Wyrok z dnia 2009-01-27 sygn. VI SA/Wa 2011/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Grzelak Sędziowie Sędzia WSA Halina Emilia Święcicka Asesor WSA Danuta Szydłowska (spr.) Protokolant Patrycja Wrońska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 stycznia 2009 r. sprawy ze skargi E. K. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] lipca 2008 r. nr [...] w przedmiocie wpisu na listę adwokatów oddala skargę

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] lipca 2008 roku Minister Sprawiedliwości, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa w związku z art. 68 ust. 6a oraz w związku z art. 65 i art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 maja 1982 roku - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 roku, Nr 123, poz. 1058 ze zm.) po rozpatrzeniu odwołania E. K. utrzymał w mocy uchwałę Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia [...] kwietnia 2008 roku utrzymującą w mocy uchwałę Okręgowej Rady Adwokackiej w [...] z dnia [...] stycznia 2008 roku w przedmiocie odmowy wpisu E. K. na listę adwokatów Izby Adwokackiej w [...].

W uzasadnieniu swojego stanowiska Minister Sprawiedliwości przedstawił przebieg postępowania administracyjnego w sprawie. Wyjaśnił następnie, iż w świetle art. 65 pkt 1 ustawy Prawo o adwokaturze przedmiotem oceny rękojmi do wykonywania zawodu adwokata jest nieskazitelność charakteru i dotychczasowe zachowanie kandydata. Minister uznał, iż E. K. nie daje rękojmi należytego wykonywania zawodu adwokata ani też nie jest nieskazitelnego charakteru

Jak wynika bowiem z akt osobowych kandydatka, będąc asesorem Sądu Rejonowego w B., dopuściła się czynów związanych z wykonywaniem funkcji sędziowskich i stanowiących nadużycie zajmowanego stanowiska co spowodowało wszczęcie postępowań dyscyplinarnych i w konsekwencji rozwiązanie stosunku pracy asesora sądowego. Jedynie przesłanki formalne spowodowały umorzenie postępowań dyscyplinarnych.

Minister zgodził się ze stanowiskiem Prezydium, iż zachowanie ww., będące przedmiotem postępowań dyscyplinarnych o sygn. [...] i [...] zagraża społecznemu poczuciu zaufania do organów wymiaru sprawiedliwości i godzi w porządek prawny dyskwalifikując E. K. jako adwokata także w sferze etyczno-moralnej. Brak takich cech jak odpowiedzialność, wiarygodność i uczciwość oraz nieskazitelny charakter podważa jej przydatność do wykonywania zawodu adwokata jako zawodu zaufania publicznego sprawowanego zarówno w interesie wymiaru sprawiedliwości jak i przyszłych klientów.

Minister podzielił także stanowisko Prezydium, iż fakt wykonywania obecnie przez E. K. zawodu radcy prawnego, nie stanowi okoliczności łagodzącej znaczenia nagannych zachowań, tym bardziej, iż w toku postępowania o wpis na listę radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w K. nie ujawniła przyczyn rozwiązania stosunku pracy w charakterze asesora, natomiast organ wpisowy nie skorzystał z uprawnienia wglądu do akt osobowych lub dyscyplinarnych.

Minister podkreślił, iż w trakcie postępowania o wpis na listę radców prawnych bądź adwokatów właściwy organ ma prawo dokonywać ustaleń w zakresie nieskazitelnego charakteru i dawania rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu. Nadto pozytywne opinie przedłożone przez kandydatkę w toku postępowania w przedmiocie wpisu na listę adwokatów nie mogą stanowić wystarczającej przesłanki do uznania, iż daje ona rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu szczególnie w kontekście ujawnienia opinii negatywnych, krytycznie oceniających jej poziom merytoryczny.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, E. K., zwana dalej skarżącą, wniosła o "uchylenie zaskarżonej uchwały" oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W obszernym uzasadnieniu skargi podniosła m.in., iż prowadzone przeciwko niej postępowanie dyscyplinarne dotknięte było wadą co spowodowało ostatecznie jego umorzenie, a zatem powoływanie się na zgromadzony w tym postępowaniu materiał dowodowy należy uznać za dopuszczenie dowodu sprzecznego z prawem. Przypomniała, iż z chwilą uchylenia wyroku zarówno sam wyrok jak i jego uzasadnienie zostają wyeliminowane z obrotu prawnego. Zdaniem skarżącej w przedmiotowej sprawie nie odniesiono się do pozytywnych opinii sporządzonych przez osoby zaufania publicznego jak również z dotychczasowych miejsc pracy. Podniosła, iż w trakcie asesury przedłużano jej votum, nadto organy adwokatury nie odniosły się do faktu czynnego wykonywania przez skarżącą zawodu radcy prawnego. W ocenie skarżącej żaden przepis prawa nie zobowiązywał jej do ujawnienia przyczyn rozwiązania stosunku służbowego i skoro wniosek o wpis na listę radców prawnych złożyła po umorzeniu postępowania dyscyplinarnego to jej oświadczenie o niekaralności było zgodne z prawdą.

W odpowiedzi na skargę Minister Sprawiedliwości wnosząc o jej oddalenie podtrzymał dotychczasową argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja nie naruszają prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik rozstrzygnięcia W działaniu organu rozstrzygającego w niniejszej sprawie Sąd nie dopatrzył się nieprawidłowości, zarówno, gdy idzie o ustalenie stanu faktycznego sprawy, jak i o zastosowanie do jego oceny przepisów prawa. Wyjaśnione zostały motywy podjętego rozstrzygnięcia, a przytoczona na ten temat argumentacja jest wyczerpująca.

Na wstępie wydaje się być zasadnym wyjaśnienie skarżącej, iż kompetencje sądu administracyjnego sprowadzają się do oceny zgodności z prawem procesowym i materialnym rozstrzygnięć wydanych przez organy administracji. Tak więc wniosek zawarty w skardze o "uchylenie zaskarżonej uchwały" nie znajduje żadnego uzasadnienia i nie może zostać uwzględniony.

Podstawę materialnoprawną kwestionowanej decyzji stanowi art. 65 pkt 1 ustawy o adwokaturze, zgodnie z którym na listę adwokatów może być wpisany ten, kto jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu.

W wyroku z dnia 23 lutego 1999 roku (sygn. II SA 1888/98) Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że przesłanka wymieniona w art. 65 pkt 1 ww. ustawy ma charakter uznaniowy.

Sądowa kontrola decyzji uznaniowych cechuje się ograniczonym zakresem, sprowadzając się do ustalenia, czy decyzja podjęta została przez uprawniony do tego organ w przepisany sposób, czy przepisy prawa materialnego pozwalały na podjęcie takiej decyzji i czy badane rozstrzygnięcie nie nosi cech dowolności.

Uznanie administracyjne stanowi bowiem uprawnienie administracji do kształtowania w danej sprawie i w danym stanie faktycznym skutków prawnych w ramach swobody administracyjnej ograniczonej przez przepisy prawa materialnego i obowiązujące reguły proceduralne. Tak więc organ administracji ma obowiązek zebrania materiału dowodowego i dokonania jego oceny pod kątem spełniania warunków określonych przepisem przy jednoczesnym wyważeniu słusznego interesu strony postępowania i interesu publicznego.

W konsekwencji, istota sprawy niniejszej dotyczy kontroli przez Sąd prawidłowości przeprowadzonej przez Ministra Sprawiedliwości oceny osoby skarżącej jako kandydatki do wykonywania zawodu adwokata w oparciu o kryteria wymienione w art. 65 pkt 1 p.o.a. w kontekście zachowania wymienionych powyżej wymogów niezbędnych przy wydawaniu decyzji uznaniowej.

Pojęcie "rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata " zdefiniowane zostało w orzecznictwie Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego jako zespół cech osobistych charakteru i zachowań składających się na wizerunek osoby zaufania publicznego, na której nie ciążą żadne zarzuty podważające jej wiarygodność. A zatem na rękojmię należytego wykonywania zawodu adwokata w rozumieniu art. 65 pkt 1 ustawy składają się dwa elementy: cechy charakteru i dotychczasowe zachowanie osoby pragnącej zostać adwokatem.

O nieskazitelności charakteru świadczą takie przymioty osobiste jak: uczciwość w życiu prywatnym i zawodowym, uczynność, pracowitość, poczucie odpowiedzialności za własne słowa i czyny, stanowczość, odwaga cywilna, samokrytycyzm, umiejętność zgodnego współżycia z otoczeniem.

Wyrażenie ustawowe "dotychczasowe zachowanie" oznacza zachowanie - postępowanie osoby ubiegającej się o wpis na listę radców prawnych - do czasu wpisania na tę listę i to takie zachowanie, postępowanie, odpowiadające ocenom moralnym i etycznym, gwarantujące właściwe wykonywanie zawodu radcy prawnego. (wyrok NSA z dnia 5 kwietnia 2001 roku sygn. akt II SA 725/00). Pojecie "rękojmi" to uroczyste poręczenie, zagwarantowanie, zapewnienie, że z racji posiadanych cech zawód zaufania publicznego, w tym wypadku adwokata, będzie wykonywany prawidłowo.

Brak rękojmi należytego wykonywania zawodu adwokata jest więc implikacją braku nieskazitelnego charakteru i dotychczasowego zachowania odpowiadającego ocenom moralnym i etycznym. Są to pojęcia jednolite i niepodzielne.

Jak wynika z akt sprawy skarżąca w okresie od sierpnia 2001 roku do września 2004 roku pełniła obowiązki asesora sądowego w Sądzie Rejonowym w B. W dniu [...] września 2004 roku zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym w [...] wystąpił do Sądu Apelacyjnego - Sądu Dyscyplinarnego w [...] z wnioskiem o pociągnięcie skarżącej do odpowiedzialności dyscyplinarnej za przewinienia służbowe.

Pierwszy zarzut dotyczył rażącego i oczywistego naruszenia art. 412 i 418 kpa w sprawie o sygn. akt [...], albowiem po zamknięciu przewodu sądowego skarżąca nie ogłosiła wyroku sporządzonego w dniu [...] stycznia 2004 roku, następnie zarządziła doręczenie jego odpisu oskarżonemu i prokuratorowi a w kolejnych dniach wyrok ten usunęła i zastąpiła go wyrokiem zaocznym.

Drugi natomiast zarzut dotyczył usunięcia protokołu z posiedzenia z dnia [...] stycznia 2004 roku w spawie o sygnaturze wymienionej wyżej i dołączenie w jego miejsce protokołu poświadczającego nieprawdę co do przebiegu posiedzenia oraz sporządzenia protokołu rozprawy głównej która się nie odbyła tj. rażącego i oczywistego naruszenia art. 148 § 1 kpk.

Skarżąca na rozprawie w dniu [...] stycznia 2004 roku (sygn. akt [...]) przyznała się do winy i wniosła o dobrowolne poddanie się karze upomnienia, którą to karę Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny w [...] skarżącej wymierzył. Rozpoznając odwołanie Ministra Sprawiedliwości od ww. wyroku Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w [...] wyrokiem z dnia [...] maja 2005 roku sygn. akt [...] uchylił wyrok przekazując sprawę do ponownego rozpoznania. Wyrokiem z dnia [...] października 2005 roku sygn. akt [...] Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny w [...] wymierzył skarżącej karę nagany. Rozpoznając odwołanie Ministra Sprawiedliwości od ww. wyroku Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w [...] wyrokiem z dnia [...] stycznia 2006 roku sygn. akt [...] wymierzył skarżącej karę dyscyplinarną złożenia z urzędu.

Jednocześnie pismem z dnia [...] kwietnia 2004 roku Prezes Sądu Okręgowego w [...] zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości o wypowiedzenie stosunku służbowego i zwolnienie skarżącej ze stanowiska asesora sądowego. Decyzją z dnia [...] maja 2004 roku skarżąca została zwolniona ze stanowiska służbowego z powodu negatywnej oceny pracy wystawionej przez sędziego wizytatora i Prezesa Sądu Rejonowego w B..

Wyrokiem z dnia [...] kwietnia 2006 roku sygn. akt [...] Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w [...] wznowił postępowanie z urzędu, uchylił ww. wyroki i umorzył postępowanie dyscyplinarne. Sąd wskazał, iż skarżąca w dniu wszczęcia postępowania dyscyplinarnego tj. [...] września 2004 roku nie podlegała orzecznictwu sądu dyscyplinarnego, bowiem okres powierzenia jej pełnienia czynności sędziowskich zakończył się [...] sierpnia 2004 roku.

W świetle powyższego uznać należy, iż popełnienie przez skarżącą czynów uchybiających godności pełnionego urzędu i jednoznacznie niedopuszczalnych nie może być kwestionowane. Sam fakt, iż ostatecznie skarżąca nie została ukarana dyscyplinarnie nie może być utożsamiany z uznaniem, iż swoim dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu zaufania publicznego.

Zgodzić się należy z organem, że charakter popełnionych przez skarżącą przewinień wskazujący na brak u kandydatki cech w postaci zawodowej uczciwości i rzetelności oraz poczucia odpowiedzialności, musi być oceniony negatywnie. Skarżąca sprzeniewierzyła się przecież zasadom swego dotychczasowego zawodu. W sytuacji, gdy osoba popełnia szereg przewinień wobec zasad dotychczasowego zawodu musi zostać oceniona negatywnie w kontekście możliwości wykonywania zawodu adwokata.

Postępowanie skarżącej w trakcie pełnienia powierzonych jej - jako asesorowi - czynności sędziego sądu rejonowego, nielicujące z zawodem sędziego, dowodzą braku nieskazitelnego charakteru i dyskwalifikują ją do wykonywania zawodu adwokata, albowiem nie daje ona rękojmi prawidłowego wykonywania tego zawodu.

Tym samym, w ocenie Sądu, słuszny jest pogląd Ministra Sprawiedliwości, iż skarżąca z powodu swojego dotychczasowego postępowania nie jest nieskazitelnego charakteru i nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata.

Rację ma także Minister Sprawiedliwości, iż pozytywne opinie przedłożone przez skarżącą w toku postępowania w przedmiocie wpisu na listę adwokatów nie mogą stanowić wystarczającej przesłanki do uznania, iż daje ona rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu.

Należy podkreślić, że zgodnie z art. 65 pkt 1 p.o.a. w toku postępowania o wpis na listę adwokatów ocenie winno podlegać postępowanie i zachowanie osoby ubiegającej się o wpis zarówno w sferze zawodowej, jak i prywatnej w dłuższym okresie czasu, przy czym o posiadaniu przymiotów ujętych w cyt. przepisie mogą świadczyć między innymi opinie i okresy dotychczasowego zatrudnienia (vide: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 czerwca 2001 roku, sygn. akt II SA 1610/00). Zdaniem Sądu, w rozpatrywanej sprawie, ocena postępowania zawodowego skarżącej, osoby o niewielkim stażu pracy na stanowisku radcy prawnego, została przeprowadzona w najdłuższym i najbardziej istotnym okresie pod względem możliwości porównania odpowiedzialności zawodowej.

W konkluzji Sąd uznał, że Minister Sprawiedliwości dokonał rzetelnej oceny zebranego materiału dowodowego, stanowiącego wystarczającą przesłankę dla oceny spełniania przez skarżącą wymogów art. 65 pkt 1 p.o.a. i podjęte rozstrzygnięcie nie nosi cech dowolności.

Wobec niezasadności zarzutów skargi oraz niestwierdzenia przez Sąd z urzędu tego rodzaju uchybień, które mogłyby mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, które sąd ma obowiązek badać z urzędu - skargę należało oddalić.

Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) orzekł jak w sentencji.