Uchwała z dnia 1967-09-15 sygn. III CZP 62/67

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 62/67

Uchwała z dnia 15 września 1967 r.

Przewodniczący: sędzia Z. Masłowski. Sędziowie: W. Kuryłowicz (sprawozdawca), M. Mielcarek.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Henryka K. przeciwko Andrzejowi K. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Katowicach postanowieniem z dnia 31 maja 1967 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy rozpoczyna się bieg przedawnienia co do okresowych świadczeń alimentacyjnych stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu rozwodowego od rodzica na rzecz małoletniego dziecka, jeżeli rodzicowi temu nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej?"

udzielił następującej odpowiedzi:

W odniesieniu do okresowych świadczeń alimentacyjnych, zasądzonych na rzecz małoletniego dziecka wyrokiem rozwodowym pod rządem kodeksu rodzinnego z 1950 r. od tego z rodziców, któremu sąd nie powierzył wykonywania władzy rodzicielskiej, bieg przedawnienia nie rozpoczyna się przez czas trwania władzy rodzicielskiej zobowiązanego.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki we Wrocławiu prawomocnym wyrokiem z dnia 16.VI.1952 r. orzekł rozwód małżeństwa Henryka K. z Urszulą K., powierzając dziecko stron, Andrzeja K., matce, ojcu zaś "zapewniając osobiste obcowanie z dzieckiem oraz wgląd w jego wychowanie i kształcenie". Jednocześnie tymże wyrokiem ojciec dziecka zobowiązany został do płacenia na jego utrzymanie po 200 zł miesięcznie. O wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi Andrzej K. wystąpił, działając przez swą matkę, w dniu 7.V.1966 r. do komornika Sądu Powiatowego w Wodzisławiu Śl. W toku postępowania egzekucyjnego dłużnik wniósł w dniu 13.IX.1966 r. pozew o "umorzenie egzekucji" co do zaległej (za okres od 1.VIII.1953 r. do 30.IV.1966 r.) kwoty 32.200 zł alimentów, powołując się na przedawnienie roszczenia wierzyciela na podstawie art. 113 przep. og. pr. cyw. w związku z art. XXXV przep. wprow. kod. cyw.

Sąd Powiatowy w Wodzisławiu wyrokiem z dnia 24.II.1967 r. oddalił powództwo ze względu na przepis art. 109 pkt 1 cyt. przep. og. pr. cyw. z 1950 r., skoro bieg przedawnienia nawet się jeszcze nie rozpoczął.

Rozpoznając rewizję powoda, Sąd Wojewódzki w Katowicach przedstawił w trybie art. 391 § 1 k.p.c. przytoczone w sentencji uchwały zagadnienie prawne.

Przedawnienie roszczeń dzieci przeciwko rodzicom nie biegnie przez czas trwania władzy rodzicielskiej (art. 109 pkt 1 przep. og. pr. cyw., art. 121 pkt 1 kod. cyw.). Zasadniczym zatem wymaganiem ustawy - by bieg przedawnienia w ogóle nie mógł się rozpocząć lub rozpoczęty uległ zawieszeniu - jest pozostawanie dziecka pod władzą rodzicielską tego z rodziców, przeciwko któremu roszczenie może być lub jest skierowane ("trwanie władzy rodzicielskiej"). Zagadnienie wykonywania posiadanej przez rodzica władzy rodzicielskiej, sposobu i zakresu jej wykonywania nie ma w tym wypadku - z punktu widzenia powołanych wyżej przepisów - żadnego znaczenia. Tylko wtedy, gdy obojgu rodzicom lub jednemu z nich władza rodzicielska nie przysługuje (zawieszenie bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej), brak przeszkód do biegu - przeciwko obojgu lub jednemu z nich - przedawnienia majątkowych roszczeń dzieci.

Powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców dziecka, orzeczone w wyroku rozwodowym pod rządem art. 437 d. k.p.c., nie jest rozstrzygnięciem o samej władzy rodzicielskiej (w sensie zawieszenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej drugiego z rodziców), a tylko rozstrzygnięciem o jej wykonywaniu. Ta zaś okoliczność, tj. zakres wykonywania władzy rodzicielskiej, jest z punktu widzenia cyt. art. 109 nieistotna, skoro także i w tym wypadku władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom nadal.

Powierzając wykonywanie władzy rodzicielskiej tylko jednemu z rodziców na podstawie art. 58 k.r.o., sąd obowiązany jest określić w wyroku (orzekającym rozwód), do jakich uprawnień i obowiązków ogranicza się władza rodzicielska drugiego z rodziców (obowiązek określenia pozytywnego i konkretnego). Nie oznacza to jednak, żeby również i temu z rodziców nie przysługiwała władza rodzicielska nad dzieckiem, jakkolwiek ograniczona do określonych tylko praw i obowiązków. Skoro zaś przewidziany w art. 109 przep. og. pr. cyw. i art. 121 kod. cyw. warunek pozostawania pod władzą rodzicielską jest także w sytuacji przewidzianej w art. 58 k.r.o. zachowany, gdyż ustawa nie uzależnia biegu przedawnienia od zakresu tej władzy (pełna władza czy też ograniczona do konkretnych tylko praw i obowiązków), to bieg przedawnienia także i w tym wypadku bądź w ogóle nie może się rozpocząć, bądź też ulega zawieszeniu.

Wskutek uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód małżeństwa powoda powstał obowiązek okresowych świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka i od tej daty biegłoby przedawnienie roszczenia o te świadczenia (art. 108 przep. og. pr. cyw.). Art. 113 cyt. przep., powołany przez sąd rewizyjny, dotyczy innej sytuacji, w szczególności takiej, gdy rozpoczęte przed wszczęciem postępowania przed sądem przedawnienie uległo przerwaniu przez czynność w postępowaniu sądowym lub przed inną władzą, a następnie w wyniku postępowania roszczenie to zostało stwierdzone tytułem egzekucyjnym.

W sprawie - ze względu na powołany przepis art. 109 - bieg przedawnienia w ogóle się nie rozpoczął i dopóki pozwany pozostaje pod władzą rodzicielską powoda, rozpocząć się nie może, wobec czego należne pozwanemu okresowe świadczenia alimentacyjne nie mogły ulec przedawnieniu.

Z przytoczonych względów należało udzielić odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1968 r., Nr 3, poz. 38