Postanowienie z dnia 1977-01-20 sygn. IV CZ 7/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CZ 7/77

Postanowienie z dnia 20 stycznia 1977 r.

Łączności wewnętrznej, jaka zachodzi między współuczestnikami w procesie przy współuczestnictwie materialnym (art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c.), nie podważa okoliczność, że rodzaj i wysokość ich roszczeń odszkodowawczych są różne, chociaż podstawą faktyczną i prawną jest jedno i to samo zdarzenie.

Przewodniczący: sędzia Fr. Wesely (sprawozdawca). Sędziowie: S. Rudnicki, H. Kramczyńska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Henrietty E. przeciwko Państwowemu Zakładowi Ubezpieczeń - Inspektorat w B. o odszkodowanie, na skutek zażalenia powódki od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 21 października 1976 r.

uchylił zaskarżone postanowienie.

Uzasadnienie

Powodowie są małżeństwem. W dniu 8.VII.1976 r. ulegli oni wypadkowi komunikacyjnemu. Mianowicie, podczas jazdy motocyklem zostali potrącani przez samochód ciężarowy. Doznali przy tym, jak twierdzą w pozwie, uszkodzeń ciała, a także szkód materialnych m.in. z powodu zniszczenia motocykla. W związku z powyższym wystąpili przeciw PZU we wspólnym pozwie o zasądzenie zadośćuczynienia i odszkodowania.

Sąd Wojewódzki, do którego sprawa została skierowana, stwierdził niedopuszczalność łączenia w jednym pozwie roszczeń obu powodów z uwagi na to, że zachodzi, jego zdaniem, w sprawie współuczestnictwo formalne, a wartość przedmiotu sporu roszczeń obu powodów z osobna nie przekracza kwoty 100.000 zł, natomiast łączna ich suma przekracza kwotę 100.000 zł. Tym samym zgodnie z treścią art. 72 k.p.c. § 1 pkt 2 brak podstaw do występowania w roli powodów w jednej sprawie.

W konsekwencji Sąd Wojewódzki rozłączył sprawy powodów i przekazał je według właściwości rzeczowej Sądowi Rejonowemu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stanowisko Sądu Wojewódzkiego byłoby w pełni prawidłowe, gdyby w sprawie zachodziło rzeczywiście tylko współuczestnictwo formalne, o którym w art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c.

W sprawie niniejszej zachodzi jednak współuczestnictwo materialne. Współuczestnictwo w procesie polega na tym, że w jednej sprawie występuje w roli powodów lub pozwanych kilka osób. Zgodnie z treścią art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. współuczestnictwo materialne zachodzi w razie zaistnienia jednej z następujących dwóch przesłanek: 1) jeżeli podmiot sporu stanowią prawa lub obowiązki im wspólne i 2) jeżeli przedmiot sporu stanowią prawa lub obowiązki oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej.

Z powyższego wynika, że między roszczeniem lub zobowiązaniem współuczestników musi zachodzić łączność wewnętrzna. Taka łączność zachodzi niewątpliwie przy dochodzeniu odszkodowania, którego podstawą faktyczną i prawną jest jedno i to samo zdarzenie, jakim jest czyn niedozwolony (wypadek drogowy), w wyniku którego kilka osób jednocześnie ponosi szkodę. Podstawowa bowiem przesłanka prawa materialnego jest ta sama (w tym wypadku art. 415 w zw. z art. 436 § 2 k.c.). Łączności tej nie podważa okoliczność, że pewne poszkodowane osoby mają różne roszczenia (np. jedna roszczenie o rentę z powodu utraty zdolności do pracy, a drugi tylko roszczenie odszkodowawcze za zniszczone w wypadku przedmioty) albo że pewnym osobom przysługuje roszczenie w wyżej wysokości (np. wyższe roszczenie o zadośćuczynienie z powodu cięższego uszkodzenia ciała).

Warto przypomnieć, że na podobnym stanowisku stanął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 30 kwietnia 1966 r. III PZ 20/66 (OSNCP 1967, poz. 164). W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy wskazał, że zachodzi współuczestnictwo materialne po stronie dochodzących odszkodowania z powodu śmierci żywiciela w wypadku. Dodać zaś trzeba, że podstawę faktyczną i prawną stanowiła nie tylko śmierć żywiciela, ale przede wszystkim wypadek.

W tej sytuacji nie można podzielić poglądu, zaakceptowanego przez Sąd Wojewódzki, że dochodzenie odszkodowania kilku osób poszkodowanych w jednym wypadku nie stanowi przesłanek do współuczestnictwa materialnego.

Dodać zaś trzeba, że współuczestnictwo pomyślne jest dla ekonomii procesowej, a także jednolitości orzecznictwa, aby przez odrębne rozpoznawanie spraw nie dochodziło do sprzecznych ustaleń istotnych dla zastosowania prawa materialnego, a które są wspólne dla wszystkich stron mogą nawet stanowić przedmiot wyroku wstępnego (art. 318 § 1 k.p.c.) rozstrzygającego zasadę powództwa.

Dalszym argumentem przemawiającym za postawioną tezą jest art. 384 k.p.c. dotyczący postępowania rewizyjnego. Wedle tego przepisu sąd rewizyjny może z urzędu rozpoznać sprawę na rzecz współuczestników, którzy wyroku nie zaskarżyli, gdy będące przedmiotem zaskarżenia prawa lub obowiązki są wspólne także dla tych współuczestników albo gdy są oparte na tej samej podstawie faktycznej lub prawnej. Nie ulega wątpliwości, że chodzi tutaj o współuczestników materialnych i nie do pomyślenia jest sytuacja, aby sąd rewizyjny, np. w razie stwierdzenia trafności rewizji, kwestionującej brak przesłanek odpowiedzialności z czynu niedozwolonego przyjęty przez sąd I instancji, nie uchylił wyroku na korzyść pozostałych powodów, którzy wyroku nie zaskarżyli. Przecież dla tego celu, celu zgodności z prawdą i jednolitości orzeczeń dotyczących tych samych zdarzeń, ustawodawca wprowadził art. 384 k.p.c.

Niezależnie od tego w niniejszej sprawie są dalsze argumenty przemawiające za dopuszczalnością współuczestnictwa powodów. Mianowicie, z twierdzeń pozwu wynika, że są oni małżeństwem. Prowadziłoby to do wniosku, iż zniszczony w wypadku motocykl mógł być objęty wspólnością ustawową. Wprawdzie odszkodowania za niego dochodził tylko jeden z małżonków, niemniej jednak sprawa własności motocykla powinna była być przez sąd rozważona z urzędu i orzeczenie o odszkodowaniu powinno zapaść zgodnie z prawdziwym stanem rzeczy (art. 3 k.p.c. i art. 321 § 2 k.p.c.).

Z tych wszystkich względów z mocy art. 390 w zw. z art. 397 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

OSNC 1977 r., Nr 8, poz. 146