Wyrok z dnia 1970-01-23 sygn. III CRN 320/69

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 320/69

Wyrok z dnia 23 stycznia 1970 r.

Dłużnik zobowiązania zaciągniętego w umowie na rzecz osoby trzeciej może przeciwko uprawnionemu podnosić tylko te zarzuty, które mu przysługują na podstawie umowy z kontrahentem. Nie ma on natomiast prawa powoływać się na zarzuty, jakie mogłyby służyć jego kontrahentowi w stosunku do osoby trzeciej, na rzecz której zastrzeżono świadczenie w umowie.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz. Sędziowie: S. Gross (sprawozdawca), Z. Trybulski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Jerzego S. przeciwko Skarbowi Państwa-Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w B. o zapłatę, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Powiatowego w Białymstoku z dnia 18 stycznia 1969 r.,

rewizję nadzwyczajną oddalił.

Uzasadnienie

Sąd Powiatowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 18 stycznia 1969 r. zasądził od Skarbu Państwa (Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w B.) na rzecz Jerzego S. 17.000 zł z % jako odszkodowanie za drzewa, krzewy i kwiaty, zasadzone przez powoda na terenie nieruchomości przy ul. Traugutta 3 w B., która to nieruchomość protokołem z dnia 15 kwietnia 1967 r. przekazana została przez Dyrekcję Okręgową Kolei Państwowych w W. na podstawie art. 3 i 10 ustawy z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach pozwanemu Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w B.

Powód Jerzy S., jako pracownik PKP, zamieszkiwał na przekazanym terenie od 1951 roku w budynku należącym do PKP, przy czym 14 września 1956 r. zajmowane przez powoda mieszkanie zostało mu wraz z chlewkiem i ogródkiem komisyjnie przekazane przez PKP. W użytkowanym przez siebie ogródku powód posadził drzewa owocowe, krzewy i kwiaty.

W protokole z dnia 15 kwietnia 1967 r. przejmujące teren kolejowy Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w B. zobowiązało się przekwaterować powoda, zajmującego przy ul. Traugutta 3 mieszkanie, oraz wypłacić mu odszkodowanie za znajdujące się na terenie drzewa, krzewy i kwiaty na podstawie operatu szacunkowego, w którym wartość tych upraw określono na kwotę 17.000 zł. Następnie jednak, nie kwestionując wartości upraw powoda, Prezydium odmówiło zapłaty odszkodowania z tego względu, że brak do tego podstaw prawnych, gdyż powód, z którym - według twierdzeń strony pozwanej - zawierano umowę dzierżawy corocznie, obowiązany był liczyć się z konsekwencjami niepodpisania umowy na lata następne i w związku z tym nie ma on prawa dochodzić zwrotu wartości nakładów o charakterze trwałym.

Sąd Powiatowy nie uwzględnił zarzutów pozwanego Prezydium. Sąd uznał, że fakt posiadania ogrodu od 1951 roku, tj. przez lat szesnaście, do chwili przekazania terenu przez DOKP oraz brak sprzeciwu ze strony PKP co do sadzenia przez powoda drzew, krzewów i kwiatów (czego dowodem jest także treść protokołu zdawczo-odbiorczego, podpisanego przez przedstawiciela Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w W., zastrzegająca odszkodowanie na rzecz powoda) przemawiają za stałością stosunku łączącego powoda z odcinkiem drogowym PKP w B. oraz za tym, że powód wykonywał swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki i nie dokonał zmiany przeznaczenia przedmiotu dzierżawy.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał Sąd Powiatowy przepis § 3 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 1962 r. w sprawie przekazywania terenów w miastach i osiedlach (Dz. U. Nr 35, poz. 159), jak również przyjęte przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w B., jako stronę przejmującą teren, w umowie z przekazującą go DOKP zobowiązanie zapłaty powodowi odszkodowania w granicach wartości drzew, krzewów i kwiatów, ustalonej operatem szacunkowym.

Wyrok Sądu Powiatowego, wobec niezaskarżenia go w przepisanym terminie, uprawomocnił się.

W dniu 14 czerwca 1969 r. wpłynęła do Sądu Najwyższego rewizja nadzwyczajna Ministra Sprawiedliwości, oparta na zarzucie rażącego naruszenia § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 1962 r. w sprawie przekazywania terenów w miastach i osiedlach oraz artykułów 696 i 705 k.c., z wnioskiem o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Wbrew twierdzeniu rewizji nadzwyczajnej zastrzeżenie w protokole zdawczo-odbiorczym obowiązku zapłaty przez przejmujące Prezydium odszkodowania za zasadzone na przejmowanym terenie przez powoda drzewa, krzewy i kwiaty stanowi źródło bezpośredniego zobowiązania Prezydium względem powoda. Wskazuje na to przepis art. 393 § 1 k.c., z którego ponadto wynika, że dłużnik takiego zobowiązania, zaciągniętego w umowie na rzecz osoby trzeciej, może przeciwko uprawnionemu podnosić tylko te zarzuty, jakie mu przysługują na podstawie umowy z kontrahentem (art. 393 § 3 k.c.). Nie ma on natomiast prawa powoływać się na zarzuty, jakie mogłyby służyć jego kontrahentowi w stosunku do osoby trzeciej, na rzecz której zastrzeżono świadczenie w umowie. Już zatem choćby z tej przyczyny obrona pozwanego Prezydium, oparta na zarzucie, że przekazująca teren DOKP nie ma obowiązku zapłaty odszkodowania za dokonane przez powoda nakłady o charakterze trwałym, nie mogła odnieść skutku. Nie znajduje też ona poparcia w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 marca 1962 r. w sprawie przekazywania terenów w miastach i osiedlach, które w odniesieniu do rozliczeń pomiędzy przedsiębiorstwem państwowym a jednostką budżetową nie przewidują nieodpłatnego przekazywania drzew, krzewów i kwiatów, zasadzonych na przekazywanym terenie.

Niezależnie od tego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda są także merytorycznie niesłuszne. Sąd Powiatowy bowiem miał - w świetle okoliczności niniejszej sprawy - podstawę do przyjęcia, że powoda łączył z Dyrekcją Okręgową Kolei Państwowych tego rodzaju stosunek, który nie pozwala traktować nakładów powoda o charakterze trwałym jako niezgodnych z przeznaczeniem przedmiotu dzierżawy. Takiego ustalenia nie może podważyć gołosłowne twierdzenie o zawieraniu przez DOKP z powodem corocznych umów, pozostające ponadto w sprzeczności ze znajdującym się w aktach protokołem o przekazaniu powodowi ogrodu przydomowego wraz z mieszkaniem w dniu 14.IX.1956 roku. Dlatego też również zarzut naruszenia § 3 cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 1962 r. oraz art. 696 i 705 k.c. nie zasługuje na uwzględnienie.

W tym stanie rzeczy, gdy podstawa rewizji nadzwyczajnej nie okazała się usprawiedliwiona, należało na mocy art. 421 § 1 k.p.c. orzec jak w sentencji.

OSNC 1970 r. 11, poz. 199