Wyrok z dnia 1976-12-06 sygn. III CRN 230/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 230/76

Wyrok z dnia 6 grudnia 1976 r.

Jeżeli sąd w wyroku znoszącym wspólność majątkową nie oznaczy daty jej ustania (art. 52 § 2 k.r.o.), strona może wnosić w trybie art. 351 § 2 k.p.c. o stosowne uzupełnienie wyroku.

Przewodniczący: Sędzia SN J. Majorowicz. Sędziowie SN: Z. Trybulski, Z. Wasilkowska (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Zdzisława R. przeciwko Stanisławie R. o zniesienie wspólności majątkowej na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 13 lutego 1976 r.

oddalił rewizję nadzwyczajną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 13.II.1976 r. Sąd Rejonowy zniósł ustawową wspólność majątkową między małżonkami Zdzisławem R. a Stanisławą R. Następnie rozstrzygnięcie to Sąd uzupełnił w ten sposób, że wspólność majątkowa ustała z dniem 19 grudnia 1975 r. Wyrok ten, podobnie jak i wyrok uzupełniający, uprawomocnił się bez zaskarżenia.

Od powyższego wyroku wniósł z urzędu rewizję nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości z wnioskiem o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Skarżący zarzuca rażące naruszenie art. 213 § 2, 431 i 441 w związku z art. 452 k.p.c. oraz art. 3 § 2 i 232 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przede wszystkim należy stwierdzić, że już po wydaniu zaskarżonego wyroku prawomocnym wyrokiem z dnia 23.VI.1976 r. w sprawie I C 1416/76 został orzeczony rozwód małżeństwa stron, a zatem wspólność majątkowa między małżonkami ustała. W związku z powyższym zarzuty rewizji nadzwyczajnej mogą być aktualne tylko o tyle, o ile kwestionują wcześniejsze zniesienie wspólności, przy czym chodzi tu zaledwie o okres kilku miesięcy (grudzień 1975 r. - luty lub czerwiec 1976 r.). W tym zakresie Sąd Najwyższy nie dopatrzył się rażącego naruszenia przepisów prawa.

Sąd Rejonowy, znosząc wspólność majątkową małżonków i ustalając datę ustania wspólności od 19.XII.1975 r., kierował się - jak to wynika z uzasadnienia wyroku - ważnymi powodami w rozumieniu art. 52 k.r.o. W szczególności Sąd podniósł, że przeciwko pozwanej toczy się dochodzenie karne o wyłudzenie znacznych kwot pieniężnych (około 1.500.000 zł) na szkodę osób prywatnych, w związku z czym została ona w dniu 19.XII.1975 r. aresztowana i że działalność jej doprowadziła do nadmiernego obciążenia długami majątku wspólnego, co zagraża dobru rodziny i trojga małoletnich dzieci. Zagrożenie to wynika już choćby z faktu, że jeden z wierzycieli pozwanej, Jerzy S., na rzecz którego zasądzono prawomocnym wyrokiem ponad 160.000 zł z odsetkami i kosztami, dokonał zajęcia wchodzącego w skład wspólności majątkowej samochodu ciężarowego marki "Żuk", a samochód ten stanowi warsztat pracy powoda jako taksówka bagażowa i jedyne źródło utrzymania rodziny.

Zarzut rewizji nadzwyczajnej, że wszystkich powyższych ustaleń Sąd Rejonowy dokonał wyłącznie na podstawie wyjaśnień powoda, nie przesłuchawszy nawet pozwanej i poprzestając na jej pisemnym oświadczeniu, jest o tyle nieścisły, że większość ustaleń dokonana została na podstawie akt urzędowych, tj. akt sądowych i akt komornika. O ile zaś chodzi o nieprzesłuchanie pozwanej, uchybienie to nie miało istotnego znaczenia dla sprawy; jak wynika bowiem z dwukrotnego przesłuchania pozwanej w sprawie o rozwód, przyznała ona zarówno okoliczność, że dłużna jest różnym osobom wysokie kwoty, jak i fakt zerwania pożycia w maju 1975 r.

Należy dodać, że - jak wynika z wniosku o podział majątku wspólnego - majątek ten składa się tylko - poza wspomnianym wyżej samochodem bagażowym - z wkładu na mieszkanie spółdzielcze typu lokatorskiego w kwocie 22.000 zł i skromnego urządzenia domowego. Gdyby więc nawet wspólność nie została zniesiona, zachodziłyby przesłanki przewidziane w znowelizowanym art. 41 § 3 k.r.o. (Dz. U. z 1975 r. Nr 45, poz. 234) do wyłączenia możliwości zaspokojenia się wierzycieli z majątku wspólnego ze względu na charakter wierzytelności, dobro trojga małoletnich dzieci w wieku od 2 do 9 lat i zasady współżycia społecznego.

W sprawie w związku z zarzutami rewizji nadzwyczajnej wyłania się ponadto zagadnienie prawne, czy istniały przesłanki formalnoprocesowe do uzupełnienia wyroku przez wskazanie daty zniesienia wspólności ustawowej. Na pytanie powyższe należy odpowiedzieć twierdząco.

Artykuł 52 § 2 k.r.o. stanowi, że wspólność majątkowa ustaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją znosi. Powyższe kategoryczne brzmienie przepisu wskazuje, że oznaczenie w wyroku daty zniesienia wspólności jest obligatoryjne niezależnie od tego, czy Sąd oceniając okoliczności sprawy, uzna, że datą tą powinna być data wydania wyroku lub wniesienia pozwu czy też data wcześniejsza.

Z art. 351 § 1 k.p.c. wynika z kolei, że strona może żądać uzupełnienia wyroku m.in. w wypadku, gdy sąd nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu. Takim dodatkowym orzeczeniem jest również oznaczenie daty ustania wspólności majątkowej.

W tych warunkach należy przyjąć, że jeżeli sąd w wyroku znoszącym wspólność majątkową nie oznaczy daty jej ustania (art. 52 § 2 k.r.o.), strona może wnosić w trybie art. 351 § 2 k.p.c. o stosowne uzupełnienie wyroku.

W sprawie niniejszej powód w piśmie z dnia 25.II.1976 r. złożonym przed upływem terminu przewidzianego w art. 351 § 1 k.p.c. wniósł o uzupełnienie wyroku z dnia 13.II.1976 r. znoszącego wspólność majątkową (bez oznaczenia daty jej ustania) przez oznaczenie daty zniesienia wspólności na dzień 19.XII.1975 r. Sąd Rejonowy był przeto władny wyrok uzupełnić, co też uczynił wyrokiem z dnia 20.V.1976 r.

Skarżący podnosi ponadto, że w aktach brak jest dowodu doręczenia wezwania pozwanej na rozprawę w dniu 20.V.1976 r., na której zapadł wyrok uzupełniający. Z dokumentu na karcie 16 akt (pismo do Komendy Wojewódzkiej MO w Kielcach) wynika jednak pośrednio, że pozwana o terminie rozprawy została zawiadomiona. Pozwana zgodziła się poza tym z treścią wyroku, nie wnosząc rewizji, a rewizja nadzwyczajna została wniesiona z urzędu na skutek starań - co wynika ze znajdującej się w aktach korespondencji - wierzyciela pozwanej, Jerzego S. Ewentualne więc uchybienie Sądu w tym zakresie nie może doprowadzić do uchylenia zaskarżonych wyroków.

Z tych przyczyn i na mocy art. 421 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.

OSNC 1977 r., Nr 10, poz. 190