Wyrok z dnia 2008-09-19 sygn. II SA/Lu 422/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Joanna Cylc-Malec, Sędziowie Sędzia NSA Grażyna Pawlos-Janusz, Sędzia NSA Krystyna Sidor (sprawozdawca), Protokolant Asystent sędziego Łucja Krasińska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 19 września 2008 r. sprawy ze skargi G. M. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie odmowy wydania aktu własności ziemi I. uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Starosty Powiatowego z dnia [...]., Nr [...] II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz G. M. kwotę 100 (sto) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze po rozpoznaniu zażalenia G. M. utrzymało w mocy postanowienie Starosty B. z dnia [...] o odmowie wydania na rzecz G. M. aktu własności ziemi z dnia [...] poświadczającego własność gospodarstwa rolnego o pow. 2,88 ha położonego w miejscowości D. K. gm. J.

W uzasadnieniu wyjaśniono, że G. M. wnosiła o odtworzenie przedmiotowego aktu własności, na podstawie którego właścicielami działek nr [...] o łącznej pow. 2,88 ha położonych w miejscowości D. K. stali się J. M. i G. M.

Organ I instancji odmawiając wydania aktu własności powołał za podstawę rozstrzygnięcia art. 73 § 1 kpa, ustalając, że zarówno w zasobach archiwalnych Starostwa, jak i w archiwach Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, Delegaturze L. Urzędu Wojewódzkiego w Z. oraz w Archiwum Państwowym w Z. nie odnaleziono akt uwłaszczeniowych z dnia [...]

W zażaleniu na to postanowienie G. M. podnosiła, że po śmierci męża ubiega się o uregulowanie stanu prawnego przedmiotowej nieruchomości i w tym celu niezbędny jest jej akt własności ziemi.

Rozpoznając zażalenie Samorządowe Kolegium Odwoławcze podzieliło pogląd i ustalenia organu I instancji. W ocenie Kolegium strona ma prawo do udostępnienia jej akt sprawy tylko wówczas, gdy dana sprawa podlegała rozpoznaniu przez organ administracyjny, do którego strona zwróciła się z takim wnioskiem.

Kolegium stwierdziło, że akt własności, którego wydania domaga się G. M. został wydany w oparciu o przepisy ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz.250), uchylonej następnie z dniem 6 kwietnia 1982r. przez ustawę z dnia 26 marca 1982r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 11, poz.81, ze zm.) W świetle ustawy uchylającej, rozpoznawanie spraw o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości na podstawie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych zostało przekazane sądom, natomiast od 1 stycznia 1992r. tj. od daty wejścia w życie art. 63 ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 107, poz. 464) do ostatecznych decyzji wydanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności i uchylenia lub zmiany decyzji, a więc –zdaniem Kolegium - tym bardziej nie można wzruszać tych decyzji w drodze środków zwyczajnych czy dowodowych.

Skoro zatem Starosta B. nie był nigdy organem właściwym w sprawie uregulowania własności gospodarstw rolnych i nie posiada akt spraw uwłaszczeniowych, to nie może wydać uwierzytelnionej kopii aktu własności ziemi, którego domaga się G. M.; do wydania takiego aktu właściwy był bowiem wówczas Naczelnik Powiatu w B.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze podniosło, że również na podstawie przepisów o ewidencji gruntów organy administracji publicznej, w tym starosta, nie są uprawnione do ustalania stanu prawnego nieruchomości, a jedynie do prowadzenia rejestrów gruntów. Na podstawie tych przepisów Starosta może jedynie wydawać wypisy i wyrysy z ewidencji, natomiast nie jest uprawniony do uwierzytelniania złożonych tam dokumentów.

Skargę do sądu administracyjnego wniosła G. M., domagając się uchylenia zaskarżonych decyzji.

Skarżąca wyjaśniła, że przedmiotowe działki nabyła wraz z mężem w latach 60-tych i cały czas je użytkuje, przy czym na działce nr [...] znajduje się dom. Jedynie działka nr [...] o pow. 0,20ha była sporną i toczyło się o nią wiele postępowań, podczas których, prawdopodobnie, zaginął akt własności.

Obecnie skarżąca chce uregulować stan prawny całej nieruchomości i przekazać ją dzieciom, dlatego wystąpiła o "odtworzenie aktu uwłaszczeniowego".

Jednocześnie niezrozumiałe jest dla niej, że nie może uzyskać od organu administracyjnego "odpisu, kserokopii czy innego dokumentu potwierdzającego własność gospodarstwa rolnego."

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Organ stwierdził ponadto, że fakt wydania przedmiotowego aktu własności potwierdza decyzja Wojewódzkiej Komisji ds. Uwłaszczenia przy Wojewodzie Z. z dnia [...], utrzymująca w mocy decyzję (akt własności) z dnia [...] Jednocześnie jednak organ podniósł, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w sprawie uregulowania własności gospodarstwa rolnego skarżącej i jej męża toczyły się również inne sprawy administracyjno - sądowe przy udziale K. R., negującej podstawy wydania przedmiotowego aktu własności.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz.1269) sąd administracyjny sprawuje kontrolę zaskarżonej decyzji w zakresie jej zgodności z prawem.

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Skarżąca formułowała swoje żądanie zarówno jako "wniosek o odtworzenie akt", jak i "wydanie odpisu", dlatego organ nie powinien był zawężać podstawy rozstrzygnięcia do przepisów rozdziału trzeciego Kodeksu postępowania administracyjnego – "Udostępnianie akt". Zastosowany przez organy przepis art. 73 kpa dotyczy bowiem wyłącznie istniejących dokumentów, natomiast bezspornym jest, że przedmiotowy akt własności zaginął.

W takiej sytuacji organ powinien wszcząć postępowanie odtworzeniowe.

Wprawdzie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego nie regulują postępowania w razie zaginięcia lub zniszczenia akt, to jednak zgodnie z przyjętą w doktrynie zasadą, dopuszczalne a nawet konieczne staje się w tej sytuacji stosowanie w drodze analogii normujących tę kwestię przepisów działu IX ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz.1270) (por. B. Gruszczyński w: Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz., B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Zakamycze 2005, s. 660; także M. Romańska w: Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz. T. Woś, H. Knysiak- Molczyk, M. Romańska, LexisNexis 2005, s. 694; oraz B. Dauter w: Zarys metodyki pracy sędziego, LexisNexis 2008, s.408)

Przed utworzeniem wojewódzkich sądów administracyjnych i przed wejściem w życie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Naczelny Sąd Administracyjny przyjmował, że w sytuacji, gdy brak jest możliwości odnalezienia oryginału decyzji, to okoliczność, iż przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego nie regulują problematyki odtworzenia akt administracyjnych, a w tym treści zaginionych decyzji nie może stanowić przeszkody do korzystania z tej instytucji na podstawie stosowanych w drodze analogii przepisów art. 716 - 729 Kodeksu postępowania cywilnego (por. wyrok NSA z dnia 2 kwietnia 1998r., sygn. akt IV SA 1438/96; wyrok NSA z dnia 4 lutego 1998r., IV SA 419/98)

Wszczęcie postępowania o odtworzenie przedmiotowego aktu własności (decyzji uwłaszczeniowej z dnia [...]) jest uzasadnione, gdyż skarżąca G. M. chce uregulować stan prawny nieruchomości w celu przekazania jej dzieciom.

Organ powinien więc, o ile uzna swoją właściwość, przeprowadzić postępowanie, stosując odpowiednio przepisy art. 288 - 298 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i jeśli będzie to możliwe na podstawie zebranych dowodów (w szczególności na podstawie decyzji Wojewódzkiej Komisji ds. Uwłaszczeń przy Wojewodzie Z. z [...], znajdującej się w aktach sprawy, utrzymującej w mocy zaginioną decyzję z dnia [...]) - odtworzyć tę decyzję (akt własności), wydając postanowienie ustalające jej treść.

Bez znaczenia jest przy tym, że decyzja ta była kwestionowana. Odtworzenie polega jedynie na rekonstrukcji dokumentu i nie kształtuje nowych praw, dlatego treść odtworzonego dokumentu może być nadal kwestionowana w trybie dopuszczalnych środków zaskarżenia. W konsekwencji podnoszona przez organ w odpowiedzi na skargę okoliczność, iż w kwestii uregulowania własności gospodarstwa rolnego J. i G. M. toczyły się inne sprawy administracyjno - sądowe przy udziale K. R., negującej podstawy jego wydania, nie stanowi przeszkody do odtworzenia zaginionej decyzji uwłaszczeniowej.

Ponadto stwierdzić należy, że skoro odtworzenie nie ma charakteru rozstrzygnięcia merytorycznego, to uchylenie ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych nie stanowi przeszkody dla organów administracyjnych do odtworzenia treści zaginionej decyzji wydanej w trybie przepisów tej ustawy; wyłączenie kompetencji organów administracyjnych do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności, uchylenia lub zmiany decyzji wydanych na podstawie przepisów tej ustawy, przewidziane w art. 63 ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, nie ma bowiem zastosowania w postępowaniu o odtworzenie wydanego na podstawie przepisów ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych aktu własności.

Z powyższych względów Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" oraz art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r.- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz.1270) uchylił postanowienia organów administracyjnych obu instancji, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 200 cyt. ustawy.