Postanowienie z dnia 2015-11-25 sygn. II CZ 79/15

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

Sygn. akt II CZ 79/15

POSTANOWIENIE

Dnia 25 listopada 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)

SSN Hubert Wrzeszcz

SSN Maria Szulc (sprawozdawca)

w sprawie z wniosku E. P.

przy uczestnictwie […] o stwierdzenie nabycia spadku po J. P., po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 25 listopada 2015 r., zażalenia uczestniczki postępowania D. H.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 20 maja 2015 r.,

1) uchyla zaskarżone postanowienie, w tym zakresie znosi postępowanie przed Sądem Okręgowym i przekazuje sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego;

2) zwraca z urzędu uczestniczce D. H. ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego kwotę 30,- (trzydzieści) złotych uiszczoną tytułem opłaty od zażalenia.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy odrzucił na podstawie art. 398² § 2 w zw. z 13 § 2 k.p.c. skargę kasacyjną uczestniczki D. H. sporządzoną przez adwokata K. K. uznając, że likwidator kancelarii tego pełnomocnika adwokat G. K. nie uzupełnił w zakreślonym terminie braku formalnego skargi poprzez złożenie prawidłowego pełnomocnictwa do jej złożenia tj. poprzez określenie w jakiej sprawie został ustanowiony pełnomocnikiem.

W zażaleniu na powyższe postanowienie uczestniczka, wnosząc o jego uchylenie i przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, zarzuciła naruszenie art. 398⁶ § 2 k.p.c. przez jego niezastosowanie i odrzucenie skargi kasacyjnej, mimo że pełnomocnik uczestniczki w terminie złożył wyjaśnienie w wykonaniu wezwania do uzupełnienia braku formalnego skargi.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie podlega uchyleniu ale z innej przyczyny, niż wskazana przez skarżącego. Zgodnie z art. 398⁶ § 2 k.p.c. sąd drugiej instancji odrzuca skargę kasacyjną w przypadkach w nim wymienionych na posiedzeniu niejawnym w składzie trzyosobowym (art. 367 § 3 w zw. z 398²¹ k.p.c.). Zarówno postanowienie, jak i jego uzasadnienie podpisują wszyscy sędziowie (art. 324 § 3 i 330 § 1 w zw. z art. 361, 391 § 1 i 398²¹ k.p.c.). W komparycji zaskarżonego postanowienia został wymieniony trzyosobowy skład rozpoznający sprawę, lecz zarówno jego sentencja, jak i uzasadnienie zostało podpisane tylko przez przewodniczącego tego składu. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury wymagane przez art. 324 § 3 k.p.c. złożenie podpisów pod sentencją przez cały skład sądu, jest wymaganiem bezwzględnym, a brak w tym zakresie nie może być uzupełniony. Brak na sentencji wyroku podpisu sędziego orzekającego w składzie jednoosobowym sądu lub wszystkich podpisów sędziów orzekających w składzie kolegialnym sądu uzasadnia zakwalifikowanie wyroku jako nieistniejącego (sententia non existens) i w takim wypadku środek zaskarżenia podlega odrzuceniu. Rozbieżne natomiast są poglądy, czy w razie podpisania wyroku wydanego w składzie kolegialnym tylko przez niektórych członków tego składu, powinien być on kwalifikowany jako sententia non existens, czy jako wyrok istniejący ale obciążony poważną wadą procesową uzasadniającą jego uchylenie przez sąd wyższej instancji. Przychylić się trzeba do poglądu, zgodnie z którym taki wyrok jest wyrokiem istniejącym, ale brak podpisów niektórych sędziów orzekających w składzie kolegialnym odejmuje takiemu wyrokowi moc jurysdykcyjną w tym zakresie i jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 września 2000 r., III CZP 29/00 (OSNC z 2001 r., nr 2, poz. 25, Prok. i Pr. - wkł. z 2001 r., nr 2, poz. 28, Biul. SN z 2009 r., nr 9, poz. 5, M. Prawn. z 2001 r., nr 1, poz. 6 i z 2001 r., nr 3, poz. 161, Wokanda z 2000 r., nr 11, poz. 9), rozstrzygnięcie odrywa się od sędziego, nawet jeżeli jego osoba została jednoznacznie określona w komparycji. Moc jurysdykcyjna wyroku zostaje zachowana w zakresie objętym istniejącym podpisem na sentencji, ale oznacza to wydanie wyroku w warunkach nieważności postępowania określonej w art. 379 pkt 4 k.p.c., a więc sprzeczności składu sądu z przepisami prawa. Wyrok podlega zatem zaskarżeniu i musi być usunięty z obrotu prawnego przez sąd wyższej instancji poprzez jego uchylenie i zniesienie postępowania w części dotkniętej nieważnością. Zasady te mają, poprzez odesłanie zawarte w art. 361 k.p.c., zastosowanie w razie stwierdzenia braku podpisów części składu orzekającego na postanowieniu sądu drugiej instancji rozstrzygającym w przedmiocie nie wymienionym w art. 367 § 4 k.p.c., a więc wtedy, gdy orzeka w składzie trzyosobowym zgodnie z art. 367 § 3 k.p.c. Naruszenie art. 324 § 3 i 330 § 1 w zw. z art. 361, 391 § 1 i 398²¹ k.p.c. uzasadnia zatem uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Wskazana wadliwość zaskarżonego postanowienia uchyla kontrolę Sądu Najwyższego w zakresie zarzutu podniesionego w zażaleniu, a jedynie na marginesie trzeba wskazać, że jedynie precyzyjnie sformułowane wezwanie do uzupełniania braku formalnego środka zaskarżenia może stanowić podstawę oceny, czy strona je prawidłowo wykonała.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 394¹ § 3 k.p.c. w zw. z art. 398¹⁵ k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c. Podstawę orzeczenia o zwrocie opłaty od zażalenia stanowi art. 79 ust. 1 pkt 1 e ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.).

kc