

Pismem z dnia 2 października 1992 r. stowarzyszenie o nazwie (...) w O. W. wystąpiło do Ministra Spraw Wewnętrznych o stwierdzenie nieważności decyzji Wydziału Społeczno-Administracyjnego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w P. z dnia 29 września 1951 r. /nr SA-PI-3/121/51/, orzekającej o likwidacji stowarzyszenia o takiej samej nazwie i siedzibie oraz o upaństwowieniu jego majątku. Zdaniem wnioskodawcy, decyzję tę wydano z naruszeniem prawa w postaci art. 72 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym /Dz.U. nr 36 poz. 341 ze zm./ oraz art. 26 i 27 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. - Prawo o stowarzyszeniach /Dz.U. nr 94 poz. 808/, które przyjęto za prawną podstawę orzekania. Uzasadnienie wniosku miało wydźwięk polityczny i wskazywało na świadome uniemożliwianie przez ówczesne władze realizacji zadań statutowych stowarzyszenia i późniejsze wykorzystanie tej sytuacji jako argumentu na rzecz jego rozwiązania.

W piśmie z dnia 9 lutego 1993 r. wnioskodawca wyjaśnił, że postanowieniem z dnia 23 października 1991 r. Sąd Wojewódzki w K. zarejestrował stowarzyszenie na podstawie statutu uchwalonego w dniu 30 sierpnia 1991 r. "Jest to nowe stowarzyszenie, będące kontynuatorem zlikwidowanego stowarzyszenia w 1951 r., jednak brak jest ciągłości prawnej wobec niewzruszenia do dnia dzisiejszego decyzji z 29 września 1951 r. Działacze Towarzystwa zarejestrowanego w 1991 roku mają interes prawny w żądaniu stwierdzenia nieważności powołanej decyzji, albowiem w przypadku pozytywnego dla nich rozstrzygnięcia nastąpi (...) przywrócenie wpisu stowarzyszenia (...) z zachowaniem ciągłości działania, jak też wywołana decyzja (...) będzie miała istotne znaczenie dla uregulowania spraw majątkowych".

Decyzją nr D. 112/G/1/92 z dnia 8 lipca 1993 r. Minister Spraw Wewnętrznych odmówił stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 29 września 1951 r., powołując się na art. 158 par. 1 Kpa. W uzasadnieniu decyzji podał, że zarejestrowane w październiku 1991 r. stowarzyszenie "nie wykazało, że może być stroną w postępowaniu administracyjnym ze względu na swój interes prawny lub obowiązek". Wprawdzie ma ono taką samą nazwę i podobny statut jak stowarzyszenie rozwiązane w 1951 r., jednakże jest inną osobą prawną. Podobieństwa statutu i nazwy oraz chęć kontynuowania tradycji nie przesądzają automatycznie o jego interesach prawnych. Ponadto ocena decyzji z 1951 r. również nie dostarcza dowodów, że była ona wydana z rażącym naruszeniem prawa, gdyż stwierdzone wówczas okoliczności mogły stanowić podstawę faktyczną do likwidacji stowarzyszenia. Przejęcie majątku zlikwidowanego stowarzyszenia było jedynie konsekwencją jego likwidacji.

W skardze na tę decyzję stowarzyszenie (...) w O. W. zakwestionowało tezę decyzji, że nie jest ono stroną postępowania. Uważa się ono za kontynuatora stowarzyszenia zlikwidowanego w 1951 r., ma takie same cele statutowe, a nawet synowie członków rozwiązanego stowarzyszenia są inicjatorami reaktywowania tego stowarzyszenia. Wzruszenie decyzji z 1951 r. spowoduje powstanie ciągłości prawnej, ponieważ nowe stowarzyszenie albo połączy się z pierwotnym, albo zaprzestanie działalności. Skarżący uważa, że decyzja z 1951 r. narusza art. 26 pkt 4 prawa o stowarzyszeniach z 1932 r., ponieważ przyczyny zaprzestania działalności ówczesnego stowarzyszenia miały charakter zewnętrzny /prześladowania/, a nie organizacyjno-wewnętrzny.

W odpowiedzi na skargę Minister Spraw Wewnętrznych wniósł o jej oddalenie z powodów wyłuszczonych w uzasadnieniu decyzji. Dodał, że przyjęcie przez nowo powstałą organizację nazwy i celów statutowych organizacji działającej w przeszłości nie stwarza żadnych uprawnień, a wykładnia art. 26 pkt 4 prawa o stowarzyszeniach jest błędna.

W piśmie procesowym z dnia 1 grudnia 1994 r. skarżący polemizuje z wywodami odpowiedzi na skargę i powołuje się na fakt, że dwaj członkowie rozwiązanego stowarzyszenia wstąpili do obecnego stowarzyszenia, uznając je za kontynuatora tradycji stowarzyszenie rozwiązanego, mają zatem interes w wykazaniu, że decyzja z 1951 r. została wydana z rażącym naruszeniem prawa.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Podstawową kwestią prawną w rozpatrywanej sprawie jest ustalenie legitymacji procesowej skarżącego stowarzyszenia o nazwie (...). Stowarzyszenie to uważa się za kontynuatora stowarzyszenia rozwiązanego w 1951 r. decyzją administracyjną i wprost wyraża pogląd, że ma interes prawny w żądaniu stwierdzenia nieważności tej decyzji, co będzie miało "istotne znaczenie dla uregulowania spraw majątkowych". Pogląd taki jest błędny. Skarżący został zarejestrowany jako nowe stowarzyszenie w dniu 23 października 1991 r. na podstawie statutu uchwalonego w dniu 30 sierpnia 1991 r. Jest zatem, jak sam zresztą pisze, nowym stowarzyszeniem. Fakt przyjęcia przez nowo zarejestrowane stowarzyszenie nazwy stowarzyszenia wcześniej rozwiązanego i uchwalenie statutu o treści podobnej do treści statutu rozwiązanego stowarzyszenia nie ma żadnego znaczenia dla kształtowania żądań o charakterze roszczeniowym w sferze administracyjnoprawnej. Inaczej mówiąc, nowo powstałe i zarejestrowane stowarzyszenie, choćby nawet podejmowało wszelkie kroki dla udowodnienia, że jego działalność stanowi kontynuację działalności stowarzyszenia wcześniej zlikwidowanego decyzją administracyjną, wydaną z powołaniem się na art. 26 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. - Prawo o stowarzyszeniach /Dz.U. nr 94 poz. 808 ze zm./, nie może być stroną domagającą się stwierdzenia nieważności decyzji o likwidacji.

Fakt zarejestrowania nowego stowarzyszenia czyni z niego nową osobę prawną, której interes prawny nie może sięgać wstecz, do okresu sprzed dnia rejestracji. Stroną postępowania /art. 28 Kpa/ w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji o likwidacji stowarzyszenia mogą być tylko osoby fizyczne - członkowie zlikwidowanego stowarzyszenia, oni bowiem tylko mogą mieć interes prawny w reaktywowaniu działalności organizacyjnej /sąd pomija tu sytuację, gdy zlikwidowane stowarzyszenie kontynuowało nielegalną działalność mimo likwidacji lub członkowie zlikwidowanego stowarzyszenia sami podjęli czynności prawne w celu odtworzenia organizacji/.

Trzeba jednak wyraźnie rozgraniczyć sferę organizacyjną od sfery majątkowej, mimo że decyzje o likwidacji stowarzyszenia z reguły przesądzały także o zadysponowaniu majątkiem likwidowanego stowarzyszenia na zasadzie art. - 27 powyższego rozporządzenia. Jednakże choć byli członkowie zlikwidowanego stowarzyszenia są legitymowani do żądania weryfikacji decyzji dotyczącej bytu stowarzyszenia /sfera organizacyjna/, nie są oni -jako osoby fizyczne - legitymowani do takiego samego żądania dotyczącego sfery majątkowej. O ile bowiem stosunek członkostwa dotyczy praw osobistych, o tyle stosunki majątkowe dotyczą praw organizacji jako osoby prawnej i tylko osoba prawna może o nich decydować przez swe organy. Oznacza to, że weryfikacja przez właściwy organ decyzji o likwidacji stowarzyszenia w części orzekającej o majątku tego stowarzyszenia /art. 27 powyższego rozporządzenia/ może nastąpić tylko na wniosek statutowych organów stowarzyszenia, powstałych po reaktywowaniu jego działalności w wyniku stwierdzenia nieważności decyzji o likwidacji tego stowarzyszenia.

W rozpatrywanej sprawie stowarzyszenie (...) w O.W., zarejestrowane w 1991 r. jako nowe stowarzyszenie, domagało się stwierdzenia nieważności decyzji z 1951 r. o likwidacji stowarzyszenia o tej samej nazwie, występując jako osoba prawna. Nie było więc ono -jako stowarzyszenie - legitymowane do występowania z takim żądaniem, nie mogło bowiem /jako osoba prawna/ wykazać swego interesu prawnego w postępowaniu o uznanie likwidacji innej osoby prawnej za niezgodną z prawem. Jako odrębna osoba prawna, nie mogło ono także zgłaszać żądań dotyczących sfery majątkowej zlikwidowanego stowarzyszenia.

W świetle powyższego Minister Spraw Wewnętrznych trafnie ocenił, że wnioskodawca nie może być uznany w tej sprawie za stronę w rozumieniu art. 28 Kpa, to zaś oznaczało, że skargę -jako nie pochodzącą od strony /art. 197 pkt 1 Kpa/ - należało oddalić na zasadzie art. 207 par. 5 Kpa (...).