Uchwała z dnia 1975-11-25 sygn. III CZP 76/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 76/75

Uchwała z dnia 25 listopada 1975 r.

Skarb Państwa nie jest legitymowany do dochodzenia alimentów na rzecz dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej.

Przewodniczący: sędzia Z. Wasilkowska. Sędziowie: R. Czarnecki (sprawozdawca), J. Krajewski.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Skarbu Państwa - Urząd Miejski w B. przeciwko Janowi D. o alimenty po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 19 czerwca 1975 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"1) Czy Urzędowi Miejskiemu przysługuje prawo reprezentowania dziecka w procesie o alimenty, skoro uprawnienie to zostało uregulowane tylko w treści § 6 uchwały nr 119 Rady Ministrów z dnia 10 maja 1974 r. (M.P. Nr 22, poz. 127)?

2) W razie pozytywnej odpowiedzi - czy przepis § 6 cytowanej wyżej uchwały daje podstawę do nakazania płatności tych alimentów do kasy właściwego urzędu administracji?"

udzielił następującej odpowiedzi:

Skarb Państwa nie jest legitymowany do dochodzenia alimentów na rzecz dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej.

Uzasadnienie

Rozważane zagadnienie prawne wyłoniło się na tle następującego stanu faktycznego:

W 1963 r. urodziła się Teresa D. Po zawieszeniu władzy rodzicielskiej jej rodziców, w 1966 r. nastąpiło ustanowienie dla niej opiekuna w osobie matki ojca - Aleksandry P. W dniu 7.X.1974 r. została zawarta umowa między Prezydentem Miasta a Aleksandrą P. jako rodziną zastępczą; pkt 3 tej umowy głosi, że rodzina zastępcza otrzymuje pomoc materialną z Urzędu Miejskiego w wysokości 1.000 zł miesięcznie.

Skarb Państwa wystąpił przeciwko ojcu Teresy D. o zasądzenie od niego na rzecz Teresy alimentów po 1.000 zł miesięcznie od dnia 1.I.1975 r., płatnych do kasy Urzędu Miejskiego. Sąd Powiatowy oddalił powództwo, Skarb Państwa zaskarżył ten wyrok rewizją, a Sąd Wojewódzki przedstawił do rozstrzygnięcia wyżej przytoczone zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Roszczenie alimentacyjne jest ściśle związane z osobą uprawnionego. Konsekwencją tego związania jest w szczególności niedopuszczalność przelewu prawa do alimentacji. Jedynie więc uprawnionemu do świadczeń alimentacyjnych przysługuje legitymacja do dochodzenia alimentów. Jeżeli uprawniony nie ma zdolności procesowej, może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego (art. 66 k.p.c.), jest zaś nim jedno z rodziców lub opiekun.

Dalsze unormowanie ustawowe związane z legitymacją wprowadzają przepisy: art. 7 w związku z art. 55 k.p.c. i art. 61 § 1 k.p.c., mianowicie tzw. powództwa niesamodzielne polegające na uprawnieniu prokuratora i niektórych organizacji społecznych do dochodzenia m.in. alimentów na rzecz legitymowanego do ich dochodzenia.

Wreszcie § 6 ust. 1 uchwały nr 119 Rady Ministrów z dnia 10 maja 1974 r. w sprawie pomocy materialnej dla dzieci i młodzieży w rodzinach zastępczych (M.P. Nr 22, poz. 127) głosi, że właściwy terenowy organ administracji państwowej obowiązany jest do wystąpienia o zasądzenie alimentów od rodziców lub osoby, która ze względu na stopień pokrewieństwa może być zobowiązana do alimentacji na rzecz dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej.

Nie wymaga uzasadnienia, że Skarb Państwa nie jest organizacją społeczną w rozumieniu art. 61 § 1 k.p.c. Skoro więc jego legitymacja mogłaby wynikać tylko z postanowienia § 6 ust. 1 powołanej uchwały Rady Ministrów, to należy podnieść, że stosownie do dyspozycji art. 2 k.c., w zakresie cywilnoprawnych stosunków obrotu między jednostkami gospodarki uspołecznionej, ustawą w rozumieniu art. XVI przep. wprow. k.c. jest także uchwała Rady Ministrów.

Jednakże przewidziana w art. 2 k.c. możliwość rozszerzenia źródeł prawnych nie odnosi się do stosunków z osobami fizycznymi. Otóż w zakresie stosunków cywilnoprawnych między Skarbem Państwa a osobą fizyczną przepisem prawa w rozumieniu kodeksu cywilnego jest tylko ustawa oraz rozporządzenie wykonawcze, a prawo podmiotowe zarówno Skarbu Państwa, jak i osoby fizycznej może wynikać jedynie ze zdarzenia prawnego, z którym ustawa łączy jego powstanie. Również zatem legitymacja do dochodzenia alimentów, jako przejaw prawa podmiotowego, może być zastrzeżona tylko przez ustawę.

Postanowienie § 6 ust. 1 cytowanej wyżej uchwały RM co do występowania przez Skarb Państwa o zasądzenie alimentów nie jest zawarte w ustawie. Już dlatego więc nie może uzasadniać legitymacji Skarbu Państwa do dochodzenia alimentów, m.in. na rzecz dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej.

Z przedstawionych względów udzielono odpowiedzi jak w uchwale.

OSNC 1976 r., Nr 10, poz. 207