Uchwała z dnia 1975-01-06 sygn. III CZP 75/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 75/74

Uchwała z dnia 6 stycznia 1975 r.

Przewodniczący: sędzia J. Ignatowicz (sprawozdawca). Sędziowie: R. Czarnecki, W. Kuryłowicz.

Sąd Najwyższy, w sprawie z wniosku Tadeusza S. z udziałem Bolesława i Stanisławy małżonków S. o nadanie klauzuli wykonalności, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym następującego zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Katowicach postanowieniem z dnia 12 września 1974 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"1. Czy prawa i obowiązki wynikające z postanowienia o rozgraniczeniu nieruchomości, które uprawomocniło się przed datą 4 listopada 1971 r., lecz nie zostało wykonane, przechodzą na osoby, które uzyskały tytuły własności tych nieruchomości w trybie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250), zgodnie z art. 789 k.p.c. w związku z art. 788 k.p.c.?

2. Czy postanowienie o rozgraniczeniu nieruchomości, które uprawomocniło się przed datą 4 listopada 1971 r., lecz nie zostało wykonane, ulega wykonaniu, mimo że nastąpiło nabycie własności nieruchomości, które były przedmiotem rozgraniczenia, na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250) w innych granicach, niż wynika to z postanowienia o rozgraniczeniu?",

uchwalił:

1. Okoliczność, że własność nieruchomości, co do której sąd dokonał rozgraniczenia, przeszła - po uprawomocnieniu się orzeczenia o rozgraniczeniu - na inną osobę na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250), nie stoi na przeszkodzie nadaniu wymienionemu orzeczeniu klauzuli wykonalności w stosunku do nabywcy.
2. Okoliczność, że nabycie nieruchomości w opisanych w pkt 1 warunkach nastąpiło w innych granicach aniżeli ustalone w orzeczeniu o rozgraniczeniu, może stanowić podstawę pozbawienia wykonalności tego orzeczenia.

Uzasadnienie

Uczestnik postępowania rozgraniczeniowego, który uzyskał rozgraniczenie nieruchomości, wystąpił - powołując się na przepis art. 788 § 1 k.p.c. - z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności orzeczeniu rozgraniczeniowemu przeciwko sąsiadowi, który nabył własność na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250). W sprawie chodzi przy tym o orzeczenie, w którym Sąd nie nakazał żadnemu z uczestników postępowania wydania części posiadanych nieruchomości, gdyż orzekł o rozgraniczeniu zgodnie ze stanem aktualnego posiadania. Chodzi więc o takie orzeczenie, którego wykonanie polega na ustaleniu w terenie granicy i znaków granicznych.

Sąd Wojewódzki powziął wątpliwość, czy takie orzeczenie rozgraniczeniowe może być wykonane względem nabywcy nieruchomości na podstawie wymienionej ustawy, zwłaszcza wtedy, gdy granice nabytej nieruchomości nie są identyczne z granicami, w jakich ta nieruchomość należała do poprzedniego właściciela.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Z opisanego orzeczenia rozgraniczeniowego wynika dla każdego zainteresowanego uczestnika postępowania obowiązek poddania się rozgraniczeniu na żądanie innego zainteresowanego uczestnika. Obowiązek ten obciąża wprawdzie tylko oznaczoną osobę, ale nie ją personalnie, lecz jako właściciela nieruchomości. Jest więc ten obowiązek związany z sytuacją prawnorzeczową, wynikającą z prawa własności. Wynika z tego, że jeżeli własność nieruchomości przechodzi na inną osobę, to na tę osobę przechodzi także związany z tą własnością obowiązek poddania się orzeczonemu przez sąd rozgraniczeniu. Okoliczność zaś, jaka jest przyczyną przejścia własności, jest w świetle art. 788 § 1 k.p.c. obojętna.

Powyższe rozumowanie uzasadnia pierwszą odpowiedź zawartą w sentencji niniejszej uchwały.

Odpowiadając na drugą część pytania Sądu Wojewódzkiego, należy mieć na uwadze, że w świetle wymienionego przepisu sąd w postępowaniu o nadanie na jego podstawie klauzuli wykonalności bada jedynie przesłanki formalne, a więc czy w świetle złożonego dokumentu obowiązek przeszedł na inną osobę; w danym wypadku dokumentem tym jest orzeczenie organu administracyjnego wydanego na podstawie art. 15 cyt. wyżej ustawy. Sąd nie bada natomiast w tym postępowaniu merytorycznych zmian, do jakich doszło po wydaniu orzeczenia o rozgraniczeniu.

Badanie takie może być przeprowadzone w sprawie wszczętej na skutek powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Nowy przeto właściciel, który twierdzi, że nabył własność w innych granicach niż te, w jakich własność ta należała do poprzedniego właściciela, może wytoczyć powództwo przewidziane w art. 840 k.p.c. Jeżeli twierdzenia te zostaną udowodnione, sąd pozbawi orzeczenie o rozgraniczeniu wykonalności.

Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi zawartej w drugim punkcie uchwały.

OSNC 1975 r., Nr 10-11, poz. 145