Wyrok z dnia 1971-12-29 sygn. I CR 191/71

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CR 191/71

Wyrok z dnia 29 grudnia 1971 r.

Zakres przedrukowywania fragmentów cudzych prac autorskich i sposób wskazywania źródeł jest normowany przez przepisy prawa autorskiego (art. 18 pkt 1, art. 21 § 1), a nie przez stosowane w praktyce zwyczaje. Wymaganiu wyraźnego wymienienia źródła, z którego pochodzi fragment cudzego dzieła (art. 21 § 1 prawa autorskiego), nie czyni zadość wymienienie tego dzieła w zestawieniu literatury, bez jakiegokolwiek wyjaśnienia ani zasady, ani stopnia wykorzystania tego dzieła, a w szczególności bez wskazania, że dokonano z niego przedruku określonej części.

Przewodniczący: sędzia J. Pietrzykowski (sprawozdawca). Sędziowie: W. Kuryłowicz, H. Dąbrowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Aleksandry Z. przeciwko 1) Państwowemu Wydawnictwu Rolniczemu i Leśnemu w W. i 2) Bogdanowi C. o naruszenie praw autorskich, na skutek rewizji pozwanego Bogdana C. od wyroku Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy z dnia 17 listopada 1970 r.,

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Powódka zażądała zasądzenia solidarnie od pozwanych odszkodowania, a nadto zakazania pozwanemu Wydawnictwu dalszej publikacji wydanej przez to Wydawnictwo książki pt. "Gospodarka paszowa", twierdząc, że zostały naruszone jej prawa autorskie przez zamieszczenie w partii tej książki, opracowanej przez pozwanego Bogdana C., tabel wartości pokarmowej pasz dla przeżuwaczy, trzody chlewnej i koni oraz tabel zawartości składników mineralnych i karotenu w paszach. Powódka bowiem jest autorką tych tabel, zamieszczonych w pracy zbiorowej pt. "Normy żywienia zwierząt gospodarskich".

Na podstawie opinii biegłego E.D., przesłuchanego w sprawie karnej Sądu Powiatowego dla m. st. Warszawy - Sąd Wojewódzki ustalił, że teksty zamieszczone na s. 140-173 (z wyjątkiem s. 168-170) książki pt. "Gospodarka paszowa" Bogdana C., J.Z. i H.Z. stanowią powtórzenie tekstów zamieszczonych na s. 34-58, 113-121 i 231-253 książki pt. "Normy żywienia zwierząt gospodarskich" pod redakcją prof. dra M.C. i dra L.T., z niewielką tylko zmianą, polegającą na pominięciu w przedrukowanych tabelach jednej rubryki tablic, oznaczonej jako "liczba analiz". Jak wynika z przedmowy książki "Normy żywienia zwierząt gospodarskich", autorką tabel, o których mowa, jest powódka.

Ponadto Sąd ustalił, że wspomniane tabele pozwany Bogdan C. zamieścił w "Gospodarce paszowej" bez wskazania autorstwa powódki i bez uzyskania jej zgody oraz że powódka za ten przedruk nie otrzymała wynagrodzenia.

Ustalenia w tym zakresie są między stronami bezsporne, z tym jednak zastrzeżeniem, że pozwany Bogdan C. zarzucił, iż przedmiotowe tabele nie są pracą oryginalną powódki, gdyż zamieszczone w tych tabelach dane czerpała ona z opracowań zagranicznych, a nadto przy ich opracowaniu wykorzystała wyniki pracy zleconej jej przez PAN. Ponadto pozwany Bogdan C. wyjaśnił, że posługując się omawianymi tabelami, wskazał w wykazie literatury wykaz źródeł, z których korzystał, również pracę zbiorową pod redakcją prof. M.C. i dra L.T., a nadto twierdził, że zamieszczone w tabelach dane stanowiły normy obowiązujące, co uzasadniało ich przytoczenie bez wskazania źródeł.

Sąd Wojewódzki nie podzielił tych zarzutów, podzielając zaś w całości stanowisko biegłego - uznał powództwo za uzasadnione. W konsekwencji Sąd Wojewódzki zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki 2.436 zł z odsetkami oraz zakazał pozwanemu Wydawnictwu dokonywania dalszych wydań książki pt. "Gospodarka paszowa" z zamieszczeniem w niej omawianych tabel.

Wyrok zaskarżył pozwany Bogdan C. rewizją, w której zarzucił niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 368 pkt 3 k.p.c.), naruszenie art. 52 pkt 2 prawa autorskiego oraz istotne uchybienia, w szczególności naruszenie art. 11 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Pierwszy zarzut rewizyjny, dotyczący niewyjaśnienia przez Sąd Wojewódzki, czy książka pt. "Gospodarka paszowa" miała charakter opracowania naukowego czy też popularnego, nie zasługuje na uwzględnienie, dlatego że wyjaśnienie tej kwestii nie mogło mieć wpływu na wynik sprawy. Wbrew bowiem odmiennym zapatrywaniom skarżącego prawo autorskie nie różnicuje zakresu ochrony utworów w dziedzinie piśmiennictwa w zależności od naukowego bądź innego charakteru dzieła. Kwestia skutków przedrukowania tabel, wydanych w innej książce, w której ujawniona została powódka jako autorka tabel, przedstawiałaby się - w świetle unormowań art. 18 pr. aut. - tak samo w razie potraktowania "Gospodarki paszowej" jako opracowania naukowego jak w razie przypisania jej charakteru opracowania popularnego.

Nie jest również uzasadniony zarzut niewyjaśnienia przez Sąd Wojewódzki, czy powódce przysługuje legitymacja czynna do wystąpienia o ochronę praw autorskich. Nie sposób bowiem zgodzić się z zapatrywaniem skarżącego, że samo zakwestionowanie przez pozwanego praw autorskich powódki wystarczy do obalenia uprawnień przysługujących jej z dyspozycji art. 7 § 2 pr. aut. i przerzucenia na nią ciężaru udowodnienia, że jest ona rzeczywiście autorką tablic. W myśl wspomnianego art. 7 § 2 pr. aut. powódkę dostatecznie legitymuje fakt ujawnienia jej w "Normach żywienia zwierząt gospodarskich" jako autorki. Ciężar udowodnienia twierdzenia przeciwnego, zgodnie z dyspozycją art. 6 k.c., spoczywa na tym, kto to twierdzenie wygłasza, tj. na pozwanym. Tymczasem pozwany twierdzenia swego nie tylko nie udowodnił, lecz ani w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, ani w postępowaniu rewizyjnym nie wskazał nawet konkretnych dowodów zmierzających do wykazania zasadności twierdzenia. Obowiązek wskazania dowodów, zgodnie z art. 3 § 1 k.p.c., ciążył na pozwanym, materiał sprawy natomiast nie uzasadniał potrzeby poszukiwania przez sąd z urzędu dowodów, skoro w świetle tego materiału, zwłaszcza w świetle zeznań skarżącego Bogdana C., nie było podstaw do zakwestionowania z urzędu autorstwa powódki.

Dalej skarżący podtrzymuje swój pogląd, że wystarczająco wskazał źródło, z którego zaczerpnął tabele i że odpowiada to praktyce stosowanej przy tego rodzaju opracowaniach. Powołanie się skarżącego na przyjętą praktykę nie może podważyć zasadności zaskarżonego wyroku, po pierwsze dlatego, że jak to na rozprawie rewizyjnej stwierdził i wykazał na przykładzie okazanej pracy pełnomocnik Państwowego Wydawnictwa Rolniczego i Leśnego, wspomniana praktyka wcale nie jest powszechna, po drugie zaś i przede wszystkim dlatego, że zakresu przedrukowywania fragmentów cudzych prac autorskich i sposobu wskazywania źródeł nie normują stosowane w praktyce zwyczaje, lecz przepisy prawa autorskiego. Zakres dokonanego przedruku tabel nie znajduje usprawiedliwienia w przepisach art. 18 pr. aut., nie był więc dopuszczalny bez uzyskania zezwolenia powódki w myśl art. 32 pr. aut. Ponadto skarżący nie spełnił przewidzianego w art. 21 pr. aut. wymagania wyraźnego wskazania źródła. Skarżący nie tylko nie wskazał wyraźnie, lecz w ogóle nie podał, że przedrukowane tabele są opracowaniem powódki. Nie czyni bowiem zadość wskazaniu źródła, z którego pochodzą tabele, wymienienie pracy pt. "Normy żywienia zwierząt gospodarskich" w zestawieniu oznaczonym jako "Literatura", bez jakiegokolwiek wyjaśnienia ani zasady, ani stopnia wykorzystania tej pracy, w szczególności bez wskazania, że z tej pracy dokonano przedruku tabel.

W związku z zastrzeżeniami skarżącego co do sposobu wykorzystania przez Sąd Wojewódzki opinii biegłego należy zauważyć, że zastrzeżenia te nie mogą mieć wpływu na wynik sprawy, nie chodzi bowiem o to, czy Sąd skorzystał z usług "biegłego w prawie", lecz o to, czy właściwie zastosował prawo. Zamieszczone zaś poprzednio wywody wskazują, że Sąd Wojewódzki rozstrzygnął sprawę zgodnie z przytoczonymi przepisami prawa materialnego i procesowego.

Ostatni wreszcie zarzut naruszenia art. 11 k.p.c. polega na nieporozumieniu, powołanie się bowiem przez Sąd Wojewódzki na umorzenie postępowania z mocy amnestii wcale nie wskazuje na to, że Sąd ten potraktował umorzenie postępowania jako formę ustalenia przestępstwa.

Powołanie się na umorzenie postępowania karnego z amnestii może być rozumiane jedynie jako zrelacjonowanie stanu faktycznego i stwierdzenie, że w sprawie brak jest prawomocnego wyroku skazującego wiążącego sąd cywilny, i tak to właśnie wynika z całego kontekstu uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

Skoro więc podstawy rewizyjne skarżącego okazały się nieuzasadnione, rewizja podlega oddaleniu z mocy art. 387 k.p.c.

OSNC 1972 r., Nr 7-8, poz. 133