Wyrok z dnia 2008-06-03 sygn. I OSK 1261/07

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jan Paweł Tarno Sędziowie NSA Joanna Banasiewicz (spr.) Sędzia WSA del. Arkadiusz Despot -Mładanowicz Protokolant Aleksandra Żurawicka po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2008 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 26 kwietnia 2007 r. sygn. akt IV SA/Po 202/07 w sprawie ze skargi M. P. na decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] nr [...] z dnia [...] nr [...] w przedmiocie świadczeń rodzinnych oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2007 r. sygn. akt IV SA/Po 202/07, oddalił skargi M. P. na decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] nr [...] i z dnia [...] nr [...], w przedmiocie świadczeń rodzinnych.

Wyrok został wydany w następujących okolicznościach sprawy:

Decyzją z dnia [...] nr [...], wydaną z upoważnienia Prezydenta Miasta P., na podstawie art. 3 pkt 16 i 16a, art. 4, art. 6 ust. 1 pkt 1 i pkt 2, art. 7 ust. 2, art. 8 pkt 4a, art. 8 pkt 5, art. 8 pkt 6, art. 12a, art. 13, art. 14, art. 20, art. 32 ust. 2, art. 59a i art. 59b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm., dalej ustawa o świadczeniach rodzinnych) oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. Nr 130, poz. 903) i rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie organizacji roku szkolnego z dnia 18 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 46, poz. 432 ze zm.) odmówiono M. P. przyznania zasiłku rodzinnego na D. i M. P. oraz przyznania dodatków do zasiłku rodzinnego: z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej na A. P., z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego na D. P., z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego na A., D. i M. P. oraz z tytułu wychowania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek ustawowego okresu jego pobierania na D. i M. P. W uzasadnieniu wskazano, że H. i M. P. stanowią rodzinę zastępczą dla D. i M. P., a zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej. Zasiłek rodzinny jest świadczeniem podstawowym, który warunkuje prawo do pobierania dodatków do zasiłku rodzinnego, stąd odmowa przyznania zasiłku rodzinnego oznacza brak podstaw do przyznania dodatku do zasiłku. Zgodnie natomiast z § 2 ust. 1a rozporządzenia w sprawie organizacji roku szkolnego jeżeli pierwszy dzień września wypada w piątek lub sobotę, zajęcia dydaktyczno-wychowawcze rozpoczynają się w najbliższy poniedziałek po dniu 1 września. Wobec faktu, że w roku szkolnym 2006/2007 rozpoczęcie roku szkolnego nastąpiło w poniedziałek 4 września 2006 r., to jest już po ukończeniu 21 roku życia przez legitymującego się lekkim stopniem niepełnosprawności A. P. – nie ma zastosowania przepis art. 6 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych i brak jest podstaw do przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego na A. P.

Decyzją z dnia [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. na podstawie art. 127 § 2 i art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 7, art. 8, art. 12a i art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych w pkt 1 uchyliło decyzję z dnia [...] w części dotyczącej odmowy przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego na A. P. i w pkt 2 decyzji przyznało M. P. tenże dodatek w kwocie 100 zł, natomiast w pkt 3 utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję w pozostałej części. W uzasadnieniu organ odwoławczy stwierdził, że trafnie odmówiono przyznania zasiłku rodzinnego oraz wnioskowanych dodatków do zasiłku rodzinnego na D. i M. P.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego M. P. podniósł, że A. P. należy się zasiłek rodzinny do 24 roku życia. Zaliczenie go do grupy z lekkim stopniem niepełnosprawności jest nieuprawnione, gdyż szkoła w której kontynuuje naukę jest szkołą specjalną. Działanie organów administracji – zdaniem skarżącego – jest odebraniem środków na spełnianie podstawowych świadczeń.

Decyzją z dnia [...] nr [...] wydaną z upoważnienia Prezydenta Miasta P. na podstawie art. 4 ust. 2 pkt 1, art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 2, art. 6 ust. 2 pkt 3, art. 20, art. 24 ust. 1, art. 24 ust. 2, art. 49 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych i rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005 r. oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz. U. Nr 130, poz. 903) przyznano M. P. zasiłek rodzinny na dziecko w wieku 18-24 lat – A. P. w wysokości 68 złotych miesięcznie na okres od 1 września 2006 r. do 30 września 2006 r. W uzasadnieniu decyzji stwierdzono, że z załączonych do wniosku dokumentów wynika, że spełnione zostały kryteria wymagane do otrzymania wyżej wymienionego świadczenia we wskazanym okresie.

Decyzją z dnia [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. działając na podstawie art. 127 § 2 i art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 5 ust. 1 i art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego M. P. stwierdził, że zarówno organ pierwszej jak i organ drugiej instancji fałszywie nadużywają zapisu "rodzina zastępcza" jako środka do bezprawnego pozbawienia należnych świadczeń.

W odpowiedzi na skargi organ odwoławczy wniósł o ich oddalenie powtarzając argumenty zawarte w uzasadnieniach zaskarżonych decyzji.

Na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2007 r. Sąd wydał postanowienie o połączeniu do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia spraw z obu skarg M. P. zarejestrowanych pod sygnaturami akt IV SA/Po 202/07 i IV SA/Po 203/07 oraz o ich prowadzeniu pod sygnaturą IV SA/Po 202/07.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalając zaskarżonym wyrokiem skargi M. P. stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie organy administracyjne prawidłowo ustaliły stan faktyczny, a kwestią sporną jest prawidłowość wykładni prawa materialnego stanowiącego podstawę decyzji.

Kwestie będące przedmiotem zaskarżonych decyzji normuje generalnie ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Sąd podniósł, że zgodnie z art. 109 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wydaje odpowiednie zarządzenia, może w szczególności zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej – art. 109 § 2 pkt 5 wskazanej ustawy. Ustawa ta nie rozróżnia rodzin zastępczych w zależności od tego, czy dziecko jest umieszczone u osób spokrewnionych czy też u osób obcych. Również ustawa o świadczeniach rodzinnych wszystkie rodziny zastępcze traktuje w taki sam sposób. Dopiero ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.) w art. 74 ust. 1 rozróżnia rodziny zastępcze na: 1) spokrewnione z dzieckiem; 2) niespokrewnione z dzieckiem; 3) zawodowe niespokrewnione z dzieckiem: a) wielodzietne, b) specjalistyczne, c) o charakterze pogotowia rodzinnego.

Podział ten, jak wskazuje treść cytowanego artykułu oraz treść art. 75-77 tej ustawy wynika wyłącznie z różnych zadań i obowiązków, jakich muszą podjąć się rodziny zastępcze oraz różnych wymagań, jakie są stawiane poszczególnym rodzajom rodzin zastępczych, zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem. Państwo gwarantuje pomoc wszystkim rodzinom zastępczym, zarówno spokrewnionym jak i niespokrewnionym z dzieckiem, a jej wysokość oraz szczegółowe warunki przyznawania określa rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 r. (Dz. U. Nr 233, poz. 2344). Pomoc finansową dla rodziny zastępczej gwarantowało również poprzednio obowiązujące rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 września 2001 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz. U. Nr 120, poz. 1284).

W myśl art. 4 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje: rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka, opiekunowi faktycznemu dziecka i osobie uczącej się. Zgodnie z art. 7 pkt 2 tejże ustawy zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej. Ponieważ D. i M. P. zostali umieszczeni w rodzinie zastępczej, dlatego organ pierwszej instancji nie mógł przyznać na nich zasiłków rodzinnych.

Warunkiem podstawowym przyznania dodatków do zasiłku jest przyznanie zasiłku rodzinnego na dziecko. Skoro D. i M. P. nie są uprawnieni do zasiłku rodzinnego, tym samym nie są również uprawnieni do dodatków do zasiłku rodzinnego. Zgodnie z art. 12a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka. Definicję rodziny wielodzietnej zawiera art. 3 ust. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych który stanowi, że ilekroć w ustawie mówi się o rodzinie wielodzietnej - oznacza to rodzinę wychowującą troje i więcej dzieci mających prawo do zasiłku rodzinnego. Ponieważ D. i M. P. nie są uprawnieni do zasiłku rodzinnego, a jedynie A. P. ma prawo do zasiłku rodzinnego, tym samym nie mógł być przyznany na A. P. dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej.

W ocenie Sądu organy administracji słusznie przyznały na A. P. zasiłek rodzinny tylko na miesiąc wrzesień 2006 r. Jak wynika bowiem z akt administracyjnych urodził się on w dniu 2 września 1985 r., a zatem w dniu 2 września 2006 r. ukończył 21 lat i w tym czasie uczęszczał do szkoły. Zgodnie z art. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych zasiłek rodzinny przysługuje do ukończenia przez dziecko: 1) 18 roku życia lub 2) nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia, albo 3) 24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności. A. P. orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w P. z dnia 21 maja 2002 r. został zaliczony do lekkiego stopnia niepełnosprawności. W tej sytuacji prawidłowo zasiłek rodzinny przyznany został do końca września 2006 r.

Sąd pierwszej instancji wskazał ponadto, że organ drugiej instancji dokonując kontroli sprawy zakończonej decyzją z dnia [...] nr [...] prawidłowo uchylił zaskarżoną decyzję w części dotyczącej odmowy przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego na A. P., a w pkt 2 decyzji rozpoznał sprawę co do jej istoty w części uchylonej, co następnie znalazło wyraz w uzasadnieniu decyzji, sporządzonym zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a. Skoro M. P. uzyskał na A. P. zasiłek rodzinny, a A. P. rozpoczął rok szkolny i żaden przepis nie uzależnia przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego od daty rozpoczęcia roku szkolnego, to skarżącemu przysługiwało świadczenie na częściowe pokrycie wydatków związanych z rozpoczęciem roku szkolnego przez A. P.

W tych okolicznościach Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) orzekł o oddaleniu skarg.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł M. P., opierając ją na podstawie naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisów:

1) art. 4 i 7 ustawy o świadczeniach rodzinnych polegającą na przyjęciu, iż skarżącemu nie przysługuje prawo do zasiłku rodzinnego na D. i M. P.;

2) art. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych polegającą na przyjęciu, iż skarżącemu nie przysługuje prawo do zasiłku rodzinnego na A. P. po ukończeniu przez niego 21 roku życia;

3) art. 8, art. 12a oraz art. 3 ust. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych polegającą na przyjęciu, iż skarżącemu nie przysługuje prawo do dodatków do zasiłku rodzinnego na D., M. i A. P. z tytułu:

– kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, wychowania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek ustawowego okresu jego pobierania, wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej, rozpoczęcia roku szkolnego.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o: a) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie, że skarżącemu przysługuje prawo do zasiłku rodzinnego na D. i M. P.; b) skarżącemu przysługuje prawo do zasiłku rodzinnego na A. P. po ukończeniu przez niego 21 roku życia, c) skarżącemu przysługuje prawo do dodatków do zasiłku rodzinnego na D., M. i A. P. z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, wychowania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek ustawowego okresu jego pobierania, wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej, rozpoczęcia roku szkolnego, lub 2) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania, 3) zasądzenie kosztów pomocy prawnej z urzędu według norm przepisanych, niezapłaconych przez skarżącego w całości lub w części.

Jak podniesiono w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, wydając wyrok z dnia 10 maja 2007 r., źle ocenił materiał dowodowy zebrany w sprawie, a co za tym idzie – dopuścił się naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisów wskazanych w petitum pisma. Przede wszystkim przy orzekaniu w sprawach o świadczenia rodzinne Sąd powinien brać pod uwagę głównie dobro dziecka i jego rodziny.

Zdaniem autora skargi kasacyjnej, w niniejszej sprawie stan faktyczny nie został prawidłowo oceniony, co spowodowało szereg naruszeń prawa materialnego, których dopuścił się sąd. Po pierwsze naruszył przepis art. 4 i 7 ustawy o świadczeniach rodzinnych, błędnie zakładając, iż skarżącemu nie przysługuje prawo do zasiłku rodzinnego na D. i M. P. Dokonując tej oceny, sąd pominął okoliczność, iż skarżący jest, poza rodziną zastępczą, faktycznym, jak i prawnym opiekunem wskazanych małoletnich dzieci, a zatem zgodnie z brzmieniem przepisu art. 4 ust. 2 przysługuje mu prawo do zasiłku rodzinnego. Odmowa przyznania skarżącemu zasiłku rodzinnego na D. i M. P. jest niezgodna z obowiązującym stanem prawnym, jak również stanem faktycznym w niniejszej sprawie.

Nadto, poprzez błędną interpretację wskazanych powyżej przepisów, sąd dokonał w konsekwencji również błędnej wykładni przepisu art. 8 ustawy o świadczeniach rodzinnych, przyjmując, że w świetle powyższych ustaleń sądu, skarżącemu nie należą się również dodatki do zasiłku rodzinnego na D. i M. P. Zgodnie jednak z brzmieniem przywołanych przepisów skarżącemu przysługuje uprawnienie do zasiłku rodzinnego na D. i M. P., a zatem uzasadnienie odmowy przyznania skarżącemu dodatków do zasiłku rodzinnego na ww. dzieci zawarte w wyroku jest kompletnie nietrafione i pozbawione jakichkolwiek podstaw.

Dalszą konsekwencją tej błędnej interpretacji przepisów, była również niewłaściwa interpretacja przepisu art. 12a ust. 1 i art. 3 ust. 16 a ustawy o świadczeniach rodzinnych, bowiem wbrew ocenie sądu, skarżący i jego rodzina spełniają przesłanki do uzyskania prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej.

Nadto sąd niesłusznie uznał, iż zasiłek rodzinny na A. P. przysługuje skarżącemu tylko do czasu ukończenia przez syna 21 roku życia. Sąd nie uwzględnił faktu, iż A. P., pomimo ukończenia 21 roku życia, kontynuuje naukę w szkole specjalnej, a nadto ma orzeczony stopień niepełnosprawności, co jednoznacznie wskazuje, iż zasiłek rodzinny przysługuje mu, zgodnie z cytowaną ustawą, do ukończenia 24 roku życia.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Wobec tego, że w rozpoznawanej sprawie nie stwierdzono występowania przesłanek nieważności postępowania określonych w art. 183 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej P.p.s.a.), zgodnie z § 1 powołanego artykułu Naczelny Sad Administracyjny obowiązany był rozpoznać sprawę w granicach skargi kasacyjnej, które wyznaczone są przez przyjęte w skardze podstawy, określające zarówno rodzaj zarzucanego zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie prawa, jak i jego zakres.

Wniesiona w sprawie niniejszej skarga kasacyjna oparta została na podstawie wskazanej w art. 174 pkt 1 P.p.s.a., to jest naruszeniu prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisów art. 4 i 7, art. 6 oraz art. 8, 12a i 3 ust. 16a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.). Ustosunkowując się do zarzutów skargi kasacyjnej na wstępie zauważyć należy, że choć w skardze tej nie postawiono zarzutów opartych na podstawie określonej w art. 174 pkt 2, to jest naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, to z jej motywów wynika, że w istocie kwestionowana jest prawidłowość ustaleń poczynionych przez Sąd pierwszej instancji i trafność ocen, jakie są ich następstwem. Jednakże jak wcześniej wskazano, Naczelny Sąd Administracyjny będąc związany granicami skargi, nie może wypowiadać się w tym zakresie skoro zarzuty takie nie zostały podniesione. Oparcie skargi kasacyjnej wyłącznie na zarzucie naruszenia prawa materialnego oznacza bowiem, że wnoszący ten środek prawny nie kwestionuje przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia ustaleń faktycznych.

Dokonana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wykładnia wskazanych w skardze przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, nie budzi wątpliwości co do jej prawidłowości.

Jakkolwiek zgodnie z art. 4 ust. 2 omawianej ustawy, prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie uczącej się, to stosownie do art. 7 pkt 2 tej ustawy zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej. W świetle tego unormowania, które w sposób niebudzący wątpliwości wyklucza możliwość przyznania zasiłku rodzinnego na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej (bez względu na rodzaj rodziny zastępczej) stanowisko co do tej kwestii zajęte przez Sąd pierwszej instancji jest w oczywisty sposób prawidłowe.

Przewidziane w art. 8 ustawy dodatki do zasiłku rodzinnego przyznane być mogą wyłącznie w sytuacji, gdy na dziecko przyznany został zasiłek rodzinny, nie mają one bowiem samodzielnego charakteru, słusznie więc stwierdzono w zaskarżonym wyroku, że w przypadku, gdy na dziecko nie przysługuje zasiłek rodzinny nie jest ono również uprawnione do dodatków do zasiłku rodzinnego.

Zawarta w art. 3 ust. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych definicja rodziny wielodzietnej, sformułowana została w sposób wyraźny, niewymagający zabiegów interpretacyjnych, stąd również zarzut nieprawidłowej wykładni tego przepisu oraz art. 12a ustawy, zgodnie z którym dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, był nieuzasadniony.

Prawidłowo Sąd pierwszej instancji przyjął, że w świetle regulacji zawartej w art. 6 ust. 1 pkt 3 powołanej ustawy, że zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom do ukończenia przez dziecko 24 roku życia jedynie w przypadku, jeżeli dziecko kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności. Brak jednego ze wskazanych orzeczeń i pobieranie nauki w szkole po ukończeniu przez dziecko 18 roku życia, uprawnia rodziców do zasiłku rodzinnego nie dłużej, niż do ukończenia 21 roku życia przez to dziecko.

Z powyższych względów skarga kasacyjna nie mogła być uznana za uzasadnioną i podlegała oddaleniu na podstawie art. 184 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Naczelny Sąd Administracyjny nie rozpoznał wniosku o przyznanie pełnomocnikowi skarżącego wynagrodzenia z tytułu udzielonej z urzędu pomocy prawnej. Przepisy art. 209 i 210 P.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania między stronami, natomiast wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną (art. 250 ustawy) przyznawane jest przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w postępowaniu określonym w przepisach art. 258-261 P.p.s.a., po złożeniu przez pełnomocnika stosownego oświadczenia.