Postanowienie z dnia 2011-04-05 sygn. II SAB/Bk 6/11

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska - Bytys (spr.) po rozpoznaniu w dniu 05 kwietnia 2011 r. na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu S. T. od postanowienia referendarza sądowego z dnia 07 marca 2011 r. odmawiającego przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi S. T. na bezczynność Wójta Gminy O. w przedmiocie informacji publicznej p o s t a n a w i a odmówić przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych

Uzasadnienie

S. T. wniósł o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Wskazał, że jest inwalidą I grupy, prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe, uzyskuje miesięczny dochód z tytułu renty

w wysokości około 1.600 zł brutto. W ostatnim okresie zaciągnął pożyczkę

w wysokości 6.000 zł na wymianę okien, którą spłaca, podobnie spłaca koszty adwokackie ze sprawy cywilnej (2.500 zł). Przedstawił również wydatki miesięczne: lekarstwa około 250 – 300 zł, butla z gazem - około 50 zł, światło – 50 zł, rata pożyczki – 530-540 zł, telefon – 35-40 zł, czynsz – 420 zł. Wskazał, że posiada mieszkanie o powierzchni 60 m² oraz nieruchomość z zabudową drewnianą, przekazaną mu, ale dalej zamieszkiwaną przez rodziców.

W odpowiedzi na wezwanie referendarza tutejszego sądu o uszczegółowienie oświadczenia majątkowego, w tym udokumentowania miesięcznych bieżących wydatków oraz wskazania czy skarżący jest właścicielem lasu o powierzchni 2,91 ha, czy też zbył tę nieruchomość, ewentualnie za jaką kwotę - skarżący oświadczył, że w sprawie II SA/Bk 804/10 udokumentował wydatki i są one aktualne. Do akt przedłożył kserokopie dokumentów złożonych w sprawie II SA/Bk 804/10.

Postanowieniem z dnia 07 marca 2011 r. referendarz tutejszego sądu odmówił przyznania S. T. prawa pomocy zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Podkreślając obowiązek wykazania przez wnioskodawcę własnej sytuacji materialnej – referendarz wskazał, że skarżący nie zadośćuczynił powyższemu obowiązkowi w pełnym zakresie, bowiem nie wyjaśnił czy nadal jest posiadaczem lasu o powierzchni 2, 91 ha wykazywanym m.in. w sprawie sygn. akt II SA/Bk 804/10, czy też ewentualnie zbył tę nieruchomość i za jaką kwotę. Przedłożył jedynie oświadczenie w zakresie ponoszonych wydatków, nie ustosunkowując się do kwestii braku wykazywanego wcześniej majątku. Uniemożliwiło to dokonanie pełnej

i wszechstronnej oceny sytuacji majątkowej strony. Również pozostałe podane przez stronę okoliczności jak: uzyskiwanie comiesięcznego dochodu w postaci renty

w wysokości około 1.600 zł brutto, posiadanie mieszkania o powierzchni około 60 m² oraz nieruchomości zabudowanej przekazanej przez rodziców, wyliczenie miesięcznych wydatków na kwotę około 1.400 zł - w zestawieniu z nienadesłaniem żądanej informacji na temat lasu, skutkują brakiem możliwości potwierdzenia oświadczenia strony w zakresie osiąganych dochodów i posiadanego majątku,

a w konsekwencji uniemożliwiły pełną ocenę sytuacji majątkowej i pozytywne rozpatrzenie złożonego wniosku o przyznanie prawa pomocy.

Sprzeciw od powyższego orzeczenia złożył S. T. Wskazał, że jest posiadaczem lasu, jednak nie czerpie z niego żadnych pożytków, a jedynym źródłem jego utrzymania jest renta. Las był wcześniej wykorzystywany jako pastwisko, natomiast później zaprzestano tej działalności i teren porósł samosiejką. Jak stwierdził, nie jest to las towarowy. Wskazał na niezrozumienie jego wyjaśnień dotyczących pożyczki na wymianę okien. Z kwoty 6.000 zł przeznaczył na okna 4.200 zł, bowiem wykonawca okazał się tańszy, a reszta pieniędzy z pożyczki stanowi dodatkowe pieniądze na bieżące utrzymanie – po około 200 zł miesięcznie. Zaprzeczył, jakoby poprawiła się jego sytuacja materialna stwierdzając, że kwota 100 zł kosztów sądowych jest wydatkiem zagrażającym jego życiu i zdrowiu. Wskazał, że kupuje żywność na tzw. "zeszyt" u sprzedawców objazdowych oraz że otrzymuje pomoc materialną od brata i bratowej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 260 zd. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zm.), dalej p.p.s.a., w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, postanowienie przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.

Wniosek skarżącego o zwolnienie od kosztów sądowych zawiera żądanie udzielenia prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje, gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

W tym miejscu zauważyć należy, że w sprawie niniejszej aktualne koszty sądowe (wpis od skargi) wynoszą 100 zł (§ 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193 z późn. zm.).

Zasadą w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest odpłatność, tzn. sąd podejmuje określone przepisami czynności jedynie wówczas, gdy strona lub uczestnik postępowania wniosą stosowną, przewidzianą dla danej czynności, opłatę (np. wpis od skargi). Wyjątki od tej zasady, a więc sytuacje, gdy dokonanie czynności w postępowaniu sądowym jest nieodpłatne - wynikają z konkretnych przepisów ustawy p.p.s.a. (art. 239) lub też mają charakter prawa pomocy. Z uwagi na to, że prawo pomocy jest odstępstwem od zasady odpłatności postępowania sądowego, jego przyznanie następuje w sytuacjach wyjątkowych, po uprzednim wszechstronnym zbadaniu sytuacji materialnej wnioskodawcy. W konsekwencji to na żądającym zwolnienia od kosztów sądowych spoczywa ciężar wykazania braku możliwości poniesienia pełnych kosztów postępowania, przy czym przedstawione dowody i podane okoliczności nie mogą budzić wątpliwości z punktu widzenia ich wiarygodności. Natomiast ocena, czy warunki do przyznania prawa pomocy zostały spełnione, jest ostatecznie kompetencją sądu.

Analiza materialnych i finansowych warunków życia skarżącego

– w oparciu o znajdujące się w aktach sprawy oświadczenia i dokumenty – wskazuje, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż uiszczenie kwoty 100 zł spowodowałoby znaczne pogorszenie jego warunków życia lub też, jak skarżący podaje, że "zagraża jego życiu i zdrowiu". Tym bardziej, że na chwilę obecną kwota powyższa jest jedynym kosztem w sprawie niniejszej, którego obowiązek pokrycia spoczywa na stronie.

Przede wszystkim skarżący nie udokumentował kwoty otrzymywanego świadczenia rentowego w wysokości około 1.600 zł brutto, bowiem – jak podał – nie otrzymuje odcinków renty. Wskazać należy, że zasady doświadczenia życiowego zaprzeczają tym twierdzeniom, bowiem świadczeniobiorcy rentowi otrzymują comiesięczne dowody wypłaty i wysokości świadczeń w postaci tzw. odcinków wystawianych przez ZUS lub KRUS. Jeżeli natomiast wypłata świadczenia jest realizowana na konto biorcy – dowodem jego otrzymania oraz wysokości może być wydruk polecenia przelewu. Żaden z tych dokumentów nie został przez skarżącego przedstawiony, co podważa wiarygodność jego oświadczenia o wysokości otrzymywanego świadczenia, które określa jako "około 1.600 zł brutto".

S. T. wraz ze sprecyzowanym oświadczeniem majątkowym złożył kserokopie dokumentów załączonych do sprawy II SA/Bk 804/10, których treść ma obrazować jego sytuację finansową. Wynikają z nich wydatki miesięczne na lekarstwa, gaz, światło, telefon i czynsz oraz spłatę pożyczki zaciągniętej na wymianę okien – w sumie w wysokości około 1.400 zł, a zatem w kwocie zbliżonej do deklarowanych, ale nieuwiarygodnionych dochodów. Wskazać jednak trzeba, że przedmiotowe dokumenty przedłożono 25 lutego 2011 r. Z planu spłaty rat pożyczki wynika, że ostatnia rata przypada na dzień 07 marca 2011 r. Oznacza to, że po tym dniu deklarowane wydatki ulegają zmniejszeniu o kwotę około 500 zł i o taką kwotę wrasta ilość środków możliwych do wykorzystania na inne bieżące potrzeby, w tym koszty sądowe, które – jak wynika z orzecznictwa – nie mogą być stawiane w ostatniej kolejności ich zaspokojenia (vide postanowienia NSA z 18.02.3010 r., I FZ 447/09 oraz z 06.11.2009 r., II OZ 971/09 – obydwa dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Powyższa okoliczność wskazuje, że uległa zmianie na korzyść sytuacja materialna strony od czasu rozpoznania prawa pomocy

w sprawie II SA/Bk 804/10 tj. od dnia 09 lutego 2011 r., bowiem znacznie zmniejszyły się wydatki skarżącego(o kwotę około 500 zł) - mając na uwadze stosunek ich wysokości do deklarowanego dochodu (około 1.600 zł).

W sprzeciwie od postanowienia referendarza sądowego S. T. uzupełnił oświadczenie majątkowe o informacje dotyczące posiadanego lasu, który – jego zdaniem – nie ma charakteru towarowego i dlatego nie uzyskuje

z niego wymiernego pożytku. Jednocześnie z oświadczenia strony wynika, że wcześniej las był wykorzystywany jako pastwisko.

Dbałość o własne interesy wymaga starannego gospodarowania własnym majątkiem i wykorzystania wszelkich możliwych sposobów na pozyskanie dodatkowych środków finansowych. Jeśli zatem strona dysponuje lasem,

z którego we własnym zakresie nie uzyskuje pożytków, a który poprzednio posiadał gospodarcze przeznaczenie (pastwisko), to należy rozważyć, czy takiego przeznaczenia nie należy mu przywrócić np. oddając w dzierżawę pod wypas. Ewentualnie brak środków finansowych po stronie skarżącej wymaga rozważenia, czy tych środków nie można uzyskać ze sprzedaży lasu. Z akt nie wynika, by skarżący podjął w tym kierunku jakiekolwiek działania, podobnie jak nie wykazał jakimkolwiek dokumentem obowiązku uiszczenia kwoty 2.500 zł tytułem zapłaty za zastępstwo procesowe w sprawie cywilnej.

Wskazać ponadto należy, że skarżący jest aktywną stroną postępowań przed tutejszym sądem, bowiem zainicjował ich (we własnej sprawie) w sumie 28, w tym w 2009 r. – 6, w 2010 r. – 8, co jest sądowi wiadome z urzędu. Był wielokrotnie pouczany o konieczności ponoszenia kosztów sądowych i wiedzę na ten temat posiada, co powinno przekładać się na zintensyfikowanie działań celem uzyskania środków finansowych na ten cel. W roku 2011 niniejsza sprawa jest, na datę wydania postanowienia, jedyną, którą S. T. zainicjował. Ustalony w niej wpis wynosi 100 zł, co – biorąc pod uwagę opisaną wyżej sytuację majątkową strony, korzystniejszą niż poprzednio wobec zakończenia spłaty pożyczki – nie stanowi wydatku, którego poniesienie zagrażałoby życiu i zdrowiu skarżącego. Zwłaszcza, że przedmiotowa kwota stanowi zaledwie 1/5 dotychczasowych comiesięcznych rat tej pożyczki.

W tych okolicznościach nie było możliwe uznanie, by skarżący nie był

w stanie bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu uiścić kwoty 100 zł wpisu. Przedstawione oświadczenie majątkowe, niepoparte stosownymi dokumentami

(o wysokości renty, o obowiązku zapłaty kosztów cywilnych) oraz wskazujące na pewną poprawę jego sytuacji finansowej, przy jednoczesnym braku wykorzystania wszelkich możliwości uzyskania dodatkowych środków finansowych, nie pozwala ocenić jego sytuacji jako tak trudnej, że kwalifikującej się do otrzymania prawa pomocy w żądanym zakresie.

Z przyczyn wskazanych powyżej, na podstawie art. 246 § 1 pkt 2

w zw. z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.