Postanowienie z dnia 1968-11-05 sygn. I PZ 60/68

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PZ 60/68

Postanowienie z dnia 5 listopada 1968 r.

Wykładnia przepisu art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. nie uzasadnia wniosku o konieczności w każdym wypadku zawieszenia postępowania o odszkodowanie za skutki wypadku przy pracy ze względu na toczące się postępowanie karne. Sąd powinien zawiesić postępowanie cywilne między innymi w razie dojścia do uzasadnionego wniosku, że w świetle dowodów przeprowadzonych w sprawie cywilnej byłoby brak podstaw do uwzględnienia powództwa o odszkodowanie, a jednocześnie nie można wyłączyć, że postępowanie karne zakończy się wyrokiem skazującym, którego ustaleniami sąd w postępowaniu cywilnym byłby związany na podstawie art. 11 k.p.c.

Przewodniczący: sędzia J. Krzyżanowski. Sędziowie: K. Piasecki (sprawozdawca), A. Krzętowski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Ireny K. i nieletniego Zbigniewa K. przeciwko Miejskiemu Przedsiębiorstwu Transportu i Sprzętu Budowlanego w Ł. o odszkodowanie, na skutek zażalenia powódki na postanowienie Sądu Wojewódzkiego dla m. Łodzi w Łodzi z dnia 26 września 1968 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie.

Uzasadnienie

Powodowie dochodzą roszczeń związanych ze śmiercią - na skutek wypadku przy pracy - męża powódki i ojca małoletniego powoda.

Strona pozwana wnosiła o oddalenie powództwa zarzucając, że zmarły zaniedbał obowiązków z zakresu bezpieczeństwa pracy. W dniu 10 stycznia 1968 r. strona pozwana wniosła o zawieszenie postępowania w sprawie do czasu zakończenia postępowania karnego toczącego się w związku z wypadkiem.

Postanowieniem z dnia 10 stycznia 1968 r. Sąd Wojewódzki zawiesił postępowanie w sprawie ze względu na toczące się postępowanie karne i ubezpieczeniowe. Podobne postanowienie wydał następnie Sąd Wojewódzki w dniu 26 września 1968 r., powołując się na niezakończenie postępowania karnego przeciwko Wacławowi M. z powodu niedopełnienia obowiązków z art. 37 ustawy o bezpieczeństwie i higienie pracy.

W zażaleniu na to postanowienie powodowie wnoszą o jego uchylenie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Żalący się wywodzą, że nie biorą udziału w postępowaniu karnym, dlatego też będą żądać przeprowadzenia dowodu ze świadków przesłuchanych w postępowaniu karnym. Wynik procesu karnego nie może mieć żadnego wpływu na postępowanie cywilne, nawet bowiem w razie wydania wyroku uniewinniającego roszczenia powodów mogą być uzasadnione. Z akt ZUS-u wynika, że kopalnia piasku miała charakter "dzikiej", niedopuszczalna była zatem jej eksploatacja.

Zażalenie jest uzasadnione.

W myśl art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej. Jak wynika z redakcji tego przepisu, zawieszenie postępowania cywilnego ze względu na wszczęte postępowanie karne nie jest obligatoryjne.

Kodeks postępowania cywilnego nie zna zasady pierwszeństwa procesu karnego przed procesem cywilnym w sprawach o odszkodowanie. Sąd w postępowaniu cywilnym obowiązany jest wyjaśnić i rozważyć w każdej sprawie, czy zachodzą przesłanki do zawieszenia postępowania. Wykładnia wspomnianego przepisu nie uzasadnia wniosku o konieczności w każdym wypadku zawieszenia postępowania o odszkodowanie za skutki wypadku przy pracy ze względu na toczące się postępowanie karne. Ocena, czy istnieją podstawy do zawieszenia postępowania w sprawie cywilnej, powinna być dokonana zwłaszcza po zapoznaniu się sądu z aktami sprawy karnej. Dopiero ten fakt daje podstawę do wniosku, czy ewentualne ustalenia wyroku wydanego w procesie karnym mogłyby mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej.

Tak więc wyniki postępowania dowodowego w sprawie cywilnej, po porównaniu ich z materiałem zebranym w sprawie karnej w tym zakresie, nie mogą być pominięte. Sąd powinien zawiesić postępowanie cywilne między innymi w razie dojścia do uzasadnionego wniosku, że w świetle dowodów przeprowadzonych w sprawie cywilnej brak byłoby podstaw do uwzględnienia powództwa o odszkodowanie, a jednocześnie nie można wyłączyć, że postępowanie karne zakończy się wyrokiem skazującym, którego ustaleniami sąd w postępowaniu cywilnym byłby związany na podstawie art. 11 k.p.c.

W sprawie niniejszej Sąd Wojewódzki nie przeprowadził w zasadzie żadnych dowodów. Z protokołu zaś badania przyczyn i okoliczności wypadku wynika, że istnieje kilku świadków wypadku. Nie ma zatem podstaw do wniosku, że do rozstrzygnięcia sprawy cywilnej brak środków dowodowych. Z protokołu tego wynika także, że osoby go sporządzające wskazały na konieczność bezzwłocznego zastosowania środków zapobiegających wypadkom przy pracy. Ponadto już w pozwie powodowie wskazali świadków. Z tego względu niesłusznie Sąd Wojewódzki dopatrywał się podstawy do zawieszenia postępowania w tym, że w sprawie karnej znajduje się obszerny materiał dowodowy, który do czasu zakończenia postępowania karnego nie mógłby być dostępny dla tego Sądu.

W związku z tym należy zaznaczyć, że zgromadzenie lub przewidywanie możliwości zgromadzenia w sprawie karnej obszernego materiału dowodowego nie może uzasadniać samo przez się zawieszenia postępowania cywilnego. Jeżeli strony nie powołują dostatecznych dowodów na okoliczności sporne, to sąd obowiązany jest z urzędu ustalić, jakie środki dowodowe mogą być przeprowadzone, sięgając w tym celu również do akt sprawy karnej. Nie ma żadnych przeszkód natury procesowej, aby sąd w postępowaniu cywilnym dopuścił dowody z tych samych środków dowodowych, które zostały przeprowadzone w sprawie karnej. Wprawdzie sąd w postępowaniu cywilnym może wykorzystać do celów dowodowych materiał zebrany w sprawie karnej, jednakże tylko wówczas, gdy strona lub strony nie wnoszą o przeprowadzenie dowodu z tych samych środków dowodowych również w postępowaniu cywilnym.

Pozew w sprawie niniejszej został wniesiony w dniu 1 grudnia 1967 r. Przeciwko Wacławowi M. został dopiero co wniesiony akt oskarżenia o czyn przewidziany w art. 286 § 1 k.k. Gdyby Sąd Wojewódzki, który już raz zawiesił postępowanie w sprawie, przeprowadził postępowanie dowodowe nawet w granicach środków dowodowych zgłoszonych w sprawie cywilnej, to sprawa mogłaby już być w poważnym zakresie dojrzała do rozstrzygnięcia. W każdym razie Sąd Wojewódzki miał możność zapoznania się z materiałem dowodowym sprawy karnej. Na podstawie tego materiału istniała możliwość przeprowadzania dowodów zebranych w sprawie karnej. Dotyczyło to przede wszystkim dowodu z opinii biegłego inżyniera W.P. i Inspektora Pracy Związku Zawodowego.

Z przytoczonych względów należało uchylić zaskarżone postanowienie.

OSNC 1969 r., Nr 6, poz. 117