Uchwała z dnia 1977-11-29 sygn. III CZP 88/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 88/77

Uchwała z dnia 29 listopada 1977 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Z. Trybulski. Sędziowie SN: R. Czarnecki (sprawozdawca), S. Rudnicki.

Sąd Najwyższy, w sprawie z powództwa Bolesława M. przeciwko Janinie P. o rozwód, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Poznaniu postanowieniem z dnia 12 sierpnia 1977 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

"Czy do dowodu z opinii ośrodków diagnostycznych dla nieletnich utworzonych zarządzeniem nr 70/74/N Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 września 1974 r. (Dz. Urz. Min. Sprawiedliwości Nr 8, poz. 44) należy stosować odpowiednio przepisy dotyczące opinii wydanych przez instytut naukowy lub naukowo-badawczy w rozumieniu art. 290 k.p.c., czy też przepisy dotyczące opinii biegłych w rozumieniu art. 278 k.p.c., wydanych i opracowanych zbiorowo przez biegłych?"

udzielił następującej odpowiedzi:

Ośrodek diagnostyczny dla nieletnich (zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 września 1974 r. w sprawie organizacji i zakresu działania ośrodków diagnostycznych dla nieletnich - Dz. Urz. Min. Sprawiedliwości Nr 8, poz. 44) nie składa opinii. Opinia psychologa, lekarza i pedagoga zatrudnionych we wspomnianym ośrodku jest opinią biegłych (art. 278-289 k.p.c.), zwłaszcza zaś opinia łączna w rozumieniu art. 285 § 2 k.p.c.

Uzasadnienie

W sprawie o rozwiązanie małżeństwa stron, z którego pochodzi syn urodzony w 1962 r., ośrodek diagnostyczny dla nieletnich po przeprowadzeniu badań specjalistycznych złożył opinię tej treści, iż "należy dążyć do jak najszybszego sfinalizowania sprawy i zapewnienia chłopcu poczucia stabilizacji i bezpieczeństwa", przy czym opinię tę podpisał psycholog, lekarz, pedagog i kierownik ośrodka.

Sąd Rejonowy rozwiązał małżeństwo stron, a Sąd Wojewódzki rozpoznając rewizję powoda od tego wyroku przedstawił do rozstrzygnięcia wyżej powołane zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W myśl art. 290 § 1 k.p.c. sąd może zażądać opinii odpowiedniego instytutu naukowego lub naukowo-badawczego.

Zgodnie z art. 1 ust. 1, art. 4 ust. 1, art. 6 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 15 pkt 1 i art. 16 ustawy z dnia 17 lutego 1961 r. o instytutach naukowo-badawczych (jedn. tekst: Dz. U. z 1975 r. Nr 7, poz. 41) instytut naukowo-badawczy jest tworzony dla prowadzenia prac naukowo-badawczych; jego utworzenie następuje w drodze zarządzenia Prezesa Rady Ministrów; instytut posiada osobowość prawną; jego organami są: dyrektor i rada naukowa; instytut zatrudnia zwłaszcza pracowników naukowo-badawczych, a takimi pracownikami są osoby, które zostały powołane na stanowiska: profesora zwyczajnego, profesora nadzwyczajnego, docenta, adiunkta, starszego asystenta lub asystenta.

Z kolei według § 1 ust. 1, § 2, § 4 ust. 1, § 3 ust. 1-3 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 września 1974 r. - w sprawie organizacji i zakresu działania ośrodków diagnostycznych dla nieletnich (Dz. Urz. Min. Sprawiedliwości Nr 8, poz. 44) zadaniem ośrodka diagnostycznego jest przygotowywanie dla sądów, prokuratur i zakładów dla nieletnich opinii o nieletnich oraz sprawowanie opieki specjalistycznej nad wychowankami zakładu dla nieletnich; utworzenie ośrodka następuje w drodze zarządzenia Ministra Sprawiedliwości; stanowi on jednostkę organizacyjną zakładu dla nieletnich, przy którym został powołany, nie posiada więc osobowości prawnej; ośrodkiem kieruje kierownik i z natury rzeczy - nie ma w nim rady naukowej; ośrodek zatrudnia zwłaszcza psychologów, lekarzy i pedagogów, posiadających dyplom ukończenia studiów magisterskich.

Przedstawione różnice w zakresie celów, sposobu utworzenia i struktury pomiędzy instytutem naukowo-badawczym a ośrodkiem diagnostycznym dla nieletnich wyłączają możność przyjęcia, żeby przepisy art. 290-291 k.p.c. dotyczące opinii złożonej przez instytut naukowo-badawczy stosowały się odpowiednio do opinii wspomnianego ośrodka, ściślej - do opinii wchodzących w rachubę osób fizycznych, ośrodek nie składa bowiem opinii już choćby z tego względu, że nie posiada osobowości prawnej.

Z kolei stosownie do art. 278 § 1 i art. 285 § 2 k.p.c. sąd może wezwać jednego (art. 554 § 1 k.p.c. przewiduje w tym względzie wyjątek) lub kilku biegłych, a w drugim wypadku, biegli mogą złożyć opinię łączną.

Opinia łączna w rozumieniu art. 285 § 2 k.p.c. obejmuje nie tylko opinię wspólną kilku biegłych z tej samej dziedziny nauki, lecz także opinię kompleksową kilku biegłych z różnych (zwłaszcza zbliżonych) dziedzin nauki, gdy każdy z tych biegłych przeprowadza badania cząstkowe w zakresie swej specjalności, a następnie wszyscy biegli opracowują jedną opinię, zakończoną wspólną oceną i konkluzją.

Taką właśnie opinię łączną (kompleksową) składają osoby posiadające wiadomości specjalne z zakresu psychologii, medycyny i pedagogiki, zatrudnione w ośrodku diagnostycznym dla nieletnich.

Na gruncie art. 283 § 2 k.p.c. sąd może wezwać w charakterze biegłych osoby spoza listy stałych biegłych sądowych, może więc też wezwać w tym charakterze psychologa, lekarza i pedagoga zatrudnionych we wspomnianym ośrodku. Do ustnego wyjaśnienia ich opinii złożonej na piśmie stosuje się art. 286 k.p.c.

Z powyższych przyczyn udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1978 r., Nr 5-6, poz. 87