Wyrok z dnia 2010-11-18 sygn. V KK 212/10

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KK 212/10

W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLTEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2010 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

 SSN Tomasz Grzegorczyk – przewodniczący (sprawozdawca)

 SSN Krzysztof Cesarz

 SSN Ewa Strużyna

Protokolant: Anna Kowal

przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej

w sprawie H. A.

skazanej z art. 133 § 1 k.k. z 1932 r. w zw. z art. 4 ustawy o zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za chuligaństwo z 1958 r.

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 18 listopada 2010 r.

kasacji Rzecznika Praw Obywatelskich wniesionej na korzyść skazanej

od wyroku byłego Sądu Powiatowego w Z.

z dnia 6 lipca 1960 r., sygn. akt Kp (...)

-    uchyla zaskarżony wyrok i uniewinnia H. A. od przypisanego jej czynu

-    kosztami procesu w sprawie obciąża Skarb Państwa.

U Z A S A D N I E N I E

W ramach postępowania o odtworzenie akt byłego Sądu Powiatowego w Z., Sąd Rejonowy w Z. ustalił, że H. A. została wyrokiem dnia 6 lipca 1960 r., w sprawie o sygn. Kp (...), uznana winną tego, że w dniu 30 maja 1960 r. uczestnicząc w Z. w zbiegowisku publicznym i działając z pobudek chuligańskich dokonała czynnej napaści na funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej rzucając w nich brukowymi kamieniami, tj. przestępstwa z art. 133 § 1 k.k. z 1932 r. w zw. z art. 4 ustawy o zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za chuligaństwo z dnia 22 maja 1958 r. (Dz. U Nr 34, poz. 152) i skazana za to na karę roku więzienia z zaliczeniem okresu tymczasowego aresztowania od 31 maja do 6 lipca 1960 r. Nie ustalono, aby wyrok ten był skarżony.

W kasacji wywiedzionej obecnie na korzyść skazanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich zarzucono wyrokowi b. Sądu Powiatowego w Z. z 1960 r. rażącą obrazę art.133 § 1 d. k.k. oraz art. 4 ustawy z 1958 r. przez przypisanie skazanej czynu opisanego w tym przepisie, pomimo braku w jej zachowaniu znamion tego przestępstwa, ale w uzasadnieniu – przywołując orzecznictwo Sądu Najwyższego - wskazał, iż z uwagi na sytuację w jakiej doszło do zachowania opisanego w zaskarżonym wyroku, oskarżonej nie można było przypisać winy wymaganej dla przestępności czynu i wnosił o uchylenie powyższego wyroku oraz uniewinnienie H. A. od przypisanego jej czynu.

Rozpoznając tę kasację Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Sprawa niniejsza jest kolejną dotyczących tzw. wydarzeń (…) z maja 1960 r., które doczekały się też opracowania naukowego (zob. „Wydarzenia (…) w 1960 r.”, pod red. T. Dzwonkowskiego, Zielona Góra 1995). W oparciu o nie i liczne już judykaty Sądu Najwyższego trzeba stwierdzić, że wydarzenia, jakie rozegrały się 30 maja 1960 r. w Z., wiązały się z akcją eksmitowania parafii katolickiej z dotychczas zajmowanych pomieszczeń, przeciwko czemu zaprotestowali mieszkańcy miasta. Wobec narastającego tłumu użyto wzmocnionych oddziałów milicji, w tym ZOMO i dokonano licznych zatrzymań i aresztowań, a już w czerwcu zapadały pierwsze wyroki wobec uczestników tych zajść. Z uzyskanej w postępowaniu odtworzeniowym kopii aktu oskarżenia H. A. wynika wyraźnie, że oskarżono ją w związku z zachowaniem w tych właśnie wydarzeniach. Wskazuje się w nim bowiem, że chodziło o wykwaterowanie z pomieszczeń parafii rzymsko - katolickiej, że w związku z tym zaczęły gromadzić się grupy ludzi, których zamiarem był udaremnienie tej eksmisji oraz że w okresie największej agresywności uczestników zbiegowiska dostrzeżono tam oskarżoną, która wyróżniała się wtedy dużą ruchliwością, a pewnym momencie chwyciła kamień i rzuciła w nim w kierunku interweniujących funkcjonariuszy (k.21-23 akt Ko (…)).

W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego trafnie wskazywano, że wydarzenia (…) z 30 maja 1960 r. wywołane zostały przez próbę siłowego odebrania Domu (…), należącego dotąd do miejscowej parafii p/w św. Jadwigi, przeciwko czemu zaprotestowała miejscowa ludność i podkreślano, że ówczesna Konstytucja PRL w art. 70 ust.1 gwarantowała wolność wyznania oraz swobodę wypełniania kultu religijnego, a tym samym protest ludności wobec tej eksmisji był wyrazem społecznego oporu przed brutalną ingerencją władz w sferę życia religijnego (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r. V KK 260/09, Lex nr 553769, i podane tam liczne judykaty z lat 1998 -2008). Powyższe w pełni odnosi się także do niniejszej sprawy. W związku z wprowadzeniem oddziałów ZOMO dla siłowego przeciwstawienia się protestującym, ci ostatni reagowali już nie tylko werbalnie, ale i czynnie przeciwstawiali się milicji, a to w tym właśnie momencie – jak podano w akcie oskarżenia - zaobserwowano działania oskarżonej. Tym samym jednak zachowaniu takiemu nie można było przypisać cechy działania z pobudek chuligańskich, jak to uczyniono w zaskarżonym wyroku, przywołując art. 4 ustawy o zaostrzeniu odpowiedzialności za chuligaństwo z 1958 r. Było to bowiem działanie w wyniku szczególnej sytuacji motywacyjnej, będące wyrazem uzasadnionego sprzeciwu wobec gwałcenia konstytucyjnych wolności. Skoro zaś było ono jednocześnie reakcją na brutalność sił milicyjnych, to obie te okoliczności eliminowały także winę oskarżonej, a brak winy z kolei w ogóle uniemożliwiał przypisanie jej przestępstwa, a mimo to doszło do skazania oskarżonej. Zatem do podnoszonego w kasacji rażącego naruszenia art. 133 § 1 d.k.k. oraz art. 4 ustawy z 1958 r., w sprawie tej rzeczywiście doszło, tyle że nie z uwagi na brak znamion czynu z art. 133 § 1 d.k.k. w zachowaniu oskarżonej, lecz z uwagi na niemożność przypisania jej – w przyczyn wyżej wskazanych - winy. Skazanie to, skoro nastąpiło mimo braku możliwości uznania zachowania oskarżonej za przestępstwo, jest przy tym skazaniem oczywiście niesłusznym w rozumieniu art. 537 § 2 k.p.k.

Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i uniewinnił oskarżoną od przypisanego jej przestępstwa, a związku z tym – stosownie do art. 632 pkt 2 k.p.k. – kosztami procesu obciążył Skarb Państwa.