Postanowienie z dnia 2012-04-18 sygn. II SA/Po 1148/11

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu - Katarzyna Witkowicz-Grochowska po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 kwietnia 2012r. wniosku o przyznanie prawa pomocy w sprawie ze skargi M. F. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] października 2011r. Nr [...] w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności zażalenia postanawia odmówić przyznania prawa pomocy. /-/ K. Witkowicz-Grochowska

Uzasadnienie

Skarżąca M. F. w odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia opłaty kancelaryjnej za odpis wyroku wraz z uzasadnieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 lutego 2012r. oddalającego skargę na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] października 2011r. wniosła o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych (k. 42 akt sąd.).

W uzasadnieniu wniosku złożonym na urzędowym formularzu PPF wnioskodawczyni argumentowała, że nie stać jej na pokrycie wymaganej należności. Podała, że studiuje i z tego tytułu zobowiązana jest ponosić czesne w wysokości 2.940 zł za semestr, nadto ponosi koszty swojego utrzymania w P., tj. czynsz za mieszkanie, opłaty związane z eksploatacja mieszkania, a także koszt kom-karty. Stara się podejmować prace dorywcze, ale aktualnie nie ma żadnej propozycji.

Wnioskodawczyni podała, że sama prowadzi swoje gospodarstwo domowe, nie posiada żadnych nieruchomości, wartościowych przedmiotów, ani oszczędności. Oświadczyła, że nieraz otrzymuje pieniądze od swojej mamy, z których się utrzymuje, jest to około 600 zł miesięcznie. Nadto oświadczyła, że wynajmuje w P. mieszkanie razem z koleżankami, przez co miesięcznie wraz z rachunkami płaci około 300 zł. Na wyżywienie wydaje pozostałą kwotę w wysokości 300 zł. Wnioskodawczyni załączyła kserokopię zaświadczenia z uczelni z dnia 18 marca 2011r., z którego wynika, że za rok akademicki 2010-2011 zapłaciła czesne w wysokości 2.949 zł.

Z uwagi na fakt, że wniosek o prawo pomocy na urzędowym formularzu był niepełny, co do sytuacji finansowej i rodzinnej, zwrócono się do skarżącej, w oparciu o przepis art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 513, poz. 1270 ze zm. - dalej p.p.s.a.), o uzupełnianie wniosku o prawo pomocy poprzez przedłożenie dodatkowych oświadczeń i dokumentów źródłowych.

Zobowiązano przede wszystkim do podania wszystkich źródeł miesięcznych dochodów stałych, jak i dorywczych, jakie uzyskuje skarżąca oraz osoby, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe – matki i brata oraz do poparcia tych twierdzeń odpowiednimi dokumentami (PIT za 2010r. i 3011, jeżeli już składali). Przesyłki adresowane do skarżącej odbiera, bowiem jej matka, jako dorosły domownik.

Następnie wezwano do przedłożenia wyciągów z rachunków bankowych skarżącej za okres ostatnich 6 miesięcy wraz z informacją o zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz o zajęciach komorniczych. Wyciągi z tych rachunków przedstawiają, bowiem wprost skalę środków jakimi wnioskodawczyni realnie dysponuje.

Wezwano także skarżącą do podania spisu koniecznych kosztów bieżącego utrzymania oraz do opisania posiadanego lub też użytkowanego przez skarżącą samochodu. Wysokość ponoszonych kosztów z tego tytułu wskazuje także na wielkość środków, jakimi skarżąca rzeczywiście rozporządza.

Nadto zobowiązano skarżącą do podania, z jakich źródeł finansuje czesne za studia na prywatnej uczelni.

Powyższe wezwanie zostało prawidłowo doręczone do rąk matki skarżącej – dorosłego domownika, ale do dnia dzisiejszego pozostało bez odpowiedzi (k. 54 akt sąd.).

Na podstawie przepisu art. 244 §1 p.p.s.a. prawo pomocy obejmuje m. in. zwolnienie od kosztów sądowych, a jego zakres częściowy zgodnie z art. 245 §3 i §4 p.p.s.a. może obejmować zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub w części. Oceniając, zatem przedmiotowy wniosek należy badać aktualną sytuację materialną skarżącej. Przepis art. 246 §1 p.p.s.a. wskazuje przesłanki, na podstawie których następuje przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej (a taką osobą w niniejszej sprawie jest skarżąca). W zakresie częściowym następuje ono, gdy osoba fizyczna wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku koniecznego dla utrzymania siebie i rodziny (art. 246 §1 pkt 2 p.p.s.a).

Podzielić należy stanowisko ugruntowane w orzecznictwie sądów administracyjnych, że instytucja prawa pomocy powinna być traktowana jako wyjątek od ogólnej zasady ustanowionej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania, związane ze swoim udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (por. postanowienie NSA z 21 grudnia 2006r., sygn. akt IIFSK741/06).

Należy, więc podkreślić, że ciężar wykazania występowania przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na osobie składającej w tym przedmiocie wniosek. To z kolei oznacza, że taki wnioskodawca powinien poczynić wszelkie kroki mające na celu uzasadnienie i uprawdopodobnienie okoliczności, na które się powołuje, zaś uznanie, czy nastąpiło to w sposób dostateczny zostaje ocenione w toku postępowania o przyznanie prawa pomocy.

Dlatego instytucja prawa pomocy ma służyć przede wszystkim osobom, które nie mają możliwości zgromadzenia środków na opłacenie kosztów związanych z obroną swoich praw przed sądem lub następuje to kosztem własnego utrzymania. A zatem przytoczone we wniosku okoliczności, jak i przedstawione przez wnioskodawczynię dokumenty powinny uzasadniać wyjątkowe traktowanie, o jakim mowa w powołanej regulacji. Wnioskodawczyni winna, więc wykazać w sposób niebudzący wątpliwości, że zdobycie środków niezbędnych do uczestniczenia w postępowaniu sądowym, jest obiektywnie niemożliwe.

Konieczne jest również wskazanie, że strona wnosząca o przyznanie prawa pomocy składa stosowny wniosek na urzędowym formularzu (art. 252 § 2 p.p.s.a.). Sporządzony w ten sposób wniosek ma na celu ogólne zobrazowanie sytuacji majątkowej, rodzinnej, finansowej wnioskodawczyni. W razie pojawienia się wątpliwości, co do przedstawionych na formularzu danych, bądź jeśli okażą się one niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego, na podstawie art. 255 p.p.s.a. można wezwać stronę do złożenia dodatkowych oświadczeń lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących stanu majątkowego, stanu rodzinnego i dochodów. Przykładowe dokumenty źródłowe zostały wymienione w §4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 roku w sprawie określenia wzoru i sposobu udostępnienia urzędowego formularza oraz sposobu dokumentowania stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego wnioskodawcy (Dz. U. Nr 227, poz. 2245).

W świetle powyższego, uznać należy, że oświadczenie majątkowe przedstawione przez skarżącą zawarte w treści formularza o prawo pomocy nie sprostało obowiązkowi wskazanemu w treści przepisu art. 252 §1 p.p.s.a., zgodnie z którym wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym wnioskodawczyni. Wniosek skarżącej o prawo pomocy nie zawierał, bowiem pełnej informacji dotyczącej zdolności do poniesienia kosztów sądowych przedmiotowego postępowania, chociażby w części. Z akt sprawy wynika, że wnioskodawczyni pozostaje we wspólnocie rodzinnej i majątkowej z matką. Mimo, że skarżąca studiuje w P., to jako swoje miejsce zamieszkania wskazuje dom rodzinny w Z., gdzie mieszka także jej matka. Zatem dochody i potrzeby finansowe matki, a może też i brata, kształtują status majątkowy wnioskodawczyni. Czasami wręcz przesądzając o tym, czy może ona ponieść koszty postępowania, czy też nie. Wnioskodawczyni nie wyjaśniła powyższych okoliczności.

Nadto skarżąca podała, że aktualnie utrzymuje się tylko ze środków otrzymywanych od matki i to w stałej miesięcznej kwocie. Z wysokości tej kwoty wynika, że nie wystarcza ona na uiszczenie czesnego za studia, zatem wyjaśnienia wymagało skąd wnioskodawczyni czerpie środki na jego terminową zapłatę. Okoliczności te, mimo wezwania wnioskodawczyni, również nie zostały wyjaśnione.

Pomimo wezwania w trybie przepisu art. 255 p.p.s.a. skarżąca nie złożyła żadnych dodatkowych oświadczeń, co jej stanu finansowego oraz rodzinnego, a także nie przedłożyła żadnych dokumentów źródłowych, które umożliwiłyby ocenę, czy jej sytuacja finansowa uzasadnia przyznanie prawa pomocy chociażby w części.

Wobec powyższego opierając się o treść formularza wniosku o prawo pomocy przyjąć należy, iż nie zrealizowała warunku wykazania, że nie jest w stanie uiścić kosztów sądowych niniejszego postępowania, chociażby w części. Złożone na formularzu w niniejszej sprawie oświadczenie nie odzwierciedla pełnej i rzeczywistej sytuacji rodzinnej, finansowej i majątkowej wnioskodawczyni.

W takim stanie rzeczy niemożliwe okazało się poczynienie ustaleń faktycznych w rozpatrywanym zakresie, pozwalających stwierdzić, czy jej sytuacja finansowa pozwala na choćby częściowe pokrycie kosztów sądowych bez uszczerbku dla jej koniecznego utrzymania. Wykluczone jest, więc uwzględnienie rozpoznawanego wniosku, co musiało skutkować odmową przyznania prawa pomocy.

Na podstawie art. 258 §1 i 2 pkt 7 w zw. z art. 246 §1 pkt 2 p.p.s.a. orzeczono, jak w postanowieniu.

/-/ K. Witkowicz-Grochowska