Postanowienie z dnia 2012-06-13 sygn. II FZ 445/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Sędzia WSA (del.) Anna Sokołowska po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2012 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia W. K. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 9 maja 2012r., sygn. akt I SA/52/12 w przedmiocie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi W. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia 27 grudnia 2011r., Nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2006r. odsetek za zwłokę od niewpłaconych w terminie płatności zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych za poszczególne miesiące 2006 roku postanawia oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 9 maja 2012r., sygn. akt I SA/52/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku oddalił wniosek W. K. o zwolnienie od kosztów sądowych.

W. K. wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych podając, iż pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym wraz z mężem. Dochód miesięczny rodziny stanowi renta A. K. w kwocie 451,42 zł oraz zasiłek przedemerytalny Skarżącej w wysokości 529,39 zł. Wnioskodawczyni podała, iż nie posiada majątku, w tym: zgromadzonych oszczędności i przedmiotów wartościowych. Wskazała także, że oboje małżonkowie są osobami schorowanymi, stan zdrowia nie pozwala im na podjęcie pracy zarobkowej. Osiągany dochód ledwo wystarcza na bieżące opłaty i koszty leczenia.

W odpowiedzi na wezwanie referendarza sądowego Skarżąca wyszczególniła ponoszone miesięczne wydatki, w tym: zakup żywności – 500 zł, zakup leków 180 - 200 zł, woda – 65,61 zł, energia elektryczna – 220 zł, telefon na kartę – 30 zł. Skarżąca oświadczyła, iż zajmuje nieruchomość przy ul. K. [...] w H. na podstawie umowy o dożywocie – nieruchomość ta należy do jej córki. Wnioskodawczyni zajmuje wraz ze współmałżonkiem jedną kondygnację domu

o powierzchni 90 m², powierzchnia działki wynosi 8 – 9 arów. Córka ponosi koszty opłat czynszowych za tę nieruchomość. Skarżąca ani jej mąż nie mają zaciągniętych kredytów, nie posiadają samochodów. Wydatki związane z ustanowieniem profesjonalnego pełnomocnika zostały w całości pokryte ze środków otrzymanych od swoich dzieci. Środki finansowe w kwocie 938.500 zł uzyskane w marcu 2010 r.

z tytułu zbycia na rzecz syna środków trwałych, zostały w całości przeznaczone na wydatki gotówkowe związane z rozliczeniami zamkniętej firmy i rozliczenia

z urzędem skarbowym. Mieszkanie usytuowane przy ul. G. [...] w B. zostało zbyte na rzecz córki natomiast nieruchomość rolna wraz z piekarnią została zbyta na rzecz syna. Skarżąca nie posiada kont i rachunków bankowych.

Postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2012 r., referendarz sądowy odmówił przyznania Skarżącej prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

W złożonym w terminie sprzeciwie pełnomocnik Skarżącej zaskarżył powyższe postanowienie, zarzucając naruszenie art. 246 § 1 pkt 2 ustawy

z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz.U. z 2012 r., poz. 270 (dalej w skrócie: "p.p.s.a.") poprzez uznanie, że nie zostały spełnione przesłanki do zwolnienia wnioskodawczyni od kosztów sądowych.

Pełnomocnik Wnioskodawczyni wskazał, że zaskarżone postanowienie całkowicie pomija najistotniejsze fakty, a mianowicie to, że aktualnie uzyskiwane dochody rodziny Skarżącej są stosunkowo nieduże i odpowiadają wykazanym wydatkom. Tym samym, Skarżąca wypełniła ciążący na niej obowiązek wykazania braku możliwości poniesienia pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku dla siebie i rodziny. Podkreślił, że Skarżąca jest osobą bezrobotna, schorowaną, bez źródeł dochodu

i majątku, co uzasadnia w dostatecznym stopniu udzielenie jej prawa pomocy

w niniejszej sprawie.

Skarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku oddalił wniosek skarżącej o zwolnienie od kosztów sądowych. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że brak jest podstaw do przyznania jej prawa pomocy, chociażby

w zakresie częściowym, albowiem nie znajduje to uzasadnienia w jej sytuacji majątkowej. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku wskazał, iż w oparciu o art. 245 § 3 w zw. z art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. – prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Warunkiem przyznania przedmiotowego uprawnienia stronie, jest wykazanie przez nią, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przy czym to na wnioskodawcy spoczywa ciężar dowodu, a w szczególności obowiązek wykazania braku możliwości poniesienia pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. W tym stanie rzeczy rozstrzygniecie sądu w tej kwestii będzie zależało od tego, co zostanie udowodnione przez stronę. Analiza okoliczności przedstawionych we wniosku wraz z dokumentacją

i oświadczeniami Wnioskodawczyni zgromadzonymi w aktach sprawy, nie dają podstaw do przyznania Skarżącej prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Sąd wskazał iż Skarżona w sprawie decyzja dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych za 2006 r. oraz odsetek za zwłokę od nieterminowych zaliczek na ten podatek, a zatem należności publicznoprawnych związanych z prowadzoną przez stronę działalnością gospodarczą. Nieistotny jest przy tym fakt, że Skarżąca obecnie działalności tej nie prowadzi. Dla oceny przedmiotowego wniosku znaczenie miały okoliczności zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Skarżąca

w trakcie prowadzonych postępowań kontrolnych i podatkowych wyzbyła się posiadanego majątku, zarówno prywatnego jak i związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą na rzecz swoich dzieci w marcu 2010 r. Skarżąca zbyła na rzecz syna środki trwałe w postaci różnego rodzaju środków transportu na kwotę 938 500 zł netto, zaś w okresie od czerwca 2009 r. do kwietnia 2010 r. przekazała w formie darowizny na rzecz szereg nieruchomości, w tym mieszkanie oraz działkę wraz z budynkiem piekarni i wyposażeniem na łączną kwotę 1 098 000 zł.

W ocenie Sądu wobec faktu, że w okresie tym toczyły się już liczne postępowania kontrolne wynikające z rozliczeń działalności gospodarczej, Skarżąca powinna brać pod uwagę możliwość powstania ewentualnych zobowiązań podatkowych

i związanych z tym kosztów. Sprzedając i przekazując w drodze darowizny swoim dzieciom cały posiadany majątek, Skarżąca w istocie wyzbyła się zdolności

do ponoszenia kosztów sądowych. Natomiast strona, która wyzbywa się zdolności

do zapłaty kosztów sądowych, nie może prawnie skutecznie podnosić zarzutu,

iż odmowa zwolnienia jej od kosztów sądowych jest ograniczeniem dostępności do realizacji jej praw przed sądem (postanowienia NSA z dnia 15 czerwca 2010 r. sygn. akt I FZ 152/10, z dnia 16 kwietnia 2008 r. sygn. akt II OZ 326/08, LEX nr 479105).

W takiej sytuacji fakt zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej,

a w konsekwencji utrata znacznych dochodów, nie może skutkować przyznaniem prawa pomocy i przerzuceniem ciężaru kosztów postępowania sądowego na ogół społeczeństwa.

Sąd zauważył, iż oceny takiej nie zmienia wysokość obecnie uzyskiwanych dochodów oraz wykazanych we wniosku wydatków na utrzymanie, w powiązaniu

z wysokością wpisu od skargi, która w niniejszej sprawie wynosi 2.000 zł.

Mimo, iż jak wskazuje pełnomocnik Skarżącej, obecna sytuacja majątkowa Skarżącej (uzyskiwane niewielkie dochody są zbliżone do ponoszonych, niezbędnych wydatków) nie pozwala na poniesienie kosztów sądowych w sprawie, należy wskazać, iż sytuacja ta wynika z zaprzestania przez Skarżącą prowadzenia działalności gospodarczej oraz sprzedaży (darowaniu) posiadanego majątku na rzecz dzieci. Dokonane czynności prawne nie mogą być postrzegane jako zwykłe zarządzanie posiadanym majątkiem i wskazują na celowe działanie, zmierzające do ograniczenia swoich zdolności, nie tylko do ponoszenia kosztów sądowych, ale także spłaty ciążących zobowiązań publicznoprawnych.

Sąd odnosząc się do stanowiska pełnomocnika Skarżącej, dotyczącego błędnej interpretacji obowiązku alimentacyjnego dzieci na rzecz rodziców, wskazał, iż w myśl art. 128 i 129 k.r.o. dzieci w stosunku do rodziców obarczone są również obowiązkiem dostarczania środków utrzymania (obowiązkiem alimentacyjnym),

w sytuacji, gdy rodzic nie jest w stanie zaspokoić usprawiedliwionych i koniecznych potrzeb życiowych. Z powyższego przepisu nie wynika, aby dzieci były zobowiązane do ponoszenia kosztów sądowych w sprawach prowadzonych przez ich rodziców, jednakże zważywszy na okoliczności niniejszej sprawy, w szczególności darowanie posiadanego majątku dzieciom skutkującym wyzbycie się zdolności do ponoszenia kosztów sądowych, zasadnym jest stwierdzenie, że dzieci mogą pomóc wnioskodawczyni w pokryciu kosztów zainicjowanych przez nią postępowań sądowoadministracyjnych.

Powyższe okoliczności, a w szczególności charakter powstałych zobowiązań i kosztów sądowych wynikających z prowadzonej działalności, zbycie działalności gospodarczej w czasie toczących się postępowań skarbowych i pod tytułem darmym, na rzecz osób bliskich, od których można dochodzić roszczeń alimentacyjnych, nie pozwalają na przyznanie skarżącej prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i obciążanie kosztami prowadzonej przez Skarżącą działalności gospodarczej Skarbu Państwa.

W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżąca wniosła o jego uchylenie oraz przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości

i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania.

Zarzuciła Sądowi I instancji naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 245 § 3 w zw. z art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., które miało wpływ na wynik sprawy, polegające na odmowie przyznania skarżącej prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, w sytuacji gdy Skarżąca nie jest ich w stanie ponieść z uwagi na niewielkie dochody, które pozwalają na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. A także naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 128 i 129 § 1 i 2 kro, które miało wpływ na wynik sprawy, poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że obowiązek alimentacyjny dzieci wobec rodziców obejmuje również dostarczenie środków na ponoszenie kosztów sądowych w sprawach prowadzonych przez ich rodziców.

W ocenie skarżącej, postanowienie sądu pierwszej instancji jest wadliwe w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Skarżąca wskazała na trudną sytuację majątkową w jakiej się znalazła. Dochody które otrzymuje wspólnie z małżonkiem ledwo wystarczają na zaspokojenie kosztów związanych w zapewnieniem podstawowych potrzeb życiowych. W jej ocenie Sąd pierwszej instancji błędnie ustalił, iż Skarżąca jest w stanie uiścić koszty sądowe w sprawie niniejszej w całości. Skarżąca zauważyła, że ze złożonego oświadczenia wynika, że jej sytuacja materialna jest ciężka. Źródłem dochodu dwuosobowej rodziny pozostają świadczenia otrzymywane z ZUS, do tego dochodzą jeszcze potrącenia komornicze. Na życie pozostają zatem ciężkie niewielkie środki, które pozwalają jedynie na pokrycie bieżących podstawowych wydatków. Skarżąca nie posiada innego majątku, nie jest w stanie podjąć pracy. Skarżąca i jej mąż są osobami schorowanymi, a nadto W. K. pozostaje pod opieką lekarza psychiatry. A. K. jest niezdolny do pracy.

W jej ocenie Sąd wydając zaskarżone postanowienie niemalże całkowicie pominął fakty będące najistotniejszymi podczas oceniania zasadności udzielenia prawa pomocy osobie fizycznej, a mianowicie okoliczność, iż aktualnie uzyskiwane dochody rodziny są stosunkowo nieduże i odpowiadają wykazanym wydatkom. Nie budzi wątpliwości fakt, że skarżąca wypełniła ciążący na niej obowiązek wykazania braku możliwości poniesienia pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku dla siebie i rodziny i udowodniła, iż źródłami dochodu dwuosobowej rodziny pozostają świadczenia otrzymywane z ZUS (w postaci renty chorobowej i zasiłku przedemerytalnego) w łącznej wysokości 980,81 zł netto, natomiast wykazane przez skarżącą wydatki miesięczne wynoszą ok. 995,00 - 1.050,00 zł i nieznacznie przekraczają osiągany dochód. Ponadto małżonkowie K. nie posiadają żadnego majątku, są osobami schorowanymi i w wysokim stopniu zadłużonymi. Skarżąca jest osobą bezrobotną, schorowaną, bez źródeł dochodów i bez majątku, co uzasadnia

w dostatecznym stopniu udzielenie jej prawa pomocy w niniejszej sprawie. Udzielenie prawa pomocy osobie fizycznej jest zatem uzależnione w pierwszej kolejności od jej sytuacji materialnej, a nie sytuacji materialnej osób, na których spoczywa obowiązek alimentacyjny w stosunku do strony wnioskującej o prawo pomocy.

Pełnomocnik skarżącej zwrócił uwagę na fakt, iż użycie przez ustawodawcę

w treści art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. sformułowania "następuje" oznacza, że udzielenie przez sąd administracyjny prawa pomocy jest obligatoryjne, gdy skarżący udowodni brak środków na pokrycie kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 stycznia 2012 r., sygn. akt I FZ 582/11), co bezsprzecznie miało miejsce w niniejszej sprawie.

W ocenie skarżącej Sąd zobowiązany jest zbadać stan majątkowy skarżącego

z chwili złożenia wniosku oraz ocenić go w oparciu o zgromadzony w aktach sprawy materiał dowodowy i konstytucyjną zasadę prawa do sądu. W niniejszej sprawie jednakże z niezrozumiałych względów Sąd opiera swoje rozstrzygnięcie

w przedmiocie odmowy udzielenia prawa pomocy skarżącej na okolicznościach nie odnoszących się de facto do sytuacji majątkowej skarżącej i nie mających znaczenia dla oceny obecnej sytuacji majątkowej skarżącej, np. na fakt dokonania darowizn na rzecz dzieci czy sprzedaż na rzecz syna środków trwałych, z których dochód przeznaczono na spłacenie zadłużenia wobec Urzędu Skarbowego i koszty rozliczeń zamknięcia działalności gospodarczej.

Jej zdaniem Wojewódzki Sąd Administracyjny powołując się na istnienie obowiązku alimentacyjnego dzieci skarżącej wobec matki de facto naruszył prawo skarżącej do sądu. Obowiązek alimentacyjny, o którym mówi art. 128 i art. 129 k.r.o. odnosi się do obowiązku dostarczania środków utrzymania, w których zakres na pewno nie wchodzą koszty uiszczania opłat sądowych w postępowaniach przed sądami powszechnymi dotyczących uprawnionych.

W okolicznościach niniejszej sprawy odmowa udzielenia prawa pomocy skarżącej przy zastosowaniu argumentacji w uzasadnieniu i w rzeczywistości obciążenie kosztami postępowania dzieci skarżącej w oparciu o obowiązek alimentacyjny narusza przepis art. 246 § 1 p.p.s.a. oraz przepis art. 128 k.r.o. Obowiązek uiszczenia kosztów postępowania w tym wypadku ma niejako charakter osobisty i nie można pośrednio obciążać nim osób niezainteresowanych w sprawie i nie biorących w niej udziału w oparciu o nie mający znaczenia dla oceny stanu majątkowego skarżącej obowiązek alimentacyjny jej dzieci.

Nadto pełnomocnik skarżącej nie zgodził się z argumentacją Sądu, iż winna Ona liczyć się z koniecznością zaplanowania wydatków, które uwzględniałyby również potrzebę gromadzenia środków na prowadzenia ewentualnego postępowania w czasie wcześniejszych etapów postępowania. Skarżąca we wcześniejszych sprawach w których jest stroną na podstawie tych samych okoliczności uzyskała zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych w całości, mogła zatem przypuszczać, że w takiej samej spawie na podstawie takich samych okoliczności Sąd orzeknie w sposób podobny, tj. zgodnie z wnioskiem.

Reasumując zdaniem pełnomocnika skarżącej przedstawione okoliczności,

a w szczególności wysokość miesięcznego dochodu rodziny w połączeniu z brakiem zgromadzonych oszczędności przekonują, że Skarżąca nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie

i rodziny.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od zasady przewidzianej w art. 199 P.p.s.a., zgodnie z którą strony samodzielnie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Stosownie do art. 243 § 1 i 246 § 1 pkt 2 powołanej ustawy, prawo pomocy w zakresie częściowym może zostać przyznane na wniosek strony, będącej osobą fizyczną , w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Z brzmienia powołanych przepisów jednoznacznie wynika, że ciężar dowodu w zakresie przesłanek warunkujących zwolnienie od kosztów sądowych obciąża stronę, która powinna wykazać i wyczerpująco uzasadnić okoliczności stanowiące podstawę żądania.

Należy podkreślić, że odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 199 P.p.s.a. ma na celu zagwarantowanie prawa do sądu podmiotom, których obiektywnie nie stać

na poniesienie kosztów postępowania. Jak wskazuje się w doktrynie oraz

w orzecznictwie sądów administracyjnych, prawo pomocy powinno być udzielane przede wszystkim osobom bezrobotnym, samotnym, bez źródeł stałego dochodu

i bez majątku. Nie można, stosując prawo pomocy, chronić czy też wzbogacać majątku podmiotów prywatnych, gdyż celem instytucji prawa pomocy jest zapewnienie dostępu do sądu osobom, którym brak środków finansowych ten dostęp uniemożliwia. (por. Hanna Knysiak - Molczyk, (w:) Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005, s.628).

W rozpoznawanej sprawie wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożyła skarżąca podstawą odmowy udzielenia pomocy we wnioskowanym zakresie było ustalenie Sądu I instancji że, Skarżąca w trakcie prowadzonych w stosunku do jej osoby postępowań kontrolnych i podatkowych wyzbyła się majątku znacznych rozmiarów, zarówno prywatnego jak i związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą na rzecz swoich dzieci – A. Z. i A K. W marcu 2010 r. Skarżąca zbyła na rzecz syna A. K. środki trwałe w postaci różnego rodzaju środków transportu na kwotę 938 500 zł netto, zaś w okresie od czerwca 2009 r. do kwietnia 2010 r. przekazała w formie darowizny na rzecz A. Z. i A. K. szereg nieruchomości, w tym mieszkanie w B. oraz działkę wraz z budynkiem piekarni i wyposażeniem na łączną kwotę 1 098 000 zł. Zasadnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uznał, że jej sytuacja finansowa nie uzasadniała przyznanie prawa pomocy. Naczelny Sąd Administracyjny podziela ocenę Sądu pierwszej instancji.

W orzecznictwie Sądowy utrwalony jest już pogląd iż Strona, która wyzbywa się zdolności do zapłaty kosztów sądowych, nie może prawnie skutecznie podnosić zarzutu, iż odmowa zwolnienia jej od kosztów sądowych jest ograniczeniem dostępności do realizacji jej praw przed sądem (postanowienia NSA z dnia 15 czerwca 2010 r. sygn. akt I FZ 152/10, z dnia 16 kwietnia 2008 r. sygn. akt II OZ 326/08, LEX nr 479105).

Wbrew twierdzeniu pełnomocnika nie doszło do naruszenia art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zaskarżonym postanowieniu. Sąd dokonał rzetelnej analizy wniosku o przyznanie prawa pomocy i zawartego w nim oświadczenia o majątku i dochodach, a także dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy.

Wbrew twierdzeniom zawartym w zażaleniu Sąd rozpoznając wniosek ocenia sytuację majątkową wnioskodawcy nie tylko na dzień wniesienia skargi do sądu, ale także sytuacja skarżącego we wcześniejszym okresie oraz przyczyny takiej sytuacji. W niniejszej sprawie Sąd to uczynił szczegółowo wyjaśniając te kwestie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Sąd zasadność wniosku skarżącej rozpatrzył w dwóch aspektach, tj. z jednej strony uwzględnił wysokość obciążeń finansowych, jakie będzie zobowiązana ponieść w postępowaniu, z drugiej zaś strony jej możliwości majątkowe i finansowe. Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla w odniesieniu do drugiego z przedstawionych aspektów rozpatrywania wniosku, istotnym jest nie tylko to, jakie w danym momencie są realne możliwości finansowe skarżącego, ale również przyczyny takiego stanu rzeczy.

W tym kontekście nie można zgodzić się z poglądem zaprezentowanym w zażaleniu, iż Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygnięcie w przedmiocie odmowy udzielenia prawa pomocy skarżącej na okolicznościach nie odnoszących się do obecnej sytuacji majątkowej. A oparł to rozstrzygnięcie na nie mających znaczenia dla oceny obecnej sytuacji, to jest na fakcie dokonania darowizn na rzecz dzieci czy sprzedaż na rzecz syna środków trwałych.

Wskazać bowiem należy, iż w sytuacji gdy skarżący przekazał w drodze darowizny znaczną część swojego majątku, obdarowani, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, są zobowiązani do świadczeń na rzecz darczyńcy (art. 897 K.c.).

Niezasadnymi okazały się także zrzuty dotyczące naruszenia art. 128 i 129 § 1 i 2 kro. Sąd I instancji wyraźnie wskazał, iż co do zasady z powyższych przepisów nie wynika, aby dzieci były zobowiązane do ponoszenia kosztów sądowych w sprawach prowadzonych przez ich rodziców, jednakże zważywszy na okoliczności niniejszej sprawy w szczególności darowanie posiadanego majątku dzieciom skutkującym wyzbycie się zdolności do ponoszenia kosztów sądowych, zasadnym było stwierdzenie, że dzieci winny wspierać wnioskodawczynię w pokryciu kosztów zainicjowanych przez nią postępowań sądowoadministracyjnych. Naczelny Sąd Administracyjny w pełni tą ocenę podziela. Tym bardziej, iż taka ocena znajduje uzasadnienie w normatywnej treści art. 135 § 1 kro albowiem przepis ten wyznacza zakres obowiązku alimentacyjnego usprawiedliwionymi potrzebami wierzyciela. Potrzeby usprawiedliwione to takie, których zaspokojenie pozwala uprawnionemu żyć w warunkach odpowiadających jego wiekowi, stanowi zdrowia, wykształceniu itp. Katalog owych potrzeb jest sprawą indywidualną.

Argument pełnomocnika skarżącej, że we wcześniejszych orzeczeniach sądy administracyjne przychylały się do wniosku o przyznanie prawa pomocy, a w związku z tym również w niniejszej sprawie sąd powinien orzec podobnie, nie zasługuje na uwzględnienie. Należy bowiem mieć na uwadze, że każde z tych orzeczeń było wydane w innym czasie i w związku z tym sąd nie mógł być związany zapadłymi wcześniej orzeczeniami. Przesłanki przyznania prawa pomocy należy oceniać w każdej indywidualnej sprawie wnioskodawcy, zaś przyznanie prawa pomocy w jednej sprawie nie determinuje "automatycznie" rozstrzygnięcia o takiej samej treści w innej sprawie.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, iż z ugruntowanego już orzecznictwa wynika, iż obowiązek zagwarantowania skutecznego dostępu do sądu nie oznacza konieczności zagwarantowania stronie bezwarunkowego prawa do zwolnienia od kosztów. Wymóg ponoszenia kosztów sądowych nie stanowi ograniczenia prawa do sądu i jest usprawiedliwiony koniecznością zapewnienia właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Wysokość opłaty oceniana jest bowiem w świetle okoliczności faktycznych sprawy, odnoszących się do zdolności skarżącego do jej uiszczenia (por. orzecz. Webb przeciwko Wielkiej Brytanii, skarga nr 9353/81, czy Kreuz I przeciwko Polsce z dnia 19.06.2001 r., skarga nr 28249/95).

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a. oddalił zażalenie, jako pozbawione usprawiedliwionych podstaw