Wyrok z dnia 1976-02-03 sygn. II CR 732/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 732/75

Wyrok z dnia 3 lutego 1976 r.

Sądy są związane nie tylko samymi decyzjami organów administracji w granicach ustawowych kompetencji tych organów, lecz również dokonaną przez nie w trybie przewidzianym art. 105 k.p.a. wykładnią tych decyzji. Wykładnia zaś wywołuje ten skutek, że decyzja już od daty jej wydania posiada treść nadaną jej przez organ dokonujący wykładni.

Przewodniczący: sędzia J. Krajewski (sprawozdawca). Sędziowie: K. Olejniczak, Z. Marmaj.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Ireny S. przeciwko Zakładom Metalowym Przemysłu Terenowego "M" w Ch. o zapłatę na skutek rewizji pozwanych Zakładów od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Kielcach z dnia 30 maja 1975 r.

zaskarżony wyrok zmienił w części uwzględniającej powództwo oraz orzekającej o opłatach sądowych w ten sposób, że zasądzoną nim kwotę 148.815,58 zł z odsetkami obniżył do kwoty 45.936 zł z 8% od dnia 11 października 1974 r., oddalając powództwo w pozostałej części i nie obciążając powódki opłatami sądowymi; oddalił rewizję w pozostałej części, znosząc wzajemnie między stronami koszty postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

Powódka jest w 8/9 częściach współwłaścicielką nieruchomości miejskiej, której część składającą się z placu o obszarze 3920 m² oraz zabudowań o powierzchni 827 m² użytkuje pozwane przedsiębiorstwo państwowe.

Współwłaścicielem pozostałej 1/9 części jest Skarb Państwa.

Na nieruchomości tej znajdowało się prywatne przedsiębiorstwo przemysłowe, które orzeczeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 12 lutego 1948 r. wydanym na podstawie art. 3 ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz. U. Nr 3, poz. 17) zostało przejęte na własność Państwa.

W dniu 26.V.1950 r. przedsiębiorstwo zostało przekazane stronie pozwanej protokołem zdawczo-odbiorczym, przy czym protokół ten został zatwierdzony orzeczeniem Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości z dnia 17.VI.1961 r. W orzeczeniu ustalającym składniki majątkowe przejętego obiektu wskazano, iż na własność Państwa przechodzi nieruchomość, na której jest usytuowane przedsiębiorstwo.

Wobec wątpliwości co do zakresu przejęcia postanowieniem z dnia 23.I.1967 r. Przewodniczący Komitetu Drobnej Wytwórczości wyjaśnił, iż plac i zabudowanie nie przeszły na własność Państwa. W tym stanie rzeczy w pozwie z dnia 31.XII.1964 r., którego żądanie było rozszerzane w toku procesu, powódka domagała się zasądzenia kwoty 484.710 zł tytułem czynszu za plac i zabudowania w okresie od dnia 1.I.1960 r. do dnia 1.XII.1971 r.

Sąd Wojewódzki uwzględnił powództwo w całości. Na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 8 kwietnia 1974 r. uchylił ten wyrok ponad kwotę 218.241,84 zł i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania w celu dokonania rozliczeń w związku z dokonanymi przez stronę pozwaną nakładami.

W toku ponownego rozpoznania sprawy powódka zmieniła podstawę prawną powództwa co do zabudowań w ten sposób, że domagała się należności nie - jak uprzednio - na zasadzie bezumownego korzystania z rzeczy, ale na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 lipca 1958 r. w sprawie czynszów za lokale użytkowe (Dz. U. Nr 50, poz. 245). W związku z tym w powołaniu się na § 17 tego rozporządzenia - ponieważ pozwany dokonywał remontów bieżących i kapitalnych - powódka ograniczyła żądanie do kwoty 148.615 zł tytułem czynszu od nieruchomości za okres od dnia 1.I.1960 r. do dnia 31.XII.1974 r.

Sąd Wojewódzki uwzględnił powództwo w całości, zasądzając należność z odsetkami od 11.X.1974 r. oraz nakazując ściągnąć od powódki z zasądzonego jej roszczenia 19.460 zł tytułem opłat sądowych.

W rewizji od tego wyroku pozwana domagała się zmiany zaskarżonego orzeczenia przez zmniejszenie odsetek w ten sposób, że w stosunku do kwoty 218.241,84 zł powinny być one liczone w połowie, oraz przez zmniejszenie czynszu za plac o 9.334 zł.

W toku postępowania międzyinstancyjnego Wojewoda Kielecki postanowieniem z dnia 2.VIII.1975 r. uchylił orzeczenie Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości z dnia 28.I.1967 r. i wyjaśnił, że przejęciu na własność Państwa uległy również budynki, w których było usytuowane przedsiębiorstwo.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ze względu na niesporną w sprawie okoliczność przejęcia przedsiębiorstwa na własność Państwa rozstrzygające znaczenie w obecnym stadium rozpoznania sprawy ma wykładnia orzeczenia ustalającego składniki majątkowe przejętego obiektu. Wykładnia z dnia 2.VIII.1975 r. stworzyła stan prawny odmienny od istniejącego w chwili orzekania przez sąd pierwszej instancji. Zgodnie z zasadą aktualności orzeczenia musi być ona uwzględniona przy dokonywaniu kontroli rewizyjnej.

Sądy są bowiem związane nie tylko samymi decyzjami organów administracji w granicach ustawowych kompetencji tych organów, lecz również dokonaną przez nie w trybie przewidzianym art. 105 k.p.a. wykładnią tych decyzji. Wykładnia zaś wywołuje ten skutek, że decyzja już od daty jej wydania posiada treść nadaną jej przez organ dokonujący wykładni.

Należy zatem przyjąć, że już orzeczenie ustalające składniki majątkowe przejmowanego przedsiębiorstwa miało taką treść, iż w skład obiektu wchodziły zabudowania. Ale i ta okoliczność nie oznacza, iż dopiero od tej daty powódka utraciła prawo do czynszu za budynki. Postanowienie Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości z dnia 17 czerwca 1961 r. wydane na podstawie § 75 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1947 r. w sprawie trybu postępowania przy przejmowaniu przedsiębiorstw na własność Państwa (Dz. U. Nr 16, poz. 62) miało jedynie deklaratywny charakter i ustalało tylko składniki majątkowe, przedsiębiorstwo zaś jako całość przeszło na własność Państwa z mocy samego prawa na podstawie powołanej ustawy.

Tak więc powódka ma tylko prawo do czynszu z gruntu.

Ponieważ w sprawie II CR 731/75 Sąd Najwyższy czynsz ten rozliczył do dnia 31 grudnia 1963 r., w ramach niniejszego procesu należność - zgodnie z petitum pozwu - dotyczy okresu od dnia 1.I.1964 r. do dnia 31.XII.1974 r. i wynosi 45.936 zł (0,10 zł x 3.920 x 8/9 x 132 mies.).

W związku z tym orzeczono jak w sentencji (art. 390 § 1 i 102 k.p.c.).

OSNC 1976 r., Nr 12, poz. 263