Uchwała z dnia 1968-10-15 sygn. III CZP 86/68

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 86/68

Uchwała z dnia 15 października 1968 r.

Przewodniczący: sędzia W. Bryl. Sędziowie: B. Łubkowski, S. Gross (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Teresy K. przeciwko Bogdanowi i Barbarze J. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Bydgoszczy - Ośrodek w Toruniu postanowieniem z dnia 5 lipca 1968 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy prawomocny wyrok orzekający rozwód małżonków, w stosunku do których zapadł przedtem wyrok nakazujący ich eksmisję z mieszkania (na zasadzie art. 16 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 30.I.1959 r. - prawo lokalowe), stanowi zdarzenie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., w myśl którego dłużnik może w drodze procesu żądać pozbawienia tytułu wykonawczego (wyroku eksmisyjnego) wykonalności, zwłaszcza gdy dłużnikiem tym jest ten z byłych małżonków, którego zachowanie się nie stanowiło podstawy do orzeczenia eksmisji?"

na podstawie art. 391 § 1 i 2 k.p.c. udzielił następującej odpowiedzi:

Prawomocny wyrok orzekający rozwód małżonków, w stosunku do których zapadł przedtem wyrok nakazujący ich eksmisję z mieszkania (na zasadzie art. 16 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 30 I 1959 r. - Prawo lokalowe), nie stanowi w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. zdarzenia mogącego usprawiedliwić żądanie jednego z małżonków pozbawienia wykonalności tytułu wydanego na podstawie wyroku orzekającego eksmisję.

Uzasadnienie

Teresa K. w pozwie wniesionym 28 grudnia 1967 r. żąda pozbawienia wykonalności prawomocnego obecnie wyroku Sądu Powiatowego w Toruniu z dnia 13.IX.1965 r., zapadłego na skutek powództwa Bogdana i Barbary małż. J., w sprawie nakazania jej opróżnienia mieszkania.

Jako podstawę swego żądania powódka wskazuje, że po uprawomocnieniu się powyższego wyroku, którym orzeczono eksmisję jej oraz jej męża Józefa K. z tego powodu, że urządzał on po pijanemu awantury i zanieczyszczał schody, Sąd Powiatowy w Toruniu wyrokiem z dnia 16.XI.1966 r. orzekł rozwód jej małżeństwa z Józefem K. z winy męża. Zdaniem powódki stanowi to zdarzenie, które powoduje w myśl art. 840 § 1 p. 2 k.p.c. niemożliwość wykonania względem niej wyroku eksmisyjnego.

Sąd Powiatowy w Toruniu wyrokiem z dnia 29 stycznia 1968 r. powództwo Teresy K. uwzględnił.

W toku rozpoznawania rewizji wniesionej od tego wyroku przez pełnomocnika pozwanych małż. J. Sąd Wojewódzki w Bydgoszczy - Ośrodek w Toruniu postanowieniem z dnia 5 lipca 1968 r. przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu przytoczone w sentencji budzące wątpliwości zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wątpliwość Sądu Wojewódzkiego ma źródło w tym, że według jego oceny wyrok orzekający eksmisję powódki zapadł ze względu na trwającą wówczas jej wspólnotę rodzinną z mężem, którego naganne postępowanie stanowiło podstawę faktyczną wyroku eksmisyjnego. W związku z tym powstaje też, zdaniem tego Sądu, pytanie, czy późniejsze orzeczenie rozwodu, który wspólnotę tę likwiduje, uznać należy za okoliczność nie pozwalającą na wykonanie eksmisji w stosunku do powódki, jako osoby, która nie dała podstaw do orzeczenia eksmisji.

Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy uświadomić sobie, na czym polega istota powództwa przeciwegzekucyjnego. Wyjaśnienie tej kwestii zawiera art. 840 § 1 k.p.c., z brzmienia którego to artykułu wyraźnie wynika, że powództwo przeciwegzekucyjne może mieć za przedmiot tylko pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, a nie podważenie treści tytułu egzekucyjnego, który zaopatrzony został w klauzulę wykonalności (art. 776 k.p.c.).

Jeżeli więc, jak w danym wypadku, tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie sądowe, to podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego opartego na art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. mogą być zarzuty zmierzające do wykazania, że po zamknięciu rozprawy poprzedzającej wydanie wyroku nastąpiły okoliczności, wskutek których zobowiązanie dłużnika wygasło z powodu jego wykonania lub z innych przyczyn (np. zwolnienie z długu) albo też że nie może ono być egzekwowane z powodu udzielenia przez wierzyciela zwłoki, rozłożenia należności na raty itp.

Nie mogą natomiast stanowić podstawy powództwa przeciwegzekucyjnego zarzuty skierowane przeciwko samemu orzeczeniu, zmierzające do zmiany rozstrzygnięcia przez wykazanie braku przesłanek do powstania samego prawa wierzyciela, gdyż tego rodzaju okoliczności nadają się do rozważania tylko w postępowaniu rozpoznawczym, a ewentualnie - w warunkach przez prawo przewidzianych - mogą one uzasadniać środki nadzwyczajne w postaci skargi o wznowienie lub rewizji nadzwyczajnej.

Ponieważ orzeczenie rozwodu, którego dotyczy rozważane zagadnienie - gdyby można mu było przypisać takie znaczenie, jakie wynika z twierdzeń pozwu - musiałoby prowadzić nie do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego, lecz do anulowania orzeczenia eksmisji w stosunku do powódki, przeto na przedstawione do rozstrzygnięcia pytanie prawne należało udzielić odpowiedzi sformułowanej w sentencji.

OSNC 1969 r., Nr 4, poz. 63