Postanowienie z dnia 1972-07-20 sygn. II CZ 129/72

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CZ 129/72

Postanowienie z dnia 20 lipca 1972 r. 

Do wydania zarządzenia tymczasowego na podstawie art. 735 k.p.c. nie jest właściwy sąd wojewódzki, który jako sąd przełożony rozpoznaje wniosek o wyłączenie sędziów sądu powiatowego. Jeżeli jednak wbrew temu sąd ten wyda takie zarządzenie, to okoliczność ta nie wpływa na ważność zarządzenia.

Przewodniczący: sędzia K. Piasecki. Sędziowie: J. Szachułowicz, F. Wesely (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Juliana S. i Heleny S. przeciwko Janowi T. o przeniesienie prawa własności nieruchomości na skutek zażalenia powodów w przedmiocie nakazania wstrzymania budowy pozwanemu Janowi T. na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 10 lipca 1972 r.,

oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

Akta sprawy zostały przedstawione przez Sąd Powiatowy Sądowi Wojewódzkiemu w trybie art. 52 § 1 i art. 44 k.p.c. w celu rozstrzygnięcia wniosku pozwanego o wyłączenie sędziów Sądu Powiatowego oraz w celu wyznaczenia innego Sądu Powiatowego.

W toku załatwiania powyższego powodowie wnieśli o wydanie zarządzenia tymczasowego i zabezpieczenie powództwa przez zakazanie pozwanemu kontynuowania budowy na spornym gruncie.

Sąd Wojewódzki uwzględnił ten wniosek.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 735 k.p.c. właściwy do wydania zarządzenia tymczasowego jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji, wnioski zaś o zabezpieczenie zgłoszone w toku sprawy rozpoznaje sąd tej instancji, w której sprawa się toczy, z wyjątkiem wypadku, gdy sądem tym jest Sąd Najwyższy.

Na tle tego przepisu wyłania się zagadnienie, czy w jego rozumieniu "sprawa się toczy" w sądzie wojewódzkim, który jako sąd przełożony rozpoznaje wniosek o wyłączenie sędziów sądu powiatowego, dlatego że wszyscy sędziowie tego sądu są wyłączeni z mocy ustawy lub zostają objęci wnioskiem o wyłączenie, ewentualnie sami żądają wyłączenia albo gdy brak dostatecznej liczby sędziów sądu powiatowego do rozstrzygnięcia kwestii wyłączenia sędziów (art. 52 § 1 i 2 k.p.c.), a także wtedy, gdy sąd wojewódzki jako przełożony ma za zadanie wyznaczyć na posiedzeniu niejawnym inny sąd powiatowy, gdy sąd właściwy z powodu przeszkód nie może rozpoznać sprawy (art. 44 k.p.c.).

Odpowiedź twierdząca byłaby oparta na wykładni rozszerzającej, do której treść przepisu art. 735 k.p.c. nie upoważnia. Intencją bowiem tego przepisu jest, aby zarządzenie tymczasowe wydał sąd, który sprawę rozpoznaje merytorycznie, a więc sąd I instancji lub sąd II instancji, który rozpoznaje środek odwoławczy od orzeczenia sądu I instancji, z wyjątkiem jednak Sądu Najwyższego. Innymi słowy, należy przyjąć, że sądem właściwym do wydania zarządzenia tymczasowego jest ten sąd I instancji, który rozpoznaje sprawę co do meritum, lub sąd wojewódzki jako rewizyjny.

Ponieważ Sąd Wojewódzki rozpoznawał niniejszą sprawę nie jako sąd II instancji, lecz jako sąd przełożony, a więc - zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów w uchwale z dnia 21 lutego 1972 r. III CZP 76/71 - jako sąd działający w I instancji (przy odmiennej wykładni na postanowienie sądu wojewódzkiego jako przełożonego wydane w trybie art. 52 k.p.c. nie przysługiwałoby zażalenie), należy przyjąć, że w rozumieniu art. 735 k.p.c. sprawa nie toczyła się przed nim merytorycznie, gdyż rozstrzygał on tylko kwestie natury ustrojowej, a zatem nie do niego należało wydanie zarządzenia tymczasowego.

Jednakże okoliczność ta nie może wpłynąć na ważność wydanego zarządzenia tymczasowego (argument a maiori ad minus z art. 369 pkt 6 k.p.c.). Stanowisko Sądu Wojewódzkiego poza tym jest o tyle zrozumiałe, że chodziło o uniknięcie zwłoki w przewlekającym się procesie na skutek wniosków o wyłączenie sędziów.

Przechodząc do wywodów zażalenia, należy stwierdzić, że nie podważają one w niczym argumentacji Sądu Wojewódzkiego przytoczonej na uzasadnienie zaskarżonego postanowienia. W szczególności Sąd Wojewódzki przekonywająco wskazał, że jeśli chodzi o działki oznaczone znakami bud. 402 i pgr 1943 gm kat. T., to powodowie uwiarygodnili swe roszczenia do tych działek, a skoro kontynuowanie budowy przez pozwanego mogłoby spowodować niemożliwość realizacji roszczeń powodów, zostały spełnione wszystkie przesłanki wydania zakazu dalszej budowy z art. 730 § 1 k.p.c.

Podnoszona w zażaleniu okoliczność, że pozwany jest wpisany jako właściciel wspomnianych działek w księdze wieczystej z mocy postanowienia sądowego o zasiedzeniu tych działek, jest bez znaczenia, skoro powodowie opierają swe prawa do tych działek przede wszystkim na przepisach o przewłaszczeniu, z uwagi na wzniesienie budynku w dobrej wierze (art. 231 § 1 k.c.). Zresztą przecież tego rodzaju roszczenie z natury rzeczy może być skierowane właśnie tylko przeciwko właścicielowi nieruchomości, a więc w tym wypadku pozwanemu.

Dlatego z mocy art. 397 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

OSNC 1973 r., Nr 5, poz. 77