Wyrok z dnia 1974-11-07 sygn. I PR 332/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PR 332/74

Wyrok z dnia 7 listopada 1974 r.

Zmiana przez zakład pracy zakresu czynności pracownika nie stanowi istotnej zmiany warunków pracy, wymagającej wypowiedzenia, jeżeli czynności, które ma wykonywać pracownik, nie wykraczają poza obowiązki związane z pełnioną przez niego funkcją.

Przewodniczący: sędzia Z. Stypułkowska. Sędziowie: A. Filcek (sprawozdawca), K. Zieliński.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Lucyny S. przeciwko Wojewódzkiej Spółdzielni Pracy Usług i Wyrobów Precyzyjnych "Zegarmistrz" w S. o uchylenie uchwały Walnego Zgromadzenia, przywrócenie do pracy i zapłatę na skutek rewizji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 23 kwietnia 1974 r.,

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Powódka wniosła o uchylenie uchwały nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia członków pozwanej Wojewódzkiej Spółdzielni z dnia 4 grudnia 1973 r. w przedmiocie wykluczenia powódki z tej Spółdzielni, o przywrócenie do pracy na stanowisko zastępcy głównego księgowego z zakresem czynności z dnia 9 kwietnia 1973 r. oraz o zasądzenie od pozwanej Spółdzielni kwoty 7.668 zł, w tym kwoty 4.070 zł tytułem wynagrodzenia za okres pozostawania przez powódkę bez pracy, tj. od 1 listopada 1973 r. do 8 grudnia 1973 r., 1.584 zł tytułem ekwiwalentu za nie wykorzystany urlop wypoczynkowy za 1973 r. i 2.014 zł tytułem wyrównania różnicy zarobku w nowym miejscu pracy za okres od 8 grudnia 1973 r. do 31 stycznia 1974 r., licząc dziennie po 38 zł. Powódka podała, że pozwana Spółdzielnia w dniu 4 października 1973 r. zmieniła jej zakres czynności, co stanowiło istotną zmianę warunków pracy wymagającą uprzedniego wypowiedzenia, czego pozwana Spółdzielnia zaniechała; gdy zaś powódka odmówiła przyjęcia nowego zakresu czynności, wykluczono ją z szeregu członków Spółdzielni i bez wypowiedzenia rozwiązano stosunek pracy.

Pozwana Spółdzielnia nie uznała powództwa.

Sąd Wojewódzki zaskarżonym wyrokiem oddalił powództwo na podstawie następujących ustaleń i wniosków:

Powódka od 1968 r. była członkiem pozwanej Spółdzielni, zatrudnionym na stanowisku zastępcy głównego księgowego. Obowiązki powódki określone były przez pozwaną Spółdzielnię zakresem czynności z dnia 9 kwietnia 1973 r. Zgodnie z tym zakresem czynności powódka wykonywała pracę u pozwanej do dnia 9 lipca 1973 r. Gdy po okresie zwolnienia lekarskiego i urlopu wypoczynkowego powódka w dniu 4 października 1973 r. powróciła do pracy, doręczono jej nowy zakres czynności, który miał obowiązywać od tego samego dnia.

Pozwana, zmieniając powódce zakres czynności, kierowała się dobrem Spółdzielni, gdyż poza głównym księgowym na niektórych czynnościach w komórce księgowości znała się tylko powódka, która często chorowała, wobec czego zachodziła potrzeba przyuczenia do niektórych wykonywanych przez nią dotychczas czynności pozostałych pracowników. Powódka po zapoznaniu się z nowym zakresem czynności odmówiła jego przyjęcia i argumentowała tę odmowę tym, iż główny księgowy przed zmianą zakresu czynności nie porozumiał się z nią, oraz wręczyła prezesowi pozwanej Spółdzielni pismo z dnia 5 października 1973 r. w tym przedmiocie. Prezes przeprosił powódkę za to, że główny księgowy nie rozmawiał wcześniej z powódką na ten temat, i powódka na swoim piśmie z dnia 5 października 1973 r., uznając sprawę za wyjaśnioną, napisała: "wobec wyjaśnienia sprawy pismo uważam za bezprzedmiotowe, 5 październik 1973 r." i złożyła swój podpis. W dniu 6 października 1973 r. powódka ponownie przybyła do prezesa i skreśliła swoją odręcznie napisaną adnotację na powyższym piśmie.

Powódka nie przyjmowała w dalszym ciągu nowego zakresu czynności, wobec czego Rada Spółdzielni w dniu 30 października 1973 r. wykluczyła powódkę ze Spółdzielni z powodu uporczywego naruszania podstawowych obowiązków pracowniczych, tj. nieprzyjęcia zmiany zakresu czynności i niewykonywania mimo wezwań poleceń służbowych.

Zaraz po wykluczeniu, pismem z dnia 30 października 1973 r. rozwiązano z powódką umowę o pracę ze skutkiem natychmiastowym. Powódka odwołała się do Walnego Zgromadzenia członków pozwanej Spółdzielni, które na nadzwyczajnym zebraniu w dniu 4 grudnia 1973 r. zatwierdziło uchwałę Rady Spółdzielni wykluczającą powódkę ze Spółdzielni.

Oddział Wojewódzki Stowarzyszenia Księgowych w G. w pismach z dnia 5 grudnia 1973 r. i 12 lutego 1974 r. wyraził pogląd, że nieprzyjęcie nowego zakresu czynności można traktować jako niewykonanie polecenia głównego księgowego, który zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 3 uchwały nr 210 Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 1973 r. w sprawie głównych księgowych i dyplomowanych biegłych księgowych (M. P. Nr 37, poz. 226) nie tylko ma prawo, ale obowiązany jest do kierowania rachunkowością jednostki i jest bezpośrednim przełożonym pracowników księgowości. Natomiast dyplomowany biegły księgowy R. na żądanie powódki wydał opinię stwierdzającą, że w nowym zakresie czynności nastąpiła w porównaniu z uprzednim zakresem czynności istotna zmiana w zakresie odpowiedzialności materialnej powódki.

Wobec sprzeczności powyższych opinii Sąd Wojewódzki - na podstawie opinii dyplomowanych biegłych księgowych D. i S. - ustalił, że zmiany wprowadzone zakresem czynności z dnia 4 października 1973 r. nie są istotne i mieszczą się w ramach obowiązków związanych ze stanowiskiem zastępcy głównego księgowego, zajmowanym przez powódkę. Nowym zakresem czynności wyłączono z dotychczasowych zajęć powódki dekretację dokumentów, sporządzanie arkuszy rozliczeniowych kosztów i przeprowadzanie kontroli w zakładach usługowych, natomiast włączono takie zajęcia, jak likwidacja dowodów, analizowanie, uzgadnianie i windykacja sald oraz naliczanie i ściąganie odsetek od nieterminowych zapłat. Wprawdzie w nowym zakresie czynności obciążono powódkę odpowiedzialnością materialną za szkody mogące powstać w związku z powyższymi czynnościami, jednakże nie jest to odpowiedzialność materialna za mienie powierzone w rozumieniu zarządzenia nr 19 Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 marca 1962 r. w sprawie trybu przyjmowania do pracy na stanowiska kierownicze lub związane z odpowiedzialnością materialną, lecz zwykła odpowiedzialność majątkowa, jaka z mocy ustawy obciąża każdego pracownika za szkody wyrządzone z jego winy zakładowi pracy, niezależnie od tego, czy figuruje w zakresie czynności pracownika. Dlatego też stwierdzenie w zakresie czynności tej odpowiedzialności nie stanowi również zmiany warunków umowy o pracę.

W świetle postanowień § 4 uchwały nr 210 Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 1973 r. w sprawie głównych księgowych i dyplomowanych biegłych księgowych, główny księgowy obowiązany jest kierować rachunkowością jednostki. Ponieważ nie jest w stanie wykonać osobiście wszystkich czynności związanych z tym obowiązkiem, ma pełne prawo do dokonywania zmian w zakresie czynności podległych mu pracowników księgowości, jeśli nie narusza to ich stanowiska i płacy.

Skoro zaś powódka nie przyjęła nowego zakresu czynności i odmówiła wykonywania przewidzianych w nim obowiązków, to dopuściła się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, co uzasadniało wykluczenie jej ze Spółdzielni, powodujące rozwiązanie spółdzielczego stosunku pracy. Dochodzone przez powódkę roszczenia nie są w tych okolicznościach uzasadnione.

W rewizji od powyższego wyroku powódka domaga się jego zmiany i uwzględnienia dochodzonych roszczeń bądź uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarżąca trafnie podnosi, że powoływana przez Sąd Wojewódzki uchwała nr 210 Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 1973 r. w sprawie głównych księgowych i dyplomowanych biegłych księgowych została recypowana przez spółdzielczość pracy dopiero uchwałą nr 15 Zarządu CZSP z dnia 14 lutego 1974 r. (Biuletyn CZSP Nr 7, poz. 26), a więc już po zmianie zakresu czynności powódki i po jej wykluczeniu z pozwanej Spółdzielni. Przeoczenie jednak tej okoliczności przez Sąd Wojewódzki nie ma znaczenia dla wyniku niniejszej sprawy, skoro - co przyznaje skarżąca - zarówno stary, jak i nowy zakres jej czynności dostosowany był do przepisów uprzednio obowiązujących w tym przedmiocie.

Słusznie wytyka także powódka, że Sąd Wojewódzki nie zwrócił uwagi na tę część opinii Stowarzyszenia Księgowych zawartej w piśmie z dnia 5 grudnia 1973 r., w której podkreślono, iż w nowym zakresie czynności wystąpiły zasadnicze zmiany. Jednakże dla rozstrzygnięcia sprawy nie jest istotna - oczywista bez opinii biegłych - okoliczność, że niektóre zajęcia przydzielone powódce w nowym zakresie czynności różniły się od zajęć określonych poprzednim zakresem czynności, lecz okoliczność, czy stanowiło to istotną zmianę warunków pracy powódki, wymagającą wypowiedzenia.

W tym zaś względzie Sąd Najwyższy podziela pogląd Sądu Wojewódzkiego, że zmiana przez zakład pracy zakresu czynności pracownika nie stanowi istotnej zmiany warunków pracy, wymagającej wypowiedzenia, jeżeli czynności, które ma wykonywać pracownik, nie wykraczają poza obowiązki związane z pełnioną przez niego funkcją.

Odmienne stanowisko krępowałoby kierownika zakładu pracy w należytym i pełnym wykorzystaniu podległych mu pracowników i utrudniało organizację pracy, a tym samym wpływałoby ujemnie na realizację zadań nałożonych na zakład pracy, których wypełnianie jest podstawowym obowiązkiem zarówno kierownika zakładu pracy, jak i załogi.

Odmowę powódki wykonywania obowiązków zgodnie z nowym zakresem czynności pozwana Spółdzielnia i Sąd Wojewódzki słusznie oceniły jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, uzasadniające wykluczenie powódki ze Spółdzielni.

Wbrew zarzutom powódki, w działaniu Spółdzielni nie można też dopatrzyć się naruszenia zasad współżycia społecznego (art. 5 k.c.), nawet jeżeli zmiana zakresu czynności nastąpiła bezpośrednio po dłuższej absencji chorobowej powódki. Jak bowiem ustalił Sąd Wojewódzki, ta m.in. okoliczność skłoniła pozwaną Spółdzielnię do zmiany zakresu czynności powódki, aby przyuczyć również innych pracowników księgowości do czynności, które wykonywała dotychczas wyłącznie powódka, co utrudniało jej zastępowanie przez inne pracownice w czasie jej choroby.

Z powyższych względów, wobec braku uzasadnionych podstaw rewizyjnych, Sąd Najwyższy oddalił rewizję (art. 387 k.p.c.).

OSNC 1975 r., Nr 6, poz. 103