Wyrok z dnia 2010-09-30 sygn. IV SA/Gl 168/10

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia WSA Stanisław Nitecki (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Teresa Kurcyusz-Frumanik Sędzia NSA Szczepan Prax Protokolant st. sekr. sąd. Magdalena Nowacka-Brzeźniak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 września 2010 r. sprawy ze skargi K. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie pomocy finansowej w formie opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oddala skargę.

Uzasadnienie

Burmistrz Miasta C. decyzją z dnia [...]r.

Nr [...] wydaną na podstawie art. 106 ust. 4 oraz art. 110 ust. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.) i art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego odmówił K. S. przyznania pomocy finansowej na opłacenie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w C. w związku z opieką nad osobą niepełnosprawną M. J.. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że we wniosku z dnia strona wystąpiła o przyznanie przedmiotowego świadczenia z uwagi na sprawowanie opieki nad M. J., która była osobą samotną, całkowicie ubezwłasnowolnioną od [...] r. M. J. zajmowała odrębny pokój w mieszkaniu należącym do K. i R. S. i korzystała z opieki sprawowanej przez K. S. M. J. do [...] r. była uprawniona do pobierania zasiłku stałego wyrównawczego. W dalszej części uzasadnienia organ pierwszej instancji wskazał, że do [...] r. nie było możliwe opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za osobę rezygnującą z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania stałej i bezpośredniej opieki nad ciężko chorym członkiem rodziny. Na tę okoliczność organ przytoczył treść stosownych unormowań prawnych. Zdaniem organu pierwszej instancji z posiadanej dokumentacji wynika, że K. S. w okresie od [...] r. do [...] r. nie spełniała prawnych przesłanek do otrzymania wnioskowanej formy pomocy.

Odwołanie od tej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. wniosła K. S. W odwołaniu tym domaga się uchylenia decyzji organu pierwszej instancji i wydania korzystnego dla niej rozstrzygnięcia. Podkreśliła, że art. 31b ust. 3 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej ustanowił prawo opłacania składek emerytalno-rentowych od 1 stycznia 2000 r. Tym samym zaznaczyła, że organ pierwszej instancji wadliwie określił datę wejścia w życie tego przepisu. Nadto wskazała, że organ pierwszej instancji udzielał pomocy socjalnej

w formie zasiłku stałego wyrównawczego, zasiłków celowych M. J.,

a jej jako opiekunowi prawnemu zobligowany był udzielić informacji o przysługującym jej uprawnieniu w postaci opłacania składki na ubezpieczenie i choć takiego wniosku nie złożyła, to nie została poinformowana o takiej możliwości i teraz nie może ponosić negatywnych konsekwencji tego zaniedbania, a zasada ignorantia iuris nocet w tym zakresie nie ma zastosowania. W dalszej części odwołania podkreśliła, że organ pierwszej instancji skoro wadliwie ocenił datę wejścia w życie przedmiotowych unormowań prawnych to tym samym jego uwadze umknął okres od [...] r. do [...]r., a to oznacza, że decyzja jest dotknięta wadą uzasadniającą uwzględnienie wniesionego odwołania. Wada ta związana jest z nie wyjaśnieniem wszystkich okoliczności dotyczących spełniania przez stronę wymogów do otrzymania wnioskowanego świadczenia. Zdaniem odwołującej się mało wiarygodna jest odmowa przyznania świadczenia z uwagi na posiadanie ubezpieczenia z innego tytułu prawnego, skoro od 1981 r. nie jest ubezpieczona.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...] r. Nr [...] wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W motywach rozstrzygnięcia organ odwoławczy przedstawił wpierw dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie odniósł się do meritum sprawy. Zdaniem wskazanego organu K. S. w latach 1984-2002 pełniła funkcję opiekuna prawnego nad całkowicie ubezwłasnowolnioną M. J. W trakcie postępowania dowodowego strona oświadczyła, że wspólnie z wyżej wymienioną prowadziła gospodarstwo domowe. W dalszej części uzasadnienia organ przybliżył aktualną sytuację osobistą strony, a następnie odniósł się do żądania strony skierowanego wobec organów administracji publicznej. K. S. występuje o przyznanie jej uprawnienia na podstawie art. 31b ust. 3 ustawy z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej w brzmieniu obowiązującym od

1 stycznia 2000 r. Zdaniem organu wyższego stopnia ustawa z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej z dniem 1 maja 2004 r. utraciła moc obowiązującą w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Oznacza to, że brak jest obecnie podstaw prawnych do orzekania na podstawie art. 31b ustawy

o pomocy społecznej. Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej w przepisach

przejściowych uregulowała wyłącznie sytuacje, gdy postępowanie zostało wszczęte pod rządami wcześniejszej ustawy, a po myśli art. 150 ustawy o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r. do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy ustawy o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r. z zastrzeżeniem dotyczącym określonych świadczeń, tak jak miało to miejsce z zasiłkiem stałym. Podkreślono również, że zarówno w ustawie z 29 listopada 1990 r. jak i w ustawie z 12 marca 2004 r. zamieszczono przepis, że świadczenie przyznaje się od miesiąca złożenia wniosku. Zdaniem organu odwoławczego brak jest podstaw do przyznania ubezpieczenia emerytalnego co do okresu przed 1 maja 2004 r., a tym samym odmowę przyznania świadczenia uznać należy za zasadną. Na prawidłowość kwestionowanej decyzji nie wpływa oczywista omyłka co do daty nowelizacji przepisu art. 31b ustawy o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1990 r., skoro i tak nie może stanowić podstawy orzekania. Zaznaczono również, że ewentualne zarzuty wobec organu pierwszej instancji o nie poinformowaniu o uprawnieniu do opłacania składek emerytalnych i rentowych strona może wnieść stosowny pozew do sądu powszechnego.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach wniosła K. S. W skardze tej wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i orzeczenie o zapłaceniu składki ubezpieczeniowej do ZUS w S. za okres od [...] r. do [...] r. W motywach skargi zarzucono orzeczeniom organów administracji naruszenie art. 7, 8, 9, 10 § 1, 11, 12 § 1, 14, 63, 67, 75, 77 § 1 i 2, art. 80, 81 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 150a ustawy o pomocy społecznej. Zdaniem skarżącej zgodnie z obowiązującymi przepisami ciężko chory obywatel ma prawo do opieki ze strony Państwa oraz własnej wspólnoty samorządowej. Ciężar tego obowiązku za Państwo oraz wspólnotę samorządową przejęła ona, wyręczając organy Państwa. Opiekę tę sprawowała w sposób prawidłowy co znalazło odzwierciedlenie w stanowisku Sądu Rejonowego w B. oraz Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w C. Według skarżącej na MOPS w C. z uwagi na sprawowaną przez nią opiekę ciążył obowiązek taki jak na zakładzie pracy w przygotowaniu wniosku o świadczenia emerytalno-rentowe. Nadto podkreśliła, że pracownikowi socjalnemu, który przeprowadzał wywiady środowiskowe zgłaszała, iż zrezygnowała z zatrudnienia w celu sprawowania opieki i pozostaje bez ubezpieczeń społecznych i zwróciła się do niej o przyznanie takowych, ale nie został na tę okoliczność sporządzony protokół i nie zostało uruchomione żadne postępowanie administracyjne. W dalszej części skargi wskazała, że organ pierwszej instancji poprzez uniemożliwienie zapoznania się ze zgromadzonymi aktami dopuścił się naruszenia przepisów prawa, ponadto organ pierwszej instancji nie uwzględnił zgłoszonych przez nią wniosków dowodowych. Skarżąca podkreśliła, że organ odwoławczy zignorował jej protesty w zakresie uniemożliwienia sporządzenia odpisów wywiadu środowiskowego, z tego też powodu jako mało wiarygodny określa stwierdzenie zamieszczone w uzasadnieniu decyzji organu odwoławczego o omyłce organu pierwszej instancji w zakresie daty wejścia w życie unormowań zamieszczonych w art. 31b ustawy o pomocy społecznej z 29 listopada 1990 r.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie i przywołało analogiczną argumentację do tej, którą zamieściło w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia. Odnosząc się do zarzutów sformułowanych w skardze organ ten nie podzielił ich i podkreślił, że skarżąca miała możliwość sporządzania notatek i odpisów z akt administracyjnych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Kontrola legalności zaskarżonej decyzji przeprowadzona w oparciu o postanowienia art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) nie wykazała, aby zaskarżona decyzja naruszała wymogi prawa, a zgodnie z treścią art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd administracyjny uwzględnia skargę na decyzję lub postanowienie, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego lub naruszenie przepisów

postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy jak również naruszenie

prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego. Po myśli art. 134 wyżej wymienionej ustawy sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Na wstępie niniejszych rozważań przyjdzie stwierdzić, że stan faktyczny w sprawie nie wzbudza wątpliwości, ponieważ poza sporem pozostaje to, że skarżąca w dniu [...] r. złożyła w organie pierwszej instancji żądanie o wszczęcie postępowania administracyjnego, domagając się objęcia ubezpieczeniem społecznym za okres od [...] r. do [...] r. z uwagi na rezygnację z zatrudnienia z uwagi na sprawowanie opieki nad M. J. Nie wzbudza kontrowersji fakt sprawowania funkcji opiekuna prawnego wobec M. J. w okresie od 1984 r. do 2002 r., która uprawniona była do otrzymywania zasiłku stałego wyrównawczego z pomocy społecznej.

W przedstawionym stanie faktycznym organy administracji odmówiły skarżącej przyznania wnioskowanego świadczenia, jednakże z odmienną motywacją. Organ pierwszej instancji wskazał, iż skarżąca nie spełniała wymogów formalnych do otrzymania wnioskowanego świadczenia, z kolei organ odwoławczy zaakcentował, że z uwagi na zmianę stanu prawnego stronie nie może być przyznane wnioskowane świadczenie.

Podniesiona rozbieżność nakazuje zwrócenie uwagi na stan prawny obowiązujący w omawianym zakresie. W pierwszej kolejności przyjdzie dostrzec, że skarżąca wniosek o przyznanie świadczenia złożyła w dniu [...] r. Okoliczność ta jak zostało to już zaakcentowane nie wzbudza żadnych kontrowersji, zatem stosownie do postanowień art. 102 w związku z art. 106 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej do rozpatrzenia tego wniosku zastosowanie posiada przywołana wyżej ustawa. Znajduje to również potwierdzenie w treści przepisów przejściowych przywoływanej ustawy, a w szczególności z treści art. 149 ust. 1 z dniem wejścia w życie ustawy wygasają decyzje wydane na podstawie ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej z wyjątkiem decyzji określonych w tej ustawie. Z kolei po myśli art. 149 ust. 2 powoływanej

ustawy decyzje przyznające świadczenia na podstawie art. 16, 17, 18, 21 oraz 31 ust. 6-10 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej realizuje się według przepisów dotychczasowych, przez czas, na jaki te decyzje zostały wydane, nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2004 r. Według natomiast art. 150 tej ustawy do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy niniejszej ustawy, z zastrzeżeniem art. 150a, a wskazany przepis stanowi, iż do spraw o przyznanie zasiłku stałego, w których do dnia 30 kwietnia 2004 r. organ właściwy nie wydał decyzji ostatecznej, stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej.

W przedstawionym stanie prawnym przyjdzie zgodzić się z organem odwoławczym, że w rozpatrywanej sprawie zastosowanie posiadają przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Tym samym przyjdzie uznać, że domaganie się przez skarżącą rozpatrzenia jej wniosku w oparciu o postanowienia ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej nie znajduje umocowania prawnego. Oznacza to, że wniosek skarżącej winien być rozpatrywany w kontekście postanowień art. 42 w związku z art. 106 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Zgodnie z treścią przywołanych przepisów świadczenie przysługuje od miesiąca złożenia wniosku, oznacza to, że świadczenia te mogą być przyznawane na przyszłość, natomiast wskazane przepisy nie stwarzają możliwości przyznania świadczenia za okres przeszły. W tej sytuacji argumentacja, która została przedstawiona przez organ odwoławczy zasługuje na aprobatę, z jednym zastrzeżeniem otóż obowiązujące przepisy nie dają podstaw do przyznania świadczenia w postaci opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia z uwagi na konieczność sprawowania bezpośredniej opieki nad długotrwale i ciężko chorym członkiem rodziny, nie tylko co do okresu sprzed

1 maja 2004 r., ale w każdym przypadku dotyczącym okresu przed złożeniem wniosku o jego przyznanie, albowiem jest to świadczenie przyznawane jedynie na przyszłość. W tej sytuacji za zasadne należy uznać zamieszczenie w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji stwierdzenie, że podnoszone przez skarżącą zarzuty co do braku profesjonalizmu pracowników socjalnych w latach 2000-2002 mogą być dochodzone przed sądem powszechnym.

Skarżąca w swojej skardze zarzuciła organom administracji szereg naruszeń przepisów postępowania administracyjnego, a w szczególności w zakresie postępowania dowodowego. Jak zostało to wcześniej zaznaczone, stosownie do postanowień art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi sąd administracyjny uwzględnia skargę w przypadku stwierdzenia naruszenia innych przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W tej sytuacji rozważyć przyjdzie, czy uchybienia w zakresie postępowania dowodowego zmierzającego do wyjaśnienia sytuacji osobistej lub dochodowej mogły mieć wpływ na wynik rozpatrywanej sprawy. Na tak postawione pytanie przyjdzie udzielić odpowiedzi negatywnej, ponieważ stosownie do przeprowadzonych powyżej rozważań prawnych, niezależnie od sytuacji faktycznej w jakiej skarżąca się znajdowała w latach 2000 – 2002, brak jest podstaw prawnych do przyznania jej wnioskowanego świadczenia. W tej sytuacji ustalenie dokładnego stanu faktycznego dotyczącego tego okresu nie ma wpływu dla podejmowanego rozstrzygnięcia, ponieważ w tym zakresie decydujące znaczenie posiada stan normatywny, a ten wyklucza możliwość przyznania świadczenia za okres wsteczny. W konkluzji przyjdzie stwierdzić, że podnoszone przez skarżącą zarzuty co do braku wyjaśnienia w sposób wyczerpujący wszystkich okoliczności faktycznych sprawy nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy. W analogiczny sposób należy ujmować uchybienie, którego dopuścił się organ pierwszej instancji, a dotyczące wskazania daty wejścia w życie postanowień art. 31b ustawy o pomocy społecznej z dnia

29 listopada 1990 r.

Skoro Sąd nie znalazł podstaw prawnych do uwzględnienia skargi, to stosownie do postanowień art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi należało skargę oddalić.

SW