Wyrok z dnia 1974-10-31 sygn. II CR 594/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 594/74

Wyrok z dnia 31 października 1974 r.

Jeżeli następstwem czynu niedozwolonego jest kilka zdarzeń kolejno następujących w czasie, a pozostających w związku przyczynowym z tym czynem i szkodą lub krzywdą, to w celu określenia początku biegu trzyletniego terminu przedawnienia (art. 442 § 1 k.c.) należy rozważyć wzajemny stosunek tych zdarzeń: czy są one ze sobą tak ściśle związane, że stanowią tylko elementy jednej szkody lub krzywdy, czy też mają samodzielny byt i stanowią odrębne szkody lub krzywdy, wyrosłe w różnych przedziałach czasowych. W pierwszym wypadku punktem odniesienia dla określenia biegu trzyletniego terminu przedawnienia jest zdarzenie początkowe, a dalsze zdarzenia stanowią tylko powiększenie tej samej szkody. W drugim wypadku poszczególne zdarzenia mają w odniesieniu do wywołanych nimi szkód samodzielny byt i wyznaczają własny trzyletni termin przedawnienia.

Przewodniczący: sędzia J. Krajewski. Sędziowie: Z. Wasilkowska, W. Maruczyński (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa małoletniej Elżbiety G., działającej przez matkę Marię G., przeciwko Spółdzielni Inwalidów "S." w G. oraz Skarbowi Państwa - Wojewódzkiej Przychodni Rehabilitacyjnej w K. o zapłatę na skutek rewizji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 28 maja 1974 r.,

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w Katowicach, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

Powódka domagała się zasądzenia na jej rzecz od obu pozwanych solidarnie kwoty 40.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę moralną, a ponadto kwoty 8.500 tytułem zwrotu kosztów dojazdu do szpitala i na opatrunki.

Powódka twierdziła, że pozwana Spółdzielnia wykonała dla powódki nieodpowiednie obuwie ortopedyczne, które spowodowało długotrwałe ropienie stopy prawej. Lekarze Wojewódzkiej Przychodni Rehabilitacyjnej w K. nie uwzględnili reklamacji i skarg powódki na złą jakość tego obuwia.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa.

Sąd Wojewódzki ustalił i zważył, co następuje:

Powódka na skutek choroby Heinego-Medina ma zdeformowane stopy i musi nosić obuwie ortopedyczne. W 1968 r. Wojewódzka Przychodnia Rehabilitacyjna w K. skierowała kolejne zlecenie do pozwanej Spółdzielni na wykonanie dla powódki specjalnego obuwia. W maju 1968 r. powódka odebrała obuwie ortopedyczne, ale dwukrotnie reklamowała jego jakość. Pierwsza reklamacja była uwzględniona, ale obuwie nadal uwierało prawą stopę. Wtedy polecono powódce wolną przestrzeń buta wyłożyć watą. W toku dalszego noszenia tego obuwia powódka zaczęła odczuwać dolegliwości prawej stopy i poddała się w okresie od 21.IX. do 9.XI.1968 r. kuracji w szpitalu, gdzie rozpoznano wrzód troficzny stopy prawej. Po wycięciu owrzodzenia wraz z modzelem leczono powódkę zachowawczo, ale bez efektu, i wypisano ją z rokowaniem wątpliwym, gdyż rana nie wykazywała tendencji do gojenia się. Biegli lekarze, badając powódkę w toku procesu, stwierdzili u powódki m.in. stan po owrzodzeniu i zapaleniu piątej kości śródstopia prawego z martwiakiem. Ich zdaniem ten stan mógł być następstwem nieprawidłowo wykonanego obuwia.

Sąd Wojewódzki wyłączył to prawdopodobieństwo, tym bardziej że powódka wyrzuciła znoszone buty i nie ma możliwości sprawdzenia sposobu ich wykonania. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, opisany stan jest następstwem przebytej przez powódkę choroby Heinego-Medina. Gdyby nawet między tym stanem a niedopasowaniem obuwia istniał związek, to winę za powstanie owrzodzenia ponosiliby rodzice powódki, którzy nie zapewnili jej dostatecznej pielęgnacji.

Niezależnie od bezzasadności roszczenia powódki Sąd Wojewódzki uznał je ponadto za przedawnione z mocy art. 442 § 1 k.c., gdyż powódka już we wrześniu 1968 r. dowiedziała się o szkodzie, a pozew wniosła w październiku 1972 r., to jest po upływie trzyletniego okresu przedawnienia.

Wyrok Sądu Wojewódzkiego oddalający powództwo zaskarżyła powódka.

Sąd Najwyższy uznał rewizję powódki za uzasadnioną.

Trafny w szczególności jest zarzut rewizji, że Sąd Wojewódzki nie wyjaśnił wszystkich okoliczności uzasadniających uznanie roszczenia powódki za przedawnione w rozumieniu art. 442 § 1 k.c. Po pierwsze, Sąd Wojewódzki przyjął przedawnienie tylko z tej przyczyny, że powódka we wrześniu 1968 r. dowiedziała się o szkodzie, natomiast nie ustalił, kiedy powódka dowiedziała się o osobach obowiązanych do jej naprawienia, i nie zebrał w tym przedmiocie odpowiedniego materiału procesowego. Po drugie, ustalenia zaskarżonego wyroku pomijają milczeniem tę część zebranego materiału procesowego, z której wynika, że powódka w związku z niedomaganiem prawej stopy była trzykrotnie hospitalizowana i poddawana kolejnym zabiegom, nie wyłączając zabiegów chirurgicznych, a mianowicie w okresach od 21.IX. do 9.XI.1968 r., od 11.I. do 18.I.1971 r. i od 29.XII.1971 r. do 10.I.1972 r.

Z opinii biegłych można wysnuć wniosek, że nie wykluczają oni możliwości związku przyczynowego pomiędzy wadliwe sporządzonym obuwiem ortopedycznym a koniecznością przeprowadzania kolejnych, opisanych wyżej zabiegów leczniczych. Kwestię tę należało wyjaśnić, a w razie wątpliwości zażądać opinii uzupełniającej.

Niewyjaśnienie powyższych okoliczności sprawia, że ustalenie przedawnienia roszczeń powódki jest co najmniej przedwczesne.

Jeżeli następstwem czynu niedozwolonego jest kilka zdarzeń kolejno następujących w czasie, a pozostających w związku przyczynowym z tym czynem i szkodą lub krzywdą, to w celu określenia początku biegu trzyletniego terminu przedawnienia (art. 442 § 1 k.c.) należy rozważyć wzajemny stosunek tych zdarzeń: czy są one ze sobą tak ściśle związane, że stanowią tylko elementy jednej szkody lub krzywdy, czy też mają samodzielny byt i stanowią odrębne szkody lub krzywdy, wyrosłe w różnych przedziałach czasowych. W pierwszym wypadku punktem odniesienia dla określenia biegu trzyletniego terminu przedawnienia jest zdarzenie początkowe, a dalsze zdarzenia stanowią tylko powiększenie tej samej szkody. W drugim wypadku poszczególne zdarzenia mają w odniesieniu do szkody samodzielny byt i wyznaczają własny trzyletni termin przedawnienia.

Zakres stosowania tych zasad zależy również od rodzaju dochodzonego roszczenia.

Stosunkowo częstsze zastosowanie znajdą one w odniesieniu do zwrotu kosztów wymienionych w art. 444 § 1 k.c. Tak np. trudno byłoby przyjąć, że koszty wydatkowane na dojazdy do szpitala w związku z kilkakrotnym umieszczaniem powódki na leczeniu w 1971 r. i w 1972 r. uległy przedawnieniu, zanim jeszcze powstały, a tak by wynikało z uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

O wiele rzadziej będzie można przyjąć, że kilka kolejnych następstw czynu niedozwolonego stanowi podstawę do przyznania zadośćuczynienia za krzywdę więcej niż jeden raz (por. zasadę prawną zawartą w uchwale składu siedmiu sędziów SN z dnia 21.XI.1967 r. II PZP 37/67 - OSNCP 1968, z. 7, poz. 183). W rozstrzyganej sprawie możliwości takiej nie można a priori wykluczyć, gdyż rozstrój zdrowia i cierpienia fizyczne, jakich doznała powódka w toku pierwszego leczenia szpitalnego w 1968 r., były stosunkowo nieznaczne, natomiast o wiele znaczniejsze były podczas i na skutek zabiegów leczniczych przeprowadzonych w 1971 r. i w 1972 r.

Trafnie zarzuca skarżąca, że Sąd Wojewódzki bez dostatecznego wyjaśnienia tej kwestii przyjął, iż szkoda i krzywda powódki nie pozostaje w związku przyczynowym z wadliwym wykonaniem dla powódki obuwia ortopedycznego. Wysłuchanie bowiem powódki w charakterze strony było niedokładne i nie wyjaśniało, dlaczego obuwie było złe i jakie były bezpośrednie następstwa tego. Dalszym uchybieniem procesowym (art. 3 § 2 k.p.c.) było nieprzeprowadzenie dowodu co do powyższych okoliczności z zeznań matki powódki Marii G.

W związku z powyższym Sąd Najwyższy z mocy art. 388 § 1 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

OSNC 1975 r., Nr 12, poz. 175