Postanowienie z dnia 2012-06-05 sygn. II SA/Po 1148/11

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Aleksandra Łaskarzewska po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2012 r. na posiedzeniu niejawnym w sprawie ze skargi M. F. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia (...) NR (...) w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności zażalenia postanawia odmówić przyznania prawa pomocy /-/ A. Łaskarzewska

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2012 r., sygn. akt II SA/Po 1148/11, referendarz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu odmówił przyznania prawa pomocy M. F.

Jak podano w uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia, skarżąca M. F. w odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia opłaty kancelaryjnej za odpis wyroku wraz z uzasadnieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 lutego 2012 r., oddalającego skargę na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia (...) października 2011 r., wniosła o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych. W uzasadnieniu wniosku, złożonym na urzędowym formularzu PPF, wnioskodawczyni wskazała, że nie stać jej na pokrycie wymaganej należności. Podała, że studiuje i z tego tytułu zobowiązana jest ponosić czesne w wysokości (...) zł za semestr, nadto ponosi koszty swojego utrzymania w Poznaniu, tj. czynsz za mieszkanie, opłaty związane z eksploatacja mieszkania, a także koszt kom-karty. Stara się podejmować prace dorywcze, ale aktualnie nie ma żadnej propozycji. We wniosku wnioskodawczyni podała, że sama prowadzi swoje gospodarstwo domowe, nie posiada żadnych nieruchomości, wartościowych przedmiotów, ani oszczędności. Oświadczyła, że nieraz otrzymuje pieniądze od swojej mamy, z których się utrzymuje, jest to około (...) zł miesięcznie. Nadto oświadczyła, że wynajmuje w P. mieszkanie razem z koleżankami, przez co miesięcznie wraz z rachunkami płaci około (...) zł. Na wyżywienie wydaje pozostałą kwotę w wysokości (...) zł. Wnioskodawczyni załączyła kserokopię zaświadczenia z uczelni z dnia (...) marca 2011 r., z którego wynika, że za rok akademicki 2010-2011 zapłaciła czesne w wysokości (...) zł.

Z uwagi na fakt, że wniosek o prawo pomocy na urzędowym formularzu był niepełny, co do sytuacji finansowej i rodzinnej referendarz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu zarządzeniem z dnia 22 marca 2012 r. zwrócił się do skarżącej, w oparciu o przepis art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 1270), o uzupełnianie wniosku o prawo pomocy poprzez przedłożenie dodatkowych oświadczeń i dokumentów źródłowych. W zarządzeniu zobowiązano skarżącą do podania wszystkich źródeł miesięcznych dochodów stałych, jak i dorywczych, jakie uzyskuje skarżąca oraz osoby, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe – matki i brata oraz do poparcia tych twierdzeń odpowiednimi dokumentami (PIT za 2010 r. i 2011 r.). Przesyłki adresowane do skarżącej odbiera, bowiem jej matka, jako dorosły domownik. Skarżącą wezwano również do przedłożenia wyciągów z rachunków bankowych za okres ostatnich 6 miesięcy wraz z informacją o zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz o zajęciach komorniczych oraz do podania spisu koniecznych kosztów bieżącego utrzymania oraz do opisania posiadanego lub też użytkowanego przez skarżącą samochodu. Nadto zobowiązano skarżącą do podania, z jakich źródeł finansuje czesne za studia na prywatnej uczelni.

Powyższe wezwanie zostało prawidłowo doręczone do rąk matki skarżącej – dorosłego domownika, jednakże skarżąca, w zakreślonym terminie nie przedłożyła wymaganych dokumentów oraz oświadczeń.

Mając na względzie powyższe ustalenia referendarz wskazał, iż w świetle przepisów ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi regulującymi problematykę zwolnienia od kosztów sądowych, ciężar wykazania przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na osobie składającej w tym przedmiocie wniosek. To z kolei oznacza, że taki wnioskodawca powinien poczynić wszelkie kroki mające na celu uzasadnienie i uprawdopodobnienie okoliczności, na które się powołuje, zaś uznanie, czy nastąpiło to w sposób dostateczny zostaje ocenione w toku postępowania o przyznanie prawa pomocy.

W przedmiotowej sprawie oświadczenie majątkowe przedstawione przez skarżącą zawarte w treści formularza o prawo pomocy nie sprostało obowiązkowi wskazanemu w treści przepisu art. 252 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zgodnie z którym wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym wnioskodawczyni. Wniosek skarżącej o prawo pomocy nie zawierał, bowiem pełnej informacji dotyczącej zdolności do poniesienia kosztów sądowych przedmiotowego postępowania, chociażby w części. Z akt sprawy wynika, że wnioskodawczyni pozostaje we wspólnocie rodzinnej i majątkowej z matką. Mimo, że skarżąca studiuje w P., to jako swoje miejsce zamieszkania wskazuje dom rodzinny w Zagórowie, gdzie mieszka także jej matka. Zatem dochody i potrzeby finansowe matki, a może też i brata, kształtują status majątkowy wnioskodawczyni. Czasami wręcz przesądzając o tym, czy może ona ponieść koszty postępowania, czy też nie. Wnioskodawczyni nie wyjaśniła powyższych okoliczności. Nadto skarżąca podała, że aktualnie utrzymuje się tylko ze środków otrzymywanych od matki i to w stałej miesięcznej kwocie. Z wysokości tej kwoty wynika, że nie wystarcza ona na uiszczenie czesnego za studia, zatem wyjaśnienia wymagało skąd wnioskodawczyni czerpie środki na jego terminową zapłatę. Okoliczności te, mimo wezwania wnioskodawczyni, również nie zostały wyjaśnione. Co więcej, pomimo wezwania skarżącej w trybie przepisu art. 255 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skarżąca nie złożyła żadnych dodatkowych oświadczeń, co do jej stanu finansowego oraz rodzinnego, a także nie przedłożyła żadnych dokumentów źródłowych, które umożliwiłyby ocenę, czy jej sytuacja finansowa uzasadnia przyznanie prawa pomocy chociażby w części.

Sprzeciw od powyższego postanowienia wniosła M. F. wnosząc o ponowne rozpoznanie sprawy. Jak podano w uzasadnieniu wniosku skarżąca na przedłożonym formularzu wskazała, że swoje wyżywienie oraz zamieszkanie w Poznaniu finansuje ze środków przekazywanych jej przez matkę. Skarżąca nie jest również w stanie udokumentować dochodów, które uzyskuje w skali roku, a które pozwalają jej opłacić studia, gdyż pochodzą one z prac dorywczych, zaś otrzymywane wynagrodzenie nie jest rozliczana przez urzędy. Skarżąca podała, że sama prowadzi gospodarstwo domowe w Poznaniu, a do domu matki przyjeżdża tylko na święta. Tym samym podany w aktach sprawy adres stanowi jedynie adres do doręczeń. Za zbyt daleko idące uznano również stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym skarżąca prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z bratem i matką.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi postanowienie, przeciwko któremu wniesiono sprzeciw, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd, na posiedzeniu niejawnym. Sąd rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy, nie jest związany ustaleniami dokonanymi przez referendarza sądowego.

Stosownie do treści art. 246 § 1 pkt. 2 powołanej powyżej ustawy przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych następuje, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Jak wskazuje bogate orzecznictwo sądów administracyjnych to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek dokładnego i zgodnego z prawdą przedstawienia własnej sytuacji majątkowej oraz wykazania, iż spełnia przesłanki do przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie (postanowienie NSA z 23 września 2011 r., sygn. akt II OZ 839/11, LEX 966294). W konsekwencji wnioskodawca ma obowiązek przedstawienia wszelkich istotnych okoliczności dotyczących jego sytuacji materialnej, których analiza umożliwi rozpatrzenie wniosku o przyznanie prawa pomocy. Wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zatem zawierać oświadczenie strony obejmujące między innymi dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a także o stanie rodzinnym. Właściwe przedstawienie przez stronę przyczyn uzasadniających zwolnienie od kosztów sądowych oraz dowodów na ich poparcie umożliwia bowiem sądowi rozpoznającemu wniosek dokonanie prawidłowej oceny sytuacji majątkowej wnioskodawcy.

Jak wskazuje analiza akt sprawy przedłożone przez wnioskodawczynię dokumenty uniemożliwiają dokonanie powyższej oceny oraz przyznanie wnioskowanego środka ochrony.

Niewątpliwie złożony przez skarżącą na urzędowym formularzu wniosek był niepełny, w sposób uniemożliwiający zrekonstruowania sytuacji finansowej i rodzinnej skarżącej. Wobec powyższego zarządzeniem z dnia 22 marca 2012 r. prawidłowo zwrócono się do skarżącej, w oparciu o przepis art. 255 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, o uzupełnienie wniosku o prawo pomocy poprzez przedłożenie dodatkowych oświadczeń i dokumentów źródłowych. Zgodnie bowiem z treścią powyższego artykułu, jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć, na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. Równocześnie niedostarczenie żądanych przez sąd danych, przedstawienie ich w sposób niekompletny, bądź mało czytelny powoduje, że oświadczenie pozostaje niepełne i nie jest wystarczające do oceny zasadności wniosku strony.

Jak wskazuje analiza akt sprawy skarżąca nie wywiązała się z nałożonego na nią w dniu 22 marca 2012 r. obowiązku. Zaniechała ona bowiem przedłożenia wyciągów z rachunków bankowych lub oświadczenia, że nie posiada żadnego rachunku bankowego oraz innych dokumentów obrazujących wysokość wydatków skarżącej, składających się na jej bieżące utrzymanie. W ten sposób skarżąca uniemożliwiła Sądowi poznanie swojej sytuacji majątkowej i dokonanie pełnych ustaleń w zakresie podstawy faktycznej wniosku o przyznanie prawa pomocy. W ocenie Sądu samo wskazanie przez skarżącą, iż swoje wyżywienie oraz zamieszkanie w Poznaniu finansuje ze środków przekazywanych jej przez matkę, przy równoczesnym wskazaniu, iż uzyskuje ona dochody z prac dorywczych umożliwiających opłacenie przez nią czesnego (co jednakże nie zostało podparte jakimkolwiek dokumentem źródłowym lub chociażby oświadczeniem strony o wysokości dochodów) nie stanowi wystarczającej przesłanki do uznania, iż nie jest ona w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania.

Reasumując, wobec faktu, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar udowodnienia, że znajduje się on w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z powyższego środka ochrony, nie przedłożenie przez skarżącą dokumentów obrazujących jej rzeczywistą sytuację majątkową powoduje, że jej wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Stąd też Sąd na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 oraz art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł, jak w sentencji postanowienia.

/-/ A. Łaskarzewska