Wyrok z dnia 1975-11-04 sygn. II CR 555/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 555/75

Wyrok z dnia 4 listopada 1975 r.

 Współdziałanie dwóch upoważnionych osób potrzebne do składania w imieniu przedsiębiorstwa państwowego oświadczeń w zakresie jego praw i obowiązków majątkowych (art. 16 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych - jedn. tekst: Dz. U. z 1960 r. Nr 18, poz. 111) może nastąpić w każdy sposób, z którego wynika, że współdziałanie takie miało miejsce. Żaden przepis prawny nie przepisuje dla współdziałania określonej formy, np. jednoczesnego składania oświadczeń woli. Obowiązuje zatem zasada wyrażona w art. 60 k.c., według której wola osoby dokonującej czynności prawnej może być w takim wypadku wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, która ujawnia jej wolę w sposób dostateczny.

Przewodniczący: sędzia J. Krajewski. Sędziowie: S. Rudnicki (sprawozdawca), J. Szachułowicz.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 1975 r. sprawy z powództwa Heleny W. i Mieczysława W. przeciwko Przedsiębiorstwu Handlu Spożywczego - Oddział "Zachód" w W. o zapłatę na skutek rewizji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu z dnia 29 kwietnia 1975 r.

oddalił rewizję i zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę zł 1.500 tytułem zwrotu kosztów postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

Powodowie domagali się zasądzenia od pozwanego Przedsiębiorstwa kwoty zł 113.000 z tytułu ceny kupna sprzedanego pozwanemu murowanego pawilonu handlowego w W. wystawionego na terenie państwowym, dzierżawionym przez powodów od Skarbu Państwa.

Pozwane Przedsiębiorstwo wniosło o oddalenie powództwa, zarzucając, że strony nie zawarły umowy sprzedaży, lecz tylko prowadziły w tej sprawie pertraktacje, które jednak nie doprowadziły do zawarcia umowy, wymagającej zresztą - zdaniem strony pozwanej - formy aktu notarialnego.

Sąd Wojewódzki powództwo uwzględnił, ustalając, że umowa sprzedaży została przez strony zawarta, a forma aktu notarialnego była zbędna, ponieważ pawilon będący rodzajem kiosku "ogólnospożywczego" nie jest nieruchomością.

Od tego wyroku strona pozwana wniosła rewizję, domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa. Rewizja oparta jest na podstawach wymienionych w art. 368 pkt 1, 3, 4 i 5 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Strona pozwana wystąpiła w rewizji z nowym twierdzeniem, że w pertraktacjach z powodami działał w jej imieniu zastępca dyrektora do spraw handlowych, Marian J. Twierdzenie to ma uzasadniać zarzut, że brak było wymaganego przez art. 16 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych (jednolity tekst: Dz. U. z 1960 r. Nr 18, poz. 111) współdziałania dwóch upoważnionych osób, w związku z czym - wbrew stanowisku Sądu Wojewódzkiego - nie można przyjąć, że umowa została zawarta.

Zarzut powyższy jest bezpodstawny z dwóch przyczyn. Po pierwsze strona pozwana nie powoływała się przed sądem pierwszej instancji na brak współdziałania drugiego dyrektora, choć mogła to uczynić. W związku z tym powołanie tego nieznanego Sądowi I instancji faktu dopiero w instancji rewizyjnej jest spóźnione i nie może stanowić uzasadnionej podstawy rewizyjnej (art. 368 pkt 6 k.p.c.). Po drugie zaś zarzut ten jest także i merytorycznie nieuzasadniony.

Współdziałanie dwóch upoważnionych osób potrzebne do składania w imieniu przedsiębiorstwa państwowego oświadczeń w zakresie jego praw i obowiązków majątkowych (art. 16 cyt. dekretu) może nastąpić w każdy sposób, z którego wynika, że współdziałanie takie miało miejsce. Żaden przepis prawny nie przepisuje dla współdziałania określonej formy, np. jednoczesnego składania oświadczeń woli. Obowiązuje zatem zasada wyrażona w art. 60 k.c., według której wola osoby dokonującej czynności prawnej może być w takim wypadku wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny.

Jak wynika z ustaleń Sądu Wojewódzkiego opartych na wynikach zebranego w sprawie materiału, bezpośrednie pertraktacje prowadził z powodami dyrektor Marian K., natomiast dyrektor Stanisław Z. bynajmniej nie pozostawał na uboczu transakcji. Świadczy o tym najlepiej podpisane przez niego pismo z dnia 10.IX.1974 r., zawierające rachunek ekonomiczny w związku z zamierzoną transakcją, w którym tenże dyrektor Z. stwierdził, że sfinalizowanie transakcji będzie "korzystne dla przedsiębiorstwa, gdyż w latach następnych będzie przynosić niewspółmierne do nakładów efekty ekonomiczne. Prosimy zatem o podjęcie ostatecznej decyzji zakupu". Pismo to skierowane było do zarządu pozwanego Przedsiębiorstwa. Niezależnie od dyrektora Z. w transakcji współdziałał także dyrektor Stanisław K., który zwracał się o przeprowadzenie rachunku ekonomicznego w tej sprawie. W tych okolicznościach nie może być mowy o tym, że umowa została zawarta bez wymagań współdziałania dwóch upoważnionych osób.

Jeżeli chodzi o zarzut nieważności umowy z powodu braku formy aktu notarialnego, to i ten zarzut jest bezpodstawny. Nie ma znaczenia bowiem w niniejszej sprawie kwestia, czy pawilon wybudowany przez poprzedników prawnych powodów może być uważany za rzecz ruchomą jako budowla nie związana z gruntem w sposób trwały, czy też jest częścią składową nieruchomości. Przedmiotowy pawilon został wystawiony przez dzierżawcę na nieruchomości państwowej, powodowie nabyli od ich poprzedniczki prawnej jedynie roszczenie z tytułu nakładów w stosunku do właściciela nieruchomości. Mogli więc rozporządzić tylko takimi prawami, jakie im przysługiwały, a więc prawem dzierżawy i roszczeniem do wydzierżawiającego z tytułu dokonanych nakładów.

Przeniesienie zaś takich praw nie wymaga formy aktu notarialnego. Dlatego prawidłowe jest w ostatecznym wyniku stanowisko Sądu Wojewódzkiego, że skoro strony w wyniku prowadzonych pertraktacji doszły do porozumienia co do wszystkich postanowień umowy, to umowa została zawarta (art. 72 k.c.).

Z tego względu brak jest uzasadnionych podstaw rewizyjnych i Sąd Najwyższy na mocy art. 387 k.p.c. rewizję oddalił.

OSNC 1976 r., nr 10, poz. 214