Wyrok z dnia 1969-05-08 sygn. II CR 114/69

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 114/69

Wyrok z dnia 8 maja 1969 r.

Jeżeli członek rodziny dozna na skutek silnego wstrząsu psychicznego spowodowanego tragiczną śmiercią osoby najbliższej znaczniejszych zmian w stanie zdrowia, to zachodzą przesłanki do zasądzenia na jego rzecz odszkodowania przewidzianego w art. 446 § 3 k.c.

Przewodniczący: sędzia Z. Trybulski. Sędziowie: Z. Wasilkowska (sprawozdawca), J. Policzkiewicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Stanisławy i Stefana małż. D. przeciwko Skarbowi Państwa (Prezydium Powiatowej Rady Narodowej - Wydz. Oświaty w P.) i Ryszardowi T. o odszkodowanie, na skutek rewizji pozwanego T. od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 2 sierpnia 1968 r.,

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 2.VIII.1968 r. Sąd Wojewódzki zasądził solidarnie od pozwanych Ryszarda T. i Skarbu Państwa-Prezydium Powiatowej Rady Narodowej (Wydział Oświaty) w P. na rzecz powodów Stanisławy i Stefana małż. D. kwotę 5.100 zł i na rzecz Stanisławy D. kwotę 20.000 zł z odsetkami, a w pozostałej części powództwo oddalił.

Sąd Wojewódzki ustalił, że syn powodów, uczeń 7 klasy szkoły podstawowej w P., uległ w dniu 10.X.1966 r. śmiertelnemu wypadkowi w czasie zajęć wychowania fizycznego z winy pozwanego Ryszarda T., który jako nauczyciel wychowania fizycznego nie dopełnił obowiązku nadzoru nad uczniami, pozostawiając ich bez opieki, wskutek czego uczniowie zaczęli huśtać się na stoisku do koszykówki i małoletni syn powodów uległ tragicznemu wypadkowi. Pozwany T. za niedopełnienie obowiązku nadzoru nad uczniami został skazany prawomocnym wyrokiem karnym na podstawie art. 286 § 3 k.k.

W tych warunkach Sąd Wojewódzki uznał, że pozwani odpowiadają za szkodę powodów i że winni im zapłacić solidarnie kwotę 5.100 zł tytułem reszty poniesionych kosztów pogrzebu i postawienie skromnego nagrobka. Natomiast jeżeli chodzi o żądane przez powodów odszkodowanie za śmierć syna oparte na art. 446 § 3 k.c., to Sąd Wojewódzki uznał, że jest ono usprawiedliwione tylko w stosunku do powódki Stanisławy D. Powódka, jako matka, doznała na skutek tragicznej śmierci syna głębokiego wstrząsu psychicznego i cierpi obecnie na nerwicę reaktywną znacznego stopnia oraz nerwicę narządów wewnętrznych, a zwłaszcza serca, dróg żółciowych i układu krążenia. Biegły stwierdził, że istnieje związek przyczynowy pomiędzy powyższymi schorzeniami powódki a śmiercią syna. W tych okolicznościach Sąd Wojewódzki uznał, że sytuacja życiowa powódki uległa na skutek śmierci syna znacznemu pogorszeniu, co usprawiedliwia zasądzenie na jej rzecz żądanej kwoty 20.000 zł, którą powódka będzie mogła zużyć na ewentualne podleczenie swego zdrowia i poprawienie swej sytuacji życiowej.

Co się tyczy Stefana D., ojca zmarłego syna, to Sąd Wojewódzki nie znalazł w stosunku do niego przesłanek uzasadniających zasądzenie odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. Zmarły liczył 14 lat, uczył się i był na utrzymaniu rodziców i nie mógł udzielać im żadnej pomocy. Fakt, że powód mógł był ewentualnie liczyć na pomoc syna w przyszłości, jest zbyt odległy i hipotetyczny, żeby mógł uzasadnić w danym wypadku zasądzenie odszkodowania.

Od powyższego wyroku wniósł rewizję tylko pozwany Ryszard T. i tylko w części dotyczącej zasądzenia na rzecz Stanisławy D. kwoty 20.000 zł.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Ustalenie Sądu Wojewódzkiego, że obecny stan zdrowia powódki pozostaje w związku przyczynowym ze wstrząsem nerwowym doznanym z powodu nagłej i tragicznej śmierci syna, jest bezbłędne, gdyż wynika z materiału dowodowego, a zwłaszcza z opinii biegłego.

Prawidłowy jest również poglądu Sądu, że tak daleko posunięta nerwica reaktywna, jaką stwierdzono u powódki, uzasadnia przyjęcie znacznego pogorszenia się jej sytuacji życiowej, i to niezależnie od tego, czy przed śmiercią syna pracowała ona zarobkowo, czy też zajmowała się wyłącznie prowadzeniem gospodarstwa domowego.

Zgodnie bowiem z zasadami doświadczenia życiowego należy przyjąć, że poważniejsza choroba z reguły powodowuje znaczne pogorszenie sytuacji życiowej osoby chorej. Z jednej bowiem strony konieczność leczenia pochłania czas, energię i środki finansowe, które normalnie można by przeznaczyć na inne cele, z drugiej zaś choroba ogranicza możliwość aktywnego udziału w różnych przejawach życia (zawodowego, społecznego, rodzinnego), a często wymaga nawet wyręczenia się inną osobą przy wykonywaniu codziennych prac domowych. Wbrew więc poglądowi skarżącego nie wymagała dalszych dowodów okoliczność, że choroba powódki spowodowała znaczne pogorszenie jej sytuacji życiowej.

W uchwale Całej Izby Cywilnej z dnia 29.I.1957 r. I CO 37/56 Sąd Najwyższy wskazał, jako na typowy przykład uwzględnienia żądania zadośćuczynienia na podstawie art. 166 k.z. ze względu na poniesienie rzeczywistej szkody - na silny wstrząs (wywołany śmiercią najbliższego członka rodziny), który spowodował niekorzystne następstwa w zdrowiu osoby nim dotkniętej. Sąd Najwyższy wskazał również, że nie można wyłączyć ujemnego wpływu cierpień psychicznych na wydajność pracy, a tym samym i na zarobki. Powyższe wskazania pozostały aktualne także pod rządem art. 446 § 3 k.c., z tym jedynie uzupełnieniem, że rozmiar doznanego wstrząsu psychicznego lub innych niekorzystnych zmian w stanie zdrowia powinny być tego rodzaju, aby uzasadniały przyjęcie znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. Należy więc przyjąć, że jeżeli członek rodziny dozna na skutek silnego wstrząsu psychicznego spowodowanego tragiczną śmiercią osoby najbliższej znaczniejszych zmian w stanie zdrowia, to zachodzą przesłanki do zasądzenia na jego rzecz odszkodowania przewidzianego w art. 446 § 3 k.c.

W tym stanie rzeczy, skoro wyrok Sądu Wojewódzkiego jest zgodny z prawem, rewizja podlega oddaleniu na podstawie art. 387 k.p.c.

OSNC 1970 r., Nr 7-8, poz. 129