Wyrok z dnia 2008-08-27 sygn. I SA/Wa 345/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Daniela Kozłowska Sędziowie WSA Iwona Kosińska Asesor WSA Agnieszka Miernik (spr.) Protokolant Małgorzata Kulińska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 sierpnia 2008 r. sprawy ze skargi S. T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie usług opiekuńczych 1. oddala skargę, 2. zasądza ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na rzecz adwokat M. S. prowadzącej Kancelarię Adwokacką w W., ulica [...], tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej kwotę 292,80 (dwieście dziewięćdziesiąt dwa 80/100) złotych, w tym: tytułem opłaty kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych, tytułem 22% podatku od towarów i usług kwotę 52,80 (pięćdziesiąt dwa 80/100) złotych.

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...], po rozpoznaniu odwołania S. T., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta W. z dnia [...] października 2007 r. nr [...] zmieniającą w części decyzję w przedmiocie wymiaru godzin usług opiekuńczych oraz ustalenia odpłatności za nie.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Decyzją Prezydenta W. z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] przyznano S. T. pomoc w formie usług opiekuńczych w wymiarze 2 godzin 3 razy w tygodniu od 20 kwietnia 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. za 20% odpłatnością, która została obliczona w oparciu o bieżący dochód, tj. emeryturę w wysokości [...] zł rentę córki w wysokości [...] oraz pomoc finansową od drugiej córki w wysokości [...] zł, co łącznie wynosiło [...] zł.

Prezydent W. decyzją z dnia [...] października 2007 r. nr [...] zmienił powyższą decyzję z dnia [...] kwietnia 2007 r., w ten sposób, że od dnia 1 października 2007 r. wymiar godzin usług opiekuńczych świadczonych S. T. wynosić będzie 18 godzin miesięcznie, tj. 2 godziny dziennie przez 2 dni w tygodniu oraz od dnia 1 października 2007 r. do dnia 31 grudnia 2007 odpłatność za usługi opiekuńcze wynosi 100%. Organ podał, że zmiana decyzji w części dotyczącej odpłatności za przyznane usługi opiekuńcze nastąpiła w związku z oświadczeniem majątkowym córki beneficjentki, z którą ta prowadzi wspólne gospodarstwo domowe, złożonym w dniu 21 września 2007 r., iż posiada zasoby finansowe w wysokości [...] zł.

Organ wskazał na treść art. 12 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którym w przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu, a sytuacją majątkową osoby lub rodziny wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić świadczenia.

Organ podniósł, że uwzględniając stan zdrowia S. T. nie odmówiono jej przyznania pomocy w formie usług opiekuńczych, ale ustalono odpłatność za nie.

Zmiana wymiaru godzin przyznanych usług do dwóch godzin dwa razy w tygodniu. tj. 18 godzin miesięcznie od dnia 1 października 2007 r. nastąpiła zgodnie z wnioskiem S. T.

Od decyzji Prezydenta W. z dnia [...] października 2007 r. odwołanie złożyła w S. T. podnosząc, że nie jest w stanie pokryć pełnej odpłatności za usługi opiekuńcze, ponieważ pieniądze nie należą do niej, lecz do jej córki. Skarżąca podniosła, że wykazane oszczędności przeznaczone są na mieszkanie dla córki. Zakup zaś mieszkania jest niezbędny ze względu na stan zdrowia i problemy z poruszaniem się.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję Prezydenta W. z dnia [...]października 2007r. nr [...].

W uzasadnieniu Samorządowe Kolegium Odwoławcze wskazało, że w niniejszej sprawie bez wątpienia zaistniały okoliczności, o których mowa w art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej. Fakt posiadania przez córkę skarżącej, z którą prowadzi ona wspólne gospodarstwo domowe, własnych zasobów finansowych w wysokości [...] zł. jest bezsporny i nie jest kwestionowany ani przez skarżącą ani przez jej córkę. Mając na uwadze treść wyżej wskazanego przepisu i przepisu art. 12 ustawy o pomocy społecznej Kolegium uznało, że zarzuty odwołania nie mogą zostać uwzględnione,

Skargę z dnia 8 lutego 2008 na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożyła S. T.. W uzasadnieniu skargi wskazała, że znajduje się w bardzo trudnej sytuacji życiowej, jest osobą w podeszłym wieku mieszka z córką, w mieszkaniu, które jest własnością drugiej córki. Córka, z którą mieszka jest schorowana i utrzymuje się z renty inwalidzkiej. Natomiast druga córka skarżącej zamieszkuje poza W. Skarżąca powtórzyła argumenty zawarte w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji oraz podniosła, że w podobnych sprawach sądy kierują się zasadą, wedle której posiadanie przez daną osobę majątku koniecznego do zapewnienia utrzymania i zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych uprawnia ją do korzystania z ulg i zwolnień od opłat.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o oddalenie skargi i podtrzymało swoje stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

skarga jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu.

Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie (art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Sąd uwzględnia skargę i uchyla zaskarżoną decyzję lub postanowienie, stwierdza nieważność lub wydanie z naruszeniem prawa tego rozstrzygnięcia jedynie wówczas, gdy uzna, że w sprawie istnieją przesłanki określone w art. 145 § 1 powołanej ustawy. W sprawie niniejszej nie stwierdzono wskazanych w tym przepisie przesłanek uzasadniających uwzględnienie skargi.

Oceniając we wskazanym wyżej zakresie zaskarżoną decyzję w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, po rozważeniu podniesionych przez skarżącą zarzutów Sąd uznał, że nie dają one podstaw do podważenia legalności zaskarżonej decyzji i decyzji utrzymanej nią w mocy, bowiem oba rozstrzygnięcia nie naruszają prawa w stopniu uzasadniającym ich uchylenie.

Zgodnie z art. 106 ust. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.), który stanowił podstawę działania organów orzekających w sprawie, decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, 12 i 107 ust. 5.

Z treści zaś art. 12 ustawy o pomocy społecznej wynika, że w przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia. Przepis ten zwraca uwagę na subsydiarną funkcję pomocy społecznej. Pomoc ta nie powinna być udzielana, jeżeli osoba lub rodzina jest w stanie samodzielnie przezwyciężyć trudną sytuację życiową. Możliwość samodzielnego pokonania sytuacji kryzysowych zależy zwykle od posiadania odpowiednich środków finansowych, a ich brak jest powodem nieszczęść i skłania do zwracania się o pomoc do instytucji publicznych. Przyznanie pomocy społecznej w zdecydowanej większości przypadków uzależnione jest od sytuacji majątkowej potencjalnego świadczeniobiorcy, w szczególności zaś od jego dochodów. Starając się o przyznanie wsparcia, należy złożyć stosowne oświadczenia i zaświadczenia dokumentujące stan dochodów (zob. art. 8). Zamożność nie może być powodem pozostawienia ich bez pomocy i opieki, zwłaszcza wobec unormowania zasad odpłatnego udzielania pomocy i zwrotu świadczeń (komentarz do art. 12 ustawy o pomocy społecznej, I. Sierpowska, System Informacji Prawnej Lex, ABC 2007).

Korzystanie z uprawnienia określonego w niniejszym przepisie oceniane jest w ramach uznania administracyjnego. Ustawa o pomocy społecznej w art. 12 wprowadza pewien punkt odniesienia, wskazując jakiego typu (rozmiaru) zasoby majątkowe winny być brane pod uwagę. Przesłanki określone w art. 12 ustawy o pomocy społecznej uprawniają organ do wszczęcia postępowania, w celu zmiany bądź uchylenia decyzji. Mimo że są to działania fakultatywne, organ powinien je podejmować, mając zwłaszcza na uwadze ograniczone środki przyznane na pomoc społeczną oraz osoby, którym odmówiono wsparcia, udzielając go tym, którzy nie potrafią go właściwie spożytkować lub posiadają znaczne zasoby finansowe.

Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, że w rozpoznawanej sprawie organy orzekające prawidłowo ustaliły stan faktyczny sprawy. Zmiana decyzji została poprzedzona postępowaniem wyjaśniającym przyczyny weryfikacji oraz ustaleniem aktualnej sytuacji skarżącej. W wyniku rodzinnego wywiadu środowiskowego (oświadczenia córki skarżącej) organy ustaliły różnicę w sytuacji dochodowej deklarowanej wcześniej przez skarżącą i sytuacji majątkowej skarżącej. Organy prawidłowo oceniły sytuację majątkową skarżącej - mimo znacznych zasobów majątkowych zgromadzonych przez jej córkę, z którą razem prowadzi gospodarstwo domowe, nie pozostawiono skarżącej bez pomocy i opieki i właściwie zastosowano w tej sytuacji zasadę odpłatnego udzielania pomocy. Sąd nie zgodził się z argumentem, iż skoro zasoby finansowe nie należą do skarżącej, nie powinny być brane przez organy orzekające pod uwagę przy ustaleniu jej sytuacji majątkowej. Przepis art. 12 ustawy o pomocy społecznej nakazuje bowiem wziąć pod uwagę sytuację majątkową nie tylko osoby ubiegającej się o pomoc, ale także rodziny. Zgodnie zaś z art. 6 pkt 14 ustawy o pomocy społecznej rodzina w jej rozumieniu oznacza osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. A zatem skoro skarżąca prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z córką, posiadanie przez nią znacznych zasobów finansowych nie może pozostawać bez wpływu na sytuację majątkową skarżącej.

W ocenie Sądu, organy nie przekroczyły granic uznania administracyjnego, gdyż właśnie ze względu stan zdrowia skarżącej nie odmówiono udzielenia pomocy. W ocenie Sądu, fakt posiadanych znacznych środków pieniężnych przez córkę, z którą prowadzi gospodarstwo domowe, jest właśnie okolicznością stanowiącą przesłankę ustalenia pełnej odpłatności przez organy określające warunki udzielania świadczeń z pomocy społecznej. Zgodzić się należy z organami, że wskazane powyżej środki finansowe wskazują, iż skarżąca wraz z córką jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując posiadane zasoby majątkowe. Sytuacja na rynku nieruchomości, która niekorzystnie wpłynęła na sytuację majątkową skarżącej i indywidualne decyzje rodziny skarżącej co do zarządzania własnym majątkiem, w ocenie Sądu, nie mogą być tymi okolicznościami, które obligują organ do stosowania ulg przy udzielaniu świadczeń z pomocy społecznej.

Dodać należy, że ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, na podstawie której wydano zaskarżone decyzje, w art. 2 i 3 stanowi, że jest to instytucja mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Osoby ubiegające się o przyznanie im świadczenia z pomocy społecznej muszą liczyć się z tym, że nie każdy ich wniosek i nie w pełnym zakresie zostanie automatycznie uwzględniony, bowiem rodzaj, forma i rozmiar świadczenia muszą być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy.

Z powyższych względów nie można postawić organom zarzutu, że powierzchownie rozpatrzyły sprawę i nierzetelnie uzasadniły swoje rozstrzygnięcia, co mogłoby prowadzić do przekroczenia granicy uznania administracyjnego. To z kolei prowadzi do wniosku, iż zarówno ta decyzja jak i decyzja organu drugiej instancji nie naruszyły prawa.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd - z mocy przepisu art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) - orzekł jak w sentencji.