Wyrok z dnia 1976-07-02 sygn. I PR 112/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PR 112/76

Wyrok z dnia 2 lipca 1976 r.

Sąd powszechny, będący właściwy do rozpoznania sprawy o odprawę pośmiertną, jest władny dokonać samodzielnego ustalenia co do tego, czy w chwili śmierci pracownika umowa o pracę trwała, czy też przedtem uległa rozwiązaniu lub wygaśnięciu.

Przewodniczący: sędzia M. Piekarski. Sędziowie: T. Kasiński (sprawozdawca), T. Szymanek.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z wniosku Teresy S. przeciwko Przedsiębiorstwu Spedycji Krajowej Oddział Terenowy w Z. o odprawę pośmiertną, na skutek odwołania od orzeczenia Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw Pracy w Z. z dnia 16 marca 1976 r. oraz przedstawienia zagadnienia prawnego - przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z tymczasową siedzibą w Sulechowie postanowieniem z dnia 12 maja 1976 r. - do rozstrzygnięcia w trybie art. 66 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych

przejął sprawę do rozpoznania, uchylił zaskarżone orzeczenie Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw Pracy w Zielonej Górze i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Nowej Soli.

Uzasadnienie

Wnioskodawczyni złożyła w styczniu 1976 r. wniosek do komisji rozjemczej przy pozwanym Przedsiębiorstwie o przyznanie jej przewidzianej w art. 93 kodeksu pracy odprawy pośmiertnej po zmarłym mężu Edwardzie S., który był pracownikiem terenowej placówki tego Przedsiębiorstwa, zatrudnionym w charakterze starszego referenta technicznego. Według treści protokołu rozprawy przed komisją rozjemczą Edward S. nie zgłosił się do pracy po dniu 29.IV.1975 r., a w dniu 17.V.1975 r. zakład pracy został powiadomiony o jego śmierci. W związku z tym stanem faktycznym doszło zdaniem pozwanego zakładu pracy do wygaśnięcia umowy o pracę z dniem zaprzestania jej wykonywania, co w konsekwencji czyni nieuzasadnione roszczenie wnioskodawcy o odprawę pośmiertną, która przysługuje zgodnie z art. 93 § 1 k.p. w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy. Komisja rozjemcza na następnym posiedzeniu postanowiła przekazać sprawę komisji odwoławczej do spraw pracy, uznając jej właściwość z mocy art. 264 § 1 ust. 2 k.p. Komisja odwoławcza wydała - po odebraniu od wnioskodawczyni oświadczeń co do przyczyn zwłoki w złożeniu wniosku - postanowienie odrzucające wniosek, uznając, że wnioskodawczyni uchybiła 14-dniowemu terminowi z art. 269 k.p. do złożenia wniosku i że nie zachodzą okoliczności, które usprawiedliwiałyby opóźnienie. Rozpoznając odwołanie wnioskodawczyni od tego postanowienia Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze postanowił przedstawić Sądowi Najwyższemu w trybie art. 66 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne:

1. czy sąd powszechny w sprawie z powództwa członka rodziny zmarłego pracownika przeciwko zakładowi pracy o odprawę pośmiertną może dokonać samodzielnego ustalenia co do tego, że w chwili śmierci pracownika umowa o pracę nie wygasła wskutek porzucenia;
2. w przypadku udzielenia odpowiedzi przeczącej na pytanie pod 1, czy członek rodziny zmarłego pracownika, którego stosunek pracy - według oceny zakładu pracy - wygasł wskutek porzucenia, może w postępowaniu przed terenową komisją odwoławczą do spraw pracy i przed okręgowym sądem pracy i ubezpieczeń społecznych żądać ustalenia, że wygaśnięcie stosunku pracy nie nastąpiło.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wnioskodawczyni - jak wynika z treści wniosku do zakładowej komisji rozjemczej i dalszych jej oświadczeń - dochodziła należności z tytułu odprawy pośmiertnej przewidzianej w art. 93 § 1 kodeksu pracy. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 15.XII.1971 r. I PZP 46/75 roszczenie o odprawę pośmiertną podlega, chociaż jest roszczeniem ze stosunku pracy, rozpoznaniu przez sąd powszechny w trybie art. 459-476 k.p.c.

Przesłanką takiego stanowiska Sądu Najwyższego jest wyrażona w art. 257 k.p. zasada, że postępowanie przed komisją rozjemczą wszczyna się na wniosek pracownika, co wyłącza właściwość tych komisji do rozpoznania - z wyjątkiem spraw o świadczenia przysługujące od zakładu pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową - roszczeń członków rodziny zmarłego pracownika uprawnionych osobiście do niektórych świadczeń wymagalnych z chwilą śmierci pracownika niezależnie od tego, czy roszczenia te uznane zostaną za roszczenia ze stosunku pracy. W związku z tym spory o tego rodzaju roszczenia, do których należy zaliczyć roszczenie o odprawę pośmiertną, należą nadal stosownie do art. 2 § 1 i art. 459 § 2 k.p.c. do właściwości sądów powszechnych.

Te same względy przemawiają za przyjęciem właściwości sądu powszechnego w przedmiocie ustalenia istnienia stosunku pracy w chwili śmierci pracownika jako przesłanki prawa członka pozostałej po nim rodziny do odprawy pośmiertnej w myśl art. 93 § 1 k.p.

I w tym przypadku wyłączona jest - zgodnie z art. 257 k.p. - właściwość komisji rozjemczej z uwagi na ustawowe zawężenie kręgu osób uprawnionych do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania.

Tak więc sąd powszechny, będąc właściwy do rozpoznania sprawy o odprawę pośmiertną, jest władny dokonać samodzielnego ustalenia co do tego, czy w chwili śmierci pracownika umowa o pracę trwała, czy już przedtem uległa rozwiązaniu lub wygaśnięciu.

W świetle powyższego Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, któremu sprawa została przekazana na skutek odwołania wnioskodawczyni od orzeczenia zakładowej komisji rozjemczej, powinien był zgodnie z art. 55 i art. 63 § 1 pkt 1 i § 3 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych uchylić zaskarżone orzeczenie i przekazać sprawę właściwemu miejscowo sądowi rejonowemu, o którego właściwości rzeczowej decyduje niższa od 100 tys. zł wysokość dochodzonego roszczenia. Rozstrzygnięcie przedstawionego przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zagadnienia prawnego przesądza o rozstrzygnięciu odwołania wnioskodawczyni.

Sąd Najwyższy przejął więc sprawę do rozpoznania, zgodnie z art. 66 § 1 zd. II cyt. ustawy, i wydał orzeczenie kończące postępowanie odwoławcze.

OSNC 1977 r., Nr 1, poz. 16