Postanowienie z dnia 1968-02-22 sygn. I CZ 115/67

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CZ 115/67

Postanowienie z dnia 22 lutego 1968 r.

Nieprzedstawienie weksla do zapłaty nie uzasadnia odmowy wydania nakazu zarówno w stosunku do wystawcy, jak i indosantów.

Przewodniczący: sędzia F. Wesely (sprawozdawca). Sędziowie: J. Ignatowicz, H. Dąbrowski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Dyrekcji Miejskiej Handel Detaliczny w P. przeciwko Teresie P., Bolesławowi S. i Tadeuszowi J. o 807.607 zł 39 gr, na skutek zażalenia powódki na postanowienie Sądu Wojewódzkiego dla Województwa Warszawskiego w Warszawie z dnia 26 sierpnia 1967 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie.

Uzasadnienie

Państwowe Biuro Notarialne zaskarżonym postanowieniem odmówiło wydania nakazu zapłaty, uzasadniając to tym, że powód nie wykazał, aby stosownie do treści art. 38 prawa wekslowego przedstawił weksel we właściwym czasie do zapłaty, co jest warunkiem powstania roszczenia wekslowego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W sprawie chodzi o weksel własny.

Pogląd, że przedstawienie weksla do zapłaty jest warunkiem powstania roszczenia wekslowego, jest błędny. Roszczenie wekslowe powstaje bowiem już z chwilą złożenia podpisu na wekslu. Natomiast nieprzedstawienie weksla do zapłaty mogłoby powodować inne skutki. Mianowicie przedstawienie weksla do zapłaty we właściwym terminie (art. 38 prawa wekslowego) powinno nastąpić nawet wówczas, gdy weksel zawiera klauzulę bez protestu (tak jak w niniejszym wypadku), przy czym wniesienie pozwu po tym terminie takiego wezwania oczywiście nie może już zastąpić.

Nieprzedstawienie takie wywiera jednak ten skutek, że roszczenie wygasa, ale tylko w stosunku do indosantów, a nie w stosunku do wystawcy, którego odpowiedzialność przy wekslu własnym jest taka jak akceptanta weksla trasowanego (art. 103, 104 w związku z art. 53 prawa wekslowego). Nieprzedstawienie do zapłaty (we właściwym terminie) w stosunku do wystawcy weksla własnego ma tylko ten skutek, że może on złożyć sumę wekslową do depozytu sądowego na koszt i niebezpieczeństwo posiadacza weksla (art. 42 prawa wekslowego) oraz że odsetki zwłoki obciążają go od dnia wezwania do zapłaty, którym może być pozew w postępowaniu nakazowym, tudzież ewentualnie to, co wynika z przepisów o kosztach procesu, że pozwany, który nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu, otrzyma zwrot kosztów procesu (art. 101 k.p.c.).

Z powyższego wynika, że odmowa wydania nakazu w stosunku do wystawcy weksla była w ogóle bezpodstawna. Odmowa wydania nakazu w stosunku do indosantów, pomimo że roszczenie w stosunku do nich mogło wygasnąć (o czym była wyżej mowa), było również bezpodstawne dlatego, że ciężar dowodu nieprzedstawienia do zapłaty w terminie obciążał - wbrew poglądowi zaskarżonego postanowienia - nie posiadacza weksla, lecz dłużników wekslowych. Zasada ta wynika wprost z przepisu art. 46 ust. 2 prawa wekslowego. W postępowaniu nakazowym dowód ten może być przeprowadzony z natury rzeczy dopiero po wydaniu i wniesieniu zarzutów (art. 493 § 1 i 2 k.p.c.). W żadnym więc razie - ze względu na powołany przepis prawa wekslowego - nie było podstaw do badania z urzędu, czy weksel przedstawiono do zapłaty w postępowaniu nakazowym, a tym bardziej przy wydawaniu nakazu wekslowego (art. 486 i 487 k.p.c.).

Dla porządku (pomijając już przyjęcie błędnych założeń przez PBN) należy wskazać, że odmowa wydania nakazu była przedwczesna bez wezwania powoda o uzupełnienie w trybie art. 130 § 1 w związku z art. 483 k.p.c. dodatkowej dokumentacji roszczenia.

W pewnych wypadkach byłoby to niemożliwe, gdyż przy klauzuli bez protestu weksel mógłby być przedstawiony do zapłaty bez nadawania szczególnej formy, a więc bez sporządzenia dokumentacji. Argument ten potwierdza dodatkowo niedopuszczalność przy wydawaniu nakazu wekslowego i istnienia klauzuli bez protestu badania przesłanki przedstawienia do zapłaty.

W końcu należy zwrócić uwagę, że Państwowe Biuro Notarialne, wbrew podstawowym przepisom o kosztach sądowych (art. 16 p.ok.s.) nie wezwało powoda do uiszczenia wpisu do pozwu, a także od zażalenia ani też nie doręczyło odpisów zażalenia pozwanym. Stało się to przyczyną zwłoki w rozpoznaniu zażalenia, i to w sprawie, w której chodzi o rewindykację mienia społecznego dużej wartości.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji z mocy art. 397 przy odpowiednim zastosowaniu art. 390 § 1 k.p.c.

OSNC 1968 r., Nr 11, poz. 194