Wyrok z dnia 2008-11-06 sygn. III SA/Kr 780/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący : Sędzia WSA Halina Jakubiec Sędziowie : WSA Dorota Dąbek NSA Krystyna Kutzner spr. Protokolant Urszula Ogrodzińska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 listopada 2008 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej B. K. sprawy ze skargi Z. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr : [...] w przedmiocie świadczenia w postaci składki na ubezpieczenie społeczne s k a r g ę o d d a l a

Uzasadnienie

W dniu 15.01.2007 r. skarżący Z. G. zwrócił się do Ośrodka Pomocy Społecznej z wnioskiem o przyznanie świadczenia w postaci składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w związku z koniecznością opieki nad ciężko chorą żoną.

Decyzją z dnia [...] nr [...] organ pomocy społecznej odmówił skarżącemu przyznania prawa do ww. świadczenia , a w następstwie złożonego odwołania , Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzja z dnia [...] nr [...] uchyliło zaskarżone rozstrzygnięcie i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi l instancji.

W wyniku ponownie przeprowadzonego postępowania administracyjnego Prezydent Miasta decyzją z dnia [...] nr [...], ponownie odmówił skarżącemu przyznania wnioskowanego świadczenia .

W uzasadnieniu wydanej decyzji organ pomocy społecznej wyjaśnił , że zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 12.03.2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. nr 64 poz. 593 ze zm. ) za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby opiekującej się nie przekracza 150 % kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie i osoba opiekująca się nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów lub nie otrzymuje emerytury albo renty.

Zgodnie z art. 6 pkt 11 ww. ustawy , osoba zatrudniona jest to osoba pozostająca w zatrudnieniu w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu lub prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów dotyczących działalności gospodarczej. Zgodnie z ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w momencie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej należy ten fakt zgłosić właściwemu organowi, co skutkuje wykreśleniem z ewidencji działalności gospodarczej.

W dniu 04.03.2008 r. ,na żądanie organu , skarżący przedłożył zaświadczenie z Ewidencji Działalności Gospodarczej wydane przez Urząd Miasta, iż nigdy nie pozostawał zarejestrowany jako osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Mając na uwadze powyższe ustalenia , organ pomocy społecznej stwierdził , że brak jest podstawy do uznania, iż skarżący zrezygnował z zatrudnienia w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej.

Organ przyznał , że skarżący przedstawił decyzję ZUS o zaprzestaniu opłacania składek z tytułu prowadzenia działalności twórczej, ale w ocenie tego organu , nie jest to równoznaczne z rezygnacją z zatrudnienia w rozumieniu przepisów ww. ustawy o pomocy społecznej.

Organ pomocy społecznej w uzasadnieniu wydanej decyzji wskazał równie na fakt stałego wynajmowania pracowni plastycznej przy ulicy [...] w K., za którą czynsz opłaca matka skarżącego J. G.

OPS podniósł , że warunkiem niezbędnym przyznania pomocy w formie opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne dla osoby rezygnującej z zatrudnienia w związku z opieką nad ciężko chorym członkiem rodziny jest dochód nie przekraczający 150 % kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie , określone w art. 42 ustawy o pomocy społecznej.

Jak wynikało z przeprowadzonego postępowania w tym zakresie , ustalony dochód rodziny w wysokości 1.008,88 zł nie przewyższał 150 % kwoty kryterium dochodowego ustanowionego dla dwuosobowej rodziny zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy o pomocy społecznej. (150 % kwoty kryterium dochodowego rodziny skarżącego to 1053 zł, natomiast faktycznie uzyskany dochód to kwota 1008,54 zł) , a zatem skarżący spełniał kryterium dochodu , określone w art. 42 ww. ustawy.

Odnosząc się do kryterium okresu ubezpieczenia , o którym mowa w art.42 ust.5 ww. ustawy , organ pomocy społecznej stwierdził , że suma okresów składkowych w przypadku skarżącego wynosi 14 lat, 5 miesięcy i 1 dzień, natomiast suma okresów nieskładkowych podlegających ograniczeniu do ½ uwzględnionych okresów składkowych wynosi 4 lata, 9 miesięcy i 21 dni.

W ocenie organu skarżący spełnił powyższe kryterium.

Organ pomocy społecznej stwierdził , że przyznanie pomocy w postaci składki na ubezpieczenie społeczne dla osoby rezygnującej z pracy w związku z koniecznością opieki nad ciężko chorym członkiem rodziny może nastąpić jedynie w przypadku zaistnienia wszystkich przesłanek wymienionych w art. 42 ww. ustawy , a skarżący nie udokumentował rezygnacji z zatrudnienia, a zatem nie spełnił podstawowej przesłanki niezbędnej do przyznania tego świadczenia.

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżący wniósł o wydanie ostatecznej decyzji przyznającej wnioskowane świadczenie począwszy od 2001 r.

Skarżący podniósł , że Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchylając w całości decyzję OPS z dnia [...] i przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia w jej uzasadnieniu stwierdziło , że skarżący jest "osobą, która zrezygnowała z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki nad ciężko chorą żoną", i spełnia "wszelkie przesłanki wynikające z przepisu art. 42 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej". Skierowanie sprawy do ponownego rozpatrzenia spowodowane było brakiem w materiale dowodowym potwierdzenia istnienia warunków określonych w art. 42 ust. 5 tej ustawy.

Organ I instancji w decyzji z dnia [...] potwierdził spełnianie przez skarżącego warunku art. 42 ust. 5 (okres składek na ubezpieczenie społeczne i rentowe ) , jak również organ ten nie zakwestionował faktu sprawowania przez skarżącego osobistej opieki nad ciężko chorą żoną , a także spełnienie przesłanki dochodu na osobę w rodzinie.

Powodem odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia był brak – w ocenie organu I instancji - udokumentowania przeze skarżącego rezygnacji z zatrudnienia , co jest sprzeczne z ustaleniami Samorządowego Kolegium Odwoławczego zawartymi w uzasadnieniu jego decyzji z dnia [...] oraz z przedłożonym w toku postępowania zaświadczeniem o rozpoczęciu i rezygnacji przez skarżącego z działalności twórczej . Skarżący zarzucił, że OPS zignorował stanowisko SKO uznające prowadzenie zarejestrowanej działalności twórczej za równoznaczne z zatrudnieniem, a fakt jej zakończenia - za rezygnację z zatrudnienia spowodowaną koniecznością sprawowania osobistej, ciągłej i bezpośredniej opieki nad ciężko chorą żoną, choć musiał uznać - na podstawie danych ZUS okresy składkowe , a więc i zatrudnienie skarżącego.

Skarżący na żądanie organu dostarczył zaświadczenie o zaprzestaniu działalności gospodarczej , choć było oczywiste, że od czasu obowiązywania obecnych przepisów o działalności gospodarczej skarżący nie pracował. Działalność twórczą (co w obowiązującym w tamtym czasie stanie prawnym było równoznaczne z obecnie obowiązującym określeniem: działalność gospodarcza) skarżący prowadził w latach 1979 – 1992 , co zostało udokumentowane w OPS już w 2007 roku.

Skarżący wyjaśnił, że najem pracowni plastycznej stanowi zapewnienie na przyszłość miejsca pracy , a jej pozbycie się uniemożliwi , w razie ewentualnej zmiany sytuacji rodzinnej , podjecie na nowo działalności zarobkowej , wykonywanie zawodu i osiąganie w przyszłości dochodów.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze zwróciło uwagę, że uprawniona do świadczenia z art. 42 ww. ustawy jest również osoba pozostająca na bezpłatnym urlopie. Fakt utrzymywania przez matkę skarżącego pracowni plastycznej można więc potraktować jak pozostawanie przeze niego na "bezpłatnym urlopie", czyli zachowanie na przyszłość miejsca pracy.

Organ pomocy społecznej I instancji sugerował, że 130,00 zł miesięcznie uiszczane tytułem czynszu za ww. pracownię , zaspokoiłoby bieżące potrzeby rodziny. Stanowisko takie jest niezasadne , gdyż środki na zaspokojenie niezbędnych potrzeb żony skarżącego sięgają kwoty około 2.000,00 zł miesięcznie .

O możliwości opłacania przez organ pomocy społecznej składek na ubezpieczenie społeczne skarżący dowiedział się przypadkowo w styczniu 2007 r. i niezwłocznie złożył stosowny wniosek. Ośrodek Pomocy Społecznej winien opłacać składkę od 2001 r., ponieważ gdyby pracownik socjalny dopełnił swoich obowiązków i poinformował skarżącego o nowym przepisie już w 2001 r. , wniosek o to świadczenie zostałoby złożone w tym samym roku. Skarżący podniósł , że nie jest jego winą , iż wniosek w tej sprawie złożył dopiero w 2007 , zamiast w 2001 roku.

Decyzją z dnia [...] nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i orzekło w ten sposób, iż przyznało skarżącemu świadczenie w formie składki na ubezpieczenie społeczne dla osoby rezygnującej z pracy w związku z koniecznością opieki nad ciężko chorym członkiem rodziny od dnia 1 maja 2004 roku, a wykonanie decyzji powierzyło organowi I instancji.

Organ odwoławczy stwierdził , że skarżący spełniał wszelkie przesłanki wynikające z obowiązujących przepisów, a zatem jest osobą, która zrezygnowała z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki nad ciężko chorą żoną. Samorządowe Kolegium Odwoławcze podniosło , iż art. 42 ww. ustawy nie konstytuuje ram czasowych konieczności zrezygnowania z zatrudnienia , jak również nie wskazuje na definicję tego ostatniego.

W przedmiotowej sprawie , w ocenie organu odwoławczego , bezspornym i udowodnionym ponad wszelką wątpliwość jest stan zdrowia żony skarżącego oraz wynikające z niego potrzeby rodziny. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze wyjaśniło, iż okres przyznania świadczenia jest tożsamy z datą wejścia w życie obecnie obowiązującej ustawy o pomocy społecznej tj. od 01 maja 2004 r.

Na powyższą decyzję wpłynęła skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego , w której skarżący zaskarżył decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w części, w jakiej przyznaje skarżącemu świadczenia w formie składki na ubezpieczenie społeczne od dnia 1 maja 2004 r.

Skarżący zarzucił naruszenie art.31 b ust. 3 i 8 ustawy z dnia 2911.1990 r. o pomocy społecznej poprzez nie przyznanie wnioskowanego świadczenia od dnia 1 stycznia 2001 r., mimo że w tej dacie spełniał przesłanki wynikające z tego przepisu.

Zaskarżona decyzja w tym zakresie jest krzywdząca dla skarżącego .

Ustawa z dnia 01.03.2004 r. o pomocy społecznej , która weszła w życie z dniem 1 maja 2004 r., w art. 42 nie zawiera już wskazania granicy czasowej opłacania składki za ubezpieczenie, zatem przyjąć należy, że chwilą, od której składka winna być opłacana jest spełnienie przesłanek określonych w art. 42 uprawniających do przyznania przedmiotowego świadczenia.

Skoro skarżący spełnił warunki przyznania mu świadczenia z pomocy społecznej już w 1992 r, a przepis ustawy w poprzednio obowiązującym brzmieniu wprowadził możliwość uzyskania świadczenia od daty 1 stycznia 2001 r., a równocześnie przepis ustawy znowelizowanej nie wskazał w tym zakresie żadnej innej daty granicznej, to świadczenie należne jest skarżącemu od chwili, kiedy zaczął obowiązywać przepis prawa materialnego przyznający w określonej sytuacji prawo do świadczenia, czyli od dnia 1 stycznia 2001 r.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o oddalenie skargi i w całości podtrzymało swoje stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył , co następuje :

Stosownie do art.1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz.1269 ) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem . Oznacza to , że przedmiotem kontroli Sądu jest zgodność z prawem zaskarżonej decyzji . Usunięcie z obrotu prawnego decyzji może nastąpić tylko wtedy , gdy postępowanie sądowe dostarczy podstaw do uznania , że przy wydawaniu zaskarżonej decyzji organy administracji publicznej naruszyły prawo w zakresie wskazanym w art.145§ 1 ustawy z dnia 30.08.2002 r - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. Dz 2002 r Nr 153, poz.1270) .

Z kolei art.134 § 1 w/w ustawy stanowi , że sąd nie jest związany granicami skargi. Oznacza to , że Sąd ma prawo , a nawet obowiązek wziąć pod uwagę wszelkie naruszenia prawa , a także wszystkie przepisy , które powinny znaleźć zastosowanie w rozpatrywanej sprawie niezależnie od żądań i zarzutów podniesionych w skardze i dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonej decyzji , nawet , gdy dany zarzut nie został podniesiony ( wyrok WSA w Warszawie , z dnia 25.02.2004 r , syg.akt III S.A. 1456/02 , Lex nr 113588 ).

Zgodnie z § 2 ww. przepisu sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego , chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.

W rozpatrywanej sprawie skarżącemu zostało przyznane żądane świadczenie w postaci składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w związku z koniecznością opieki nad ciężko chorą żona , jednak od dnia 1 maja 2004 r , a nie jak wnioskował skarżący – od dnia 1 stycznia 2001 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze podniosło , że data początkowa przyznanego świadczenia jest tożsama z datą wejścia w życie obowiązującej ustawy o pomocy społecznej.

Z kolei skarżący żądanie swoje oparł na art.42 ww. ustawy podnosząc , że o dacie tej decyduje chwila spełnienia przesłanek określonych w tym przepisie , uprawniających do przyznania przedmiotowego świadczenia . Skarżący przesłanki te spełnił już w 1992 r , jednak możliwość uzyskania tego świadczenia została wprowadzona od dnia 01.01.2001 r , dlatego domagał się przyznania świadczenia od tej właśnie daty.

Rozstrzygając niniejszą sprawę Sąd skorzystał z uprawnień wynikających z wyżej przytoczonego art.134 § 1 ww. ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i stwierdził , że żadna ze stron sporu nie ma racji , jeśli chodzi o datę początkową przyznania tego świadczenia.

Ustawa z dnia 12.03.2004 r o pomocy społecznej określa m.in. rodzaje świadczeń oraz zasady i tryb ich udzielania ( art.1 pkt.2 ). Świadczenie w postaci składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad ciężko chorym członkiem rodziny jest jednym ze świadczeń uregulowanym przepisami ww. ustawy. Postępowanie w sprawach wszystkich świadczeń z pomocy społecznej zostało uregulowane w Dziale II, Rozdział 7 . Art.106 ust.1 tej ustawy stanowi , że przyznanie świadczeń z pomocy społecznej następuje w drodze decyzji , natomiast zgodnie z ust.3 świadczenia pieniężne z pomocy społecznej przyznaje się i wypłaca za okres miesiąca kalendarzowego , począwszy od miesiąca , w którym został złożony wniosek wraz z wymaganą dokumentacją. Przepis ten określa zasadę , która ma zastosowanie również do świadczeń wypłacanych na podstawie art.42 . Ustawodawca nie przewidział innych zasad przyznawania tego świadczenia , które mogły by stanowić wyjątek od powyższej zasady.

W rozpatrywanej sprawie skarżący złożył wniosek o przyznanie przedmiotowego świadczenia w dniu 15.01.2007 r , a zatem miesiąc styczeń 2007 r wyznacza termin początkowy przyznania tego świadczenia. Twierdzenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego , że data przyznania świadczenia dla skarżącego jest tożsama z datą wejścia w życie niniejszej ustawy, nie znajduje żadnego uzasadnienia w obowiązujących przepisach.

Z kolei twierdzenie skarżącego odwołujące się do poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 29.11.1990 r o pomocy społecznej (Dz.U.z 1989 r Nr 64, poz.414 ze zm.) także nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach. Jeżeli ustawodawca chciał , aby przepisy poprzednio obowiązującej ustawy zachowały moc , lub aby przepisy obecnie obowiązującej ustawy weszły z życie z mocą wsteczną , dał temu wyraz w "Przepisach przejściowych i końcowych" obecnie obowiązującej ustawy. I tak art.161 obowiązującej ustawy stanowi : Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 2004 r , z wyjątkiem : 1/ art.135 , który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia , z mocą od dnia 1 stycznia 2004 r; 2/ (...) , 3/ ( ... ) . Takiej regulacji nie ma odnośnie art.42 dotyczącego opłacania składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w związku z rezygnacją z zatrudnienia z powodu opieki nad chorym członkiem rodziny.

Zgodnie z art.160 ww. ustawy z dnia 12.03.2004 r o pomocy społecznej , utraciła moc prawną ustawa z dnia 29.11.19909 r o pomocy społecznej , co oznacza , że niedopuszczalne jest stosowanie przepisów ustawy uchylonej , nieobowiązującej w dacie rozstrzygania wniosku skarżącego.

Reasumując należy stwierdzić , że zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego , w zakresie daty początkowej przyznania skarżącemu świadczenia jest nie zgodna z prawem , bowiem przyznaje to świadczenie za okres dłuższy , niż przewiduje to art.106 ust.3 ww. ustawy o pomocy społecznej. Mając na uwadze, że jest to decyzja korzystna dla skarżącego , Sąd nie mógł jej uchylić jako naruszającej prawo , gdyż sprzeciwia się temu art.134 § 2 ww. ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zaskarżona decyzja chociaż jest wadliwa, to jednak naruszenie prawa nie jest tego rodzaju , aby można było stwierdzić jej nieważność , a w konsekwencji uchylić zaskarżona decyzję na niekorzyść skarżącego.

Mając powyższe na uwadze , Sąd działając na podstawie art.151 ww. ustawy – Prawo przed sądami administracyjnymi , orzekł jak w sentencji.