Wyrok z dnia 2013-05-21 sygn. VI SA/Wa 430/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Piotr Borowiecki (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Henryka Lewandowska -Kuraszkiewicz Sędzia WSA Urszula Wilk Protokolant st. ref. Eliza Mroczek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 maja 2013 r. sprawy ze skargi M. C. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] grudnia 2012 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia wyniku egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką oddala skargę

Uzasadnienie

Uchwałą Nr [...] z dnia [...] września 2012 r. Komisja Egzaminacyjna nr [...] do spraw aplikacji adwokackiej przy Ministrze Sprawiedliwości z siedzibą w W. ustaliła negatywny wynik egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką M. C.. Z uzasadnienia uchwały wynika, że M. C. uzyskał z testu 98 punktów. Komisja kwalifikacyjna podniosła, że zgodnie z treścią art. 75i ust. 3 ustawy - Prawo o adwokaturze, pozytywny wynik z egzaminu wstępnego uzyskuje kandydat, który otrzymał z testu co najmniej 100 punktów, a zatem uzyskana przez M. C. liczba punktów przesądza o negatywnym wyniku egzaminu.

M. C. wniósł odwołanie od ww. uchwały, w którym zakwestionował prawidłowość pytań nr 31, nr 32 oraz nr 39 żądając przyznania punktów w liczbie uchylonych pytań oraz o uchylenia zaskarżonej uchwały i zmiany co do istoty sprawy poprzez ustalenie, iż skarżący uzyskał wynik pozytywny z egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką.

Decyzją z dnia [...] grudnia 2012 r. Minister Sprawiedliwości na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.) w zw. z art. 75j ust. 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188, z późn. zm.) utrzymał w mocy zaskarżoną uchwałę.

W uzasadnieniu decyzji powołując się na art.75, 75i oraz 75j ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (dalej: ustawa Prawo o adwokaturze) wskazał, że realizując zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, o której mowa w art. 15 k.p.a. - ponownie merytorycznie rozpatrzył i rozstrzygnął całokształt niniejszej sprawy i ponownie ocenił wszystkie zebrane dowody dotyczące egzaminu, przy czym poddał analizie zarówno prawidłowość przygotowania egzaminu (w tym także pytań testowych i wykazu prawidłowych odpowiedzi), jak i jego przebiegu.

Działając w tym trybie, organ II instancji ustalił, że egzamin, którego strona odwołująca się była uczestnikiem, przeprowadzony został zgodnie z wymogami cytowanej wyżej ustawy i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2009 r. w sprawie komisji egzaminacyjnej do spraw aplikacji adwokackiej oraz przeprowadzania egzaminu wstępnego (Dz. U. Nr 91, poz. 748, z późn. zm.).

Z przebiegu egzaminu sporządzono protokół podpisany przez członków komisji kwalifikacyjnej, który znany jest organowi II instancji z urzędu, gdyż doręczony został Ministrowi Sprawiedliwości w trybie art. 75i ust. 5 ustawy. Z protokołu nie wynika, by w trakcie egzaminu doszło do nieprawidłowości mogących mieć wpływ na wynik egzaminu odwołującego się.

Minister Sprawiedliwości stwierdził również, że wszystkie pytania testowe zostały sformułowane jednoznacznie, a wśród propozycji odpowiedzi była wyłącznie jedna poprawna odpowiedź, oparta na przepisach prawa obowiązujących w dniu przeprowadzenia egzaminu. Pytania testowe nie dotyczyły kwestii spornych w orzecznictwie i doktrynie. Tym samym uznać należy, że test egzaminacyjny, w oparciu o który przeprowadzony był egzamin, odpowiadał kryteriom, o których mowa w art. 75i ust. 1 cytowanej wyżej ustawy.

W wyniku ponownego sprawdzenia karty odpowiedzi odwołującego się i przeliczenia uzyskanych przez niego punktów stwierdzono, że M. C. prawidłowo odpowiedział na 98 pytań uzyskując 98 punktów, zatem komisja kwalifikacyjna prawidłowo ustaliła negatywny wynik egzaminu.

Minister Sprawiedliwości wskazywał, że zakwestionowane przez odwołującego się pytanie nr 31 brzmiało: "Zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym, w postępowaniu w stosunku do nieobecnych orzeczenie co do kary, środka karnego lub innego środka można ograniczyć do:

przepadku przedmiotów,

zakazu wykonywania określonego zawodu,

podania wyroku do publicznej wiadomości “.

Podstawę prawną prawidłowej odpowiedzi "A" stanowi art. 19 § 4 k.k.s.

Przepis ten wskazuje, że: "W postępowaniu w stosunku do nieobecnych orzeczenie co do kary, środka karnego lub innego środka można ograniczyć do przepadku przedmiotów.".

Odwołujący się wybrał odpowiedź "B", po czym przekreślił ją i wybrał odpowiedź "A".

Minister Sprawiedliwości podniósł, że zgodnie z art. 75i ust. 1 ustawy - Prawo o adwokaturze podczas rozwiązywania testu na egzaminie wstępnym na aplikację adwokacką kandydat w wypadku każdego pytania może wybrać tylko jedną odpowiedź, którą zaznacza na karcie odpowiedzi stanowiącej integralną część testu. Z kolei § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2009 r. w sprawie komisji egzaminacyjnej do spraw aplikacji adwokackiej oraz przeprowadzania egzaminu wstępnego stanowi, że zmiana zakreślonej odpowiedzi jest niedozwolona.

Z powyższych przyczyn, wobec okoliczności, że M. C. zmieniając odpowiedź dokonał zakreślenia dwóch odpowiedzi, odwołujący się nie otrzymał punktu za to pytanie.

W odwołaniu M. C. podniósł, że w wykazie prawidłowych odpowiedzi błędnie przyjęto, że jedyną prawidłową odpowiedzią na pytanie nr 31 jest odpowiedź "A", podczas gdy zarówno z art. 19 k.k.s., jak i z jego brzmienia wynika, że możliwa jest sytuacja, w której odpowiedzi "B" i "C" są w równym stopniu prawidłowe.

Zdaniem odwołującego się, wobec fakultatywności instytucji określonej w art. 19 § 4 k.k.s., w stosunku do nieobecnego będzie możliwe również orzekanie na podstawie art. 19 § 1 k.k.s., który w sytuacji odstąpienia od wymierzenia kary daje możliwość orzeczenia wskazanych w tym przepisie środków karnych, w tym określonych w art. 22 § 2 pkt 5 i 6 k.k.s.: zakazu wykonywania określonego zawodu oraz podania wyroku do publicznej wiadomości.

W ocenie organu nie można zgodzić się z zarzutami do tego pytania.

Minister Sprawiedliwości wskazywał, że zawarta w art. 19 § 4 Kodeksu karnego skarbowego instytucja ograniczenia orzeczenia co do kary, środka karnego lub innego środka w stosunku do nieobecnego jest instytucją szczególną, nie będącą odstąpieniem od wymierzenia kary (T. Grzegorczyk, Komentarz do art. 19 Kodeksu karnego skarbowego, LEX 2009). Powoływany przez odwołującego się art. 19 § 1 k.k.s. reguluje natomiast instytucję odstąpienia od wymierzenia kary, w wypadku której możliwe jest orzeczenie taksatywnie wymienionych w tym przepisie środków karnych, jeżeli zachodzą warunki ich orzeczenia i cele kary zostaną w ten sposób spełnione. W części wstępnej kwestionowanego pytania nie zawarto wskazania, iż dotyczy ono orzeczenia wymienionych w odpowiedziach środków karnych w wypadku zastosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, a więc w warunkach art. 19 § 1 k.k.s., lecz posłużono się sformułowaniem jednoznacznie odzwierciedlającym brzmienie przepisu art. 19 § 4 k.k.s., stanowiącego podstawę poprawnej odpowiedzi.

Tym samym jedyną poprawną odpowiedzią na tak sformułowane pytanie była odpowiedź "A", stanowiąca dokładne odzwierciedlenie obowiązującego przepisu Kodeksu karnego skarbowego. Przedstawione przez odwołującego się rozumowanie, wskazujące na możliwość zaistnienia sytuacji, w których prawidłowe byłyby odpowiedzi "B" i "C" nie odnosi się do pytania w brzmieniu obowiązującym na egzaminie, w odniesieniu do którego odpowiedzi te są w sposób oczywisty nieprawidłowe, lecz wymagałoby jego istotnego zmodyfikowania, które jednak w tym wypadku nie miało miejsca.

Wobec powyższego brak było zdaniem ministra Sprawiedliwości podstaw do przyznania M. C. punktu za pytanie nr 31.

Kolejne zakwestionowane pytanie nr 32 brzmiało:

"Zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym, w razie skazania za zbiegające się przestępstwo skarbowe i przestępstwo określone w innej ustawie karnej, sąd:

A. nie ma możliwości wymierzenia kary łącznej,

B. nie wymierza kary łącznej na zasadach określonych w Kodeksie karnym skarbowym, lecz na zasadach określonych w Kodeksie karnym,

C. wymierza karę łączną na zasadach określonych w Kodeksie karnym skarbowym.".

Prawidłową odpowiedzią na to pytanie jest odpowiedź "C", oparta na art. 39 § 2 k.k.s.

Przepis ten stanowi: "W razie skazania za zbiegające się przestępstwo skarbowe i przestępstwo określone w innej ustawie karnej, sąd wymierza karę łączną na zasadach określonych w niniejszym kodeksie; przepis art. 43 § 1 Kodeksu karnego stosuje się odpowiednio.".

Odwołujący się udzielił odpowiedzi "B".

W odwołaniu podniósł, że pytanie nr 32 nie ma poprawnej odpowiedzi, bowiem wobec brzmienia art. 39 § 2 k.k.s., który zakłada odpowiednie stosowanie art. 41 § 1 k.k. oraz art. 20 § 2 k.k.s., który zakłada odpowiednie stosowanie wymienionych w nim przepisów Kodeksu karnego o karze łącznej, jedyną poprawną odpowiedzią byłaby taka, która zawierałaby w sobie łączne zastosowanie Kodeksu karnego skarbowego oraz odpowiednio stosowanego Kodeksu karnego.

Na poparcie swego stanowiska odwołujący powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2000 r., I KZP 29/2000, zawierającą stwierdzenie o szerokim odwoływaniu się przez Kodeks karny skarbowy, w zakresie materii dotyczącej łączenia kar za zbiegające się przestępstwa, do przepisów Kodeksu karnego.

W ocenie Ministra Sprawiedliwości zarzuty odwołującego się są nietrafne.

Wskazana w kluczu odpowiedzi jako prawidłowa odpowiedź "C" tworzy wraz z treścią pytania zdanie prawdziwe, jest bowiem odtworzeniem normy zawartej w art. 39 § 2 k.k.s.

Zgodnie z tym przepisem, w razie skazania za przestępstwo skarbowe i przestępstwo określone w innej ustawie karnej (czyli np. w Kodeksie karnym), karę łączną wymierza się na zasadach określonych w Kodeksie karnym skarbowym. Zasady tej nie zmienia w żadnym zakresie zapis umieszczony w art. 39 § 2 k.k.s. in fine, zgodnie z którym przepis art. 43 § 1 Kodeksu karnego stosuje się odpowiednio.

Art. 43 § 1 k.k. stanowi: "Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pozbawienie praw publicznych oraz zakazy i nakaz wymienione w art. 39 pkt 2, 2d, 2e i 3 orzeka się w latach, od roku do lat 10, zakazy oraz obowiązek wymienione w art. 39 pkt 2a i 2b orzeka się w latach, od roku do lat 15, a zakaz wymieniony w art. 39 pkt 2c orzeka się w latach, od lat 2 do 6". Zastosowanie przepisu art. 43 § 1 Kodeksu karnego związane jest z odmienną regulacją okresu, na jaki mogą zostać orzeczone poszczególne środki karne w stosunku do rozwiązania przyjętego w tej materii na gruncie Kodeksu karnego skarbowego, który w art. 34 § 4 określa możliwość orzeczenia tych środków na czas od roku do lat pięciu, podczas gdy Kodeks kamy przewiduje szersze ramy czasowe możności orzeczenia środków karnych. Okoliczność ta nie zmienia jednak faktu, że zgodnie z art. 39 § 2 k.k.s., do orzekania kary łącznej w przypadku skazania za przestępstwo skarbowe w zbiegu z przestępstwem niebędącym przestępstwem skarbowym, stosuje się zasady wymierzania kary łącznej określone w Kodeksie karnym skarbowym.

Poprawność odpowiedzi "C" jest więc w ocenie organu niewątpliwa, bowiem znajduje wprost odzwierciedlenie w regulacji ustawowej zawartej w art. 39 § 2 k.k.s. Pozostałe odpowiedzi, tj. "A" i "B" są zaś jednoznacznie fałszywe, bowiem nie jest prawdą, że w przypadku zbiegu przestępstwa skarbowego i innego rodzaju przestępstwa nie ma możliwości orzeczenia kary łącznej (błędna odpowiedź "A"), jak również nie jest prawdą, że w takim przypadku nie wymierza się kary łącznej na zasadach określonych w Kodeksie karnym skarbowym, lecz na zasadach określonych w Kodeksie karnym (błędna odpowiedź "B"). Prawdziwości odpowiedzi "A" i "B" przeczy regulacja art. 39 § 2 k.k.s., będąca jednocześnie podstawą udzielenia prawidłowej odpowiedzi.

Wobec powyższego w ocenie Ministra Sprawiedliwości brak jest podstaw do przyjęcia poprawności odpowiedzi "B", jak wywodzi odwołujący się, w oparciu o uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2000 r., wydaną w sprawie I KZP 29/2000.

Z uzasadnienia tej uchwały nie można wywodzić prawdziwości odpowiedzi "B", wskazującej na zasadę wymierzania "kary łącznej w przypadku zbiegu przestępstwa skarbowego z innym przestępstwem, na zasadach określonych w Kodeksie karnym. Odwołujący się dostrzega, że powołana uchwała Sądu Najwyższego została wydana w 2000 roku, a więc przed nowelizacją Kodeksu karnego skarbowego dokonaną w 2005 roku. W roku 2000, w którym została wydana uchwała Sądu Najwyższego, Kodeks karny skarbowy w art. 20 § 2 nie wskazywał do odpowiedniego stosowania przepisu art. 88 k.k., normującego orzekanie kary łącznej w przypadku, gdy za jedno ze zbiegających się przestępstw najsurowszą karą jest kara 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności. Na gruncie poprzedniego stanu prawnego Sąd Najwyższy słusznie stwierdził, że w przypadku zbiegu przestępstwa skarbowego z innym przestępstwem zagrożonym karą 25 lat pozbawienia wolności lub karą dożywotniego pozbawienia wolności, zagadnienie łączenia kar należy rozstrzygnąć na podstawie art. 88 k.k., skoro Kodeks karny skarbowy nie przewiduje możliwości wymierzenia za przestępstwo skarbowe kary 25 lat pozbawienia wolności ani kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 178, poz. 1479) ustawodawca wprowadził wprost zasadę stosowania Kodeksu karnego skarbowego w przypadku wymierzania kary łącznej za pozostające w zbiegu przestępstwo skarbowe i przestępstwo określone w innej ustawie karnej, dodając § 2 do art. 39 k.k.s. Ponadto, nadano nowe brzmienie art. 20 § 1 i 2 k.k.s. poprzez m.in. recepcję do Kodeksu karnego skarbowego przepisu art. 88 k.k., mającego odpowiednie zastosowanie do przestępstw skarbowych.

Zasada wymierzania kary łącznej wyrażona w art. 39 § 2 k.k.s. jest jasna i niewątpliwa. Częścią tej zasady jest regulacja wskazana w art. 20 § 2 k.k.s., który odsyła do odpowiedniego stosowania do przestępstw skarbowych wymienionych w nim przepisów Kodeksu karnego. Powoływanie się zatem w obowiązującym obecnie stanie prawnym na uchwałę Sądu Najwyższego wydaną pod rządami Kodeksu karnego skarbowego sprzed nowelizacji z roku 2005 należy uznać za chybione, wobec uregulowania materii w niej poruszanej wprost w Kodeksie karnym skarbowym, poprzez określenie w art. 39 § 2 zasad wymierzania kary łącznej.

Odpowiedź "C" na pytanie nr 32 będzie więc zawsze prawidłowa, bowiem w każdym przypadku zasady orzekania kary łącznej za zbiegające się przestępstwo skarbowe i przestępstwo innego rodzaju określone są w Kodeksie karnym skarbowym, który to kodeks w niektórych przypadkach odsyła jedynie do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu karnego.

Prawidłową odpowiedzią na zakwestionowane pytanie nr 32 jest więc zgodnie z art. 39 § 2 k.k.s. wyłącznie odpowiedź "C". Mając na uwadze powyższe oraz fakt, że M. C. udzielił na to pytanie błędnej odpowiedzi "B", nie występują przesłanki przemawiające za uwzględnieniem odwołania w tym zakresie i przyznaniem odwołującemu się punktu za to pytanie.

Kolejne zakwestionowane przez odwołującego się pytanie nr 39 brzmiało: "Zgodnie z Kodeksem cywilnym, w braku odmiennej umowy, zlecenie:

A. wygasa wskutek śmierci dającego zlecenie,

B. wygasa wskutek utraty pełnej zdolności do czynności prawnych dającego zlecenie, natomiast nie wygasa wskutek utraty pełnej zdolności do czynności prawnych przyjmującego zlecenie,

C. nie wygasa wskutek utraty pełnej zdolności do czynności prawnych dającego zlecenie, natomiast wygasa wskutek utraty pełnej zdolności do czynności prawnych przyjmującego zlecenie.".

Minister Sprawiedliwości wskazał,że prawidłową odpowiedzią na to pytanie jest odpowiedź "C", oparta na treści art. 747 i art. 748 k.c.

Art. 747 k.c. brzmi: "W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa ani wskutek śmierci dającego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Jeżeli jednak, zgodnie z umową, zlecenie wygasło, przyjmujący zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda, prowadzić te czynności nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy dającego zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej."

Art. 748 zaś stanowi: "W braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek śmierci przyjmującego zlecenie albo wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych."

Odwołujący się udzielił odpowiedzi "A".

W odwołaniu podniósł, że wskazana jako prawidłowa odpowiedź "C" pozostaje w sprzeczności z art. 747 k.c., w którym mowa jest o "utracie zdolności do czynności prawnych", a w odpowiedzi tej posłużono się pojęciem utraty "pełnej utraty zdolności do czynności prawnych", która występuje "nie w stosunku do dającego zlecenie, a do przyjmującego zlecenie i nie na gruncie art. 747, a 748.".

Zdaniem odwołującego się, skoro zgodnie z zasadami techniki prawodawczej dla jednakowych pojęć używa się jednakowych określeń, a różnych pojęć nie oznacza się tymi samymi określeniami, "nie można się zgodzić ze stanowiskiem, w którym różne określenia z różnych artykułów miałyby oznaczać jednakowe pojęcia.".

Utożsamiając występujące w art. 747 k.c. pojęcie "utraty zdolności do czynności prawnych" zleceniodawcy z sytuacją ograniczenia zdolności do czynności prawnych w stopniu częściowym, odwołujący się w konkluzji podniósł, że nie można z tego wyprowadzać wniosku, iż umowa zlecenia nie wygaśnie również "w przypadku utraty przez dającego zlecenie zdolności do czynności prawnych w stopniu pełnym".

Minister Sprawiedliwości uznał zarzuty odwołującego się za niezasadne.

W ocenie organu nie ma wątpliwości co do poprawności kwestionowanego pytania i wskazanej jako prawidłowa odpowiedzi "C", przy jednoczesnej wadliwości pozostałych dwóch odpowiedzi.

Minister Sprawiedliwosci wywodził, że istotnie, w przepisie art. 747 k.c. w odniesieniu do zdolności do czynności prawnych dającego zlecenie, ustawodawca nie zawarł wyrazu "pełnej", jednak zawarcie tego wyrazu w odpowiedzi "C" nie powoduje jej wadliwości, a tym samym wadliwości pytania, bowiem zgodnie z art. 747 k.c., zlecenie co do zasady (w braku odmiennej umowy) nie wygasa wskutek utraty przez dającego zlecenie "zdolności do czynności prawnych" - a więc zarówno częściowej, jak i pełnej zdolności do czynności prawnych. Przepis zakłada bowiem, że w braku odmiennej umowy utrata zdolności do czynności prawnych zleceniodawcy nie ma wpływu na byt zlecenia, co oznacza brak konieczności różnicowania w jego treści stopnia utraty tej zdolności. Nie ulega wątpliwości, że utrata pełnej zdolności do czynności prawnych mieści się w pojęciu "utraty zdolności do czynności prawnych". Jeżeli zatem art. 747 k.c. stanowi, że w braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa wskutek utraty przez dającego zlecenie zdolności do czynności prawnych, to nie powinno ulegać wątpliwości, że treścią tego przepisu objęta jest każda postać utraty zdolności do czynności prawnych, a więc także utrata pełnej zdolności do czynności prawnych.

Organ podkreślał, że utrwalone orzecznictwo nie pozostawia wątpliwości co do tego, iż pytanie nie traci waloru poprawności i prawidłowości, jeżeli nie jest dosłownym, literalnym odzwierciedleniem - treści przepisu.

Zdaniem organu w przypadku zakwestionowanego pytania nr 39, dodanie w treści odpowiedzi "C" wyrazu "pełnej" w odniesieniu do zdolności prawnej dającego zlecenie, nie powoduje więc wadliwości tak sformułowanej odpowiedzi. Organ podkreślał również fakt, że pozostałe dwie odpowiedzi, w tym wskazana przez odwołującego się odpowiedź "A", są - wobec treści art. 747 i art. 748 k.c. - jednoznacznie wadliwe.

W ocenie Ministra Sprawiedliwości zawarte w odwołaniu wywody wskazują na to, że odwołujący się nie zna zasad wykładni tekstu prawnego, w szczególności odnoszącej się do sytuacji zachodzenia na siebie zakresów znaczeniowych poszczególnych pojęć (sformułowań) występującym w tekście normatywnym. Relacja taka, w postaci zawierania się w zakresie znaczeniowym pojęcia "utrata zdolności do czynności prawnych" pojęć takich jak "utrata pełnej zdolności do czynności prawnych" oraz "utrata częściowej zdolności do czynności prawnych", ma miejsce właśnie w analizowanym przypadku, skutkując tym, iż pierwsze z wymienionych pojęć ma charakter nadrzędny (podstawowy) w stosunku do dwóch pozostałych, stanowiących specyfikację pojęcia podstawowego.

W rezultacie takiej relacji omawianych pojęć, ustawodawca posługując się w treści art. 747 k.c. pojęciem nadrzędnym w postaci "utraty zdolności do czynności prawnych", tym samym ukształtował w nim regułę znajdującą zastosowanie również do poszczególnych postaci takiej utraty, wśród których jest "pełna utrata zdolności do czynności prawnych", którym to pojęciem posłużono się w odpowiedzi "C". Przyjęte natomiast przez odwołującego się utożsamianie pojęcia "utraty zdolności do czynności prawnych" z sytuacją "ograniczonej zdolności do czynności prawnych" jest oczywiście błędne i bezpodstawne, zarówno w świetle obowiązującego stanu prawnego, jak i w stosowanych zasad wykładni.

Wobec powyższego, jak również wobec faktu, że odwołujący się podczas egzaminu uznał, iż zgodnie z Kodeksem cywilnym, w braku odmiennej umowy, zlecenie wygasa wskutek śmierci dającego zlecenie (odpowiedź "A"), co stanowi odpowiedź wadliwą, Minister Sprawiedliwości uznał, że brak jest możliwości przyznania M. C. punktu za pytanie nr 39.

Reasumując organ stwierdził, że w pełni uzasadniony jest pogląd, iż zakwestionowane przez M. C. pytania nr 31, 32 oraz 39 są prawidłowe, zostały precyzyjnie skonstruowane i odpowiadają kryteriom wyrażonym w ustawie, zaś wniesione przez odwołującego się argumenty kwestionujące ich poprawność nie zasługują na uwzględnienie. Pytania te odpowiadają również wymogom odnoszącym się do sposobu konstruowania pytań egzaminacyjnych, wynikającym z orzecznictwa sądów administracyjnych, w tym również z orzeczeń przywołanych przez M. C. w odwołaniu.

Minister sprawiedliwości podkreślił także, że decyzja dotycząca ustalenia wyniku egzaminu wstępnego nie jest decyzją uznaniową, w której Minister Sprawiedliwości ma możliwość wyboru i swobodnej oceny, jaki wynik kandydata może uznać za pozytywny. Ustawa w art. 339 ust. 3 jednoznacznie przesądza, że pozytywny wynik z egzaminu uzyskuje kandydat, który otrzymał co najmniej 100 punktów. Zatem przyjęcie przez Ministra Sprawiedliwości w decyzji, że kandydat uzyskał wynik pozytywny możliwe jest tylko wówczas, jeśli po analizie rozwiązanego przez kandydata testu można ustalić, że uzyskał on co najmniej 100 punktów, co w niniejszej sprawie nie ma miejsca.

Wobec powyższego organ stwierdził, że nie zachodzą podstawy do zmiany bądź uchylenia zaskarżonej uchwały komisji kwalifikacyjnej i wydania decyzji ustalającej uzyskanie przez M. C. liczby punktów warunkującej pozytywny wynik egzaminu wstępnego na aplikację radcowską.

Skargę na popisaną decyzję wywiódł M. C..

Skarżący zarzucał pytaniom nr 31, 32 i 39 niespełnienie przesłanki prawidłowości sformułowania pytań egzaminacyjnych i odpowiedzi w kluczu, wynikającej z art. 751 ust. 1 ustawy prawo o adwokaturze, mające wpływ na treść decyzji, a to:

w pytaniu nr 31. odnoszącym się, na gruncie kodeksu karnego skarbowego, do ograniczenia orzeczenia kary, środków karnych lub innego środka, w postępowaniu w stosunku do nieobecnych, w którym błędnie przyjęto za prawidłową odpowiedź "A" to jest przepadek przedmiotów, podczas gdy fakultatywność art. 19 § 4k.k.s umożliwia stosowanie innych środków karnych, w tym przewidzianych w odpowiedzi "B" oraz "C", ponieważ do art. 19 § 4 mają zastosowanie dyrektyw}' i okoliczności określone w art. 12§2 i art. 13§1 k.k.s. dające podstawy do stosowania art. 19 § 1 k.k.s. w stosunku do nieobecnych i umożliwiające w określonych przypadkach odstąpienie od wymierzenia kary i orzeczenia środka karnego wymienionego w art. 22 § 2 pkt. 2-6. czyli zarówno zakazu wykonywania określonego zawodu z art. 22 § 2 pkt. 5 (odpowiedź B), jak również podania wyroku do publicznej wiadomości art. 22§2 pkt. 6 (odpowiedź C). Tym samym, w ocenie skarżącego zasadnym jest uznanie pytania nr 31, jako zawierające więcej niż jedną prawidłową propozycję odpowiedzi, za niezgodne z art. 751 ust. 1 ustawy prawo o adwokaturze i skutkującym jego uchyleniem,

w pytaniu nr 32. odnoszącym się, na gruncie kodeksu karnego skarbowego, do wymierzenia kary łącznej za zbiegające się przestępstwa skarbowe i przestępstwo określone w innej ustawie karnej, w którym błędnie przyjęto za prawidłową odpowiedź "C" to jest ograniczenie wymierzania kary łącznej do zasad zawartych w kodeksie karnym skarbowym, podczas gdy żadna odpowiedź nie jest prawidłowa. Wobec treści art. 39 § 2 k.k.s. (odpowiednie zastosowanie art. 43 § 1 k.k.) oraz art. 20 § 2 k.k.s. (odpowiednie zastosowanie art. 85, art. 86 § la, 2 i 3, art. 87, art. 88, art. 89 § 1, la, i 3, art. 90 i art. 92 k.k.), jedynie łączne zastosowanie kodeksu karnego skarbowego oraz odpowiednio kodeksu karnego prowadzi do prawidłowego wymierzenia kary łącznej. Za uznaniem pytania nr 32 za niezgodnego z dyrektywami z art. 751 ust. 1 i skutkującym jego uchyleniem zdaniem skarżącego przemawia fakt, iż wszystkie propozycje odpowiedzi należy uznać za nieprawidłowe. Za prawidłową, niebudzącą wątpliwości propozycję odpowiedzi należy uznać jedynie taką, która wskazywałaby zarówno stosowanie przy wymierzaniu kary łącznej przepisów kodeksu karnego skarbowego, jak również, stosowanych odpowiednio, przepisów kodeksu karnego. W innym wypadku, tak skonstruowane propozycje odpowiedzi, które pomijają fakt, iż ogólne podstawy orzekania kary łącznej są sformułowane w k.k. i odpowiednio stosowane (Rozdział IX w k.k. o tytule "Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych" dla porównania w k.k.s. brak anałogicznego rozdziału), są nie tylko nieprawidłowe, ale też wprowadzające w błąd i niespełniające wymogu jednej prawidłowej odpowiedzi niebudzącej wątpliwości.

III. w pytaniu nr 39 odnoszącym się, na gruncie kodeksu cywilnego, do wygaśnięcia umowy zlecenia, w braku odmiennej umowy, w obliczu śmierci łub utraty zdolności do czynności prawnej albo utraty pełnej zdolności do czynności prawnych dającego zlecenie oraz przyjmującego zlecenie, w którymi błędnie przyjęto za prawidłową odpowiedź "C" to jest nie wygaśnięcie umowy zlecenia wskutek utraty pełnej zdolności do czynności prawnych dającego zlecenie, natomiast wygaśniecie wskutek utraty pełnej zdolności do czynności prawnych przyjmującego zlecenie. Wobec sprzeczności propozycji odpowiedzi "C" z treścią art. 747 k.c., który stanowi, iż zlecenie nie wygasa w skutek utraty przez dającego zlecenie zdolności do czynności prawnej, tym samym zasadne jest uznanie pytania nr 39 za nieposiadające jednej prawidłowej odpowiedzi niebudzącej wątpliwości. Racjonalny ustawodawca, zgodnie z zasadami technik prawodawczych, sytuując tak blisko siebie obydwa przepisy regulujące konsekwencje różnych podmiotów w obliczu śmierci i utraty zdolności do czynności prawnych lub utraty pełnej zdolności do czynności prawnych, tak diametralnie różnicując ich sytuację prawną, zrobił to w określonym celu. Nie do zaakceptowania jest zrównanie niewygaśnięcia umowy zlecenia w stosunku do dającego zlecenie w skutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnej, z niewygaśnięciem umowy zlecenia wskutek uraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych, czym innym jest bowiem urata pełnej zdolności do czynności prawnych, a czym innym utrata zdolności do czynności prawnych, w szczególności, iż pojęcie utraty zdolności do czynności prawnych występuje w art. 747 odnosząc się do dającego zlecenie, a pojęcie utraty pełnej zdolności do czynności prawnych występuje w art. 748 w stosunku do przyjmującego zlecenie. Tym samym zdaniem skarżącego pytanie nr 39 nie spełnia przesłanek zawartych wart. 75i ust. 1 prawa o adwokaturze i skutkującym jego uchyleniem.

Skarżący wnosił o uznanie pytania nr 31, 32 i 39 za nieodpowiadające wymogom przepisu art. 75i ust. 1 ustawy prawo o adwokaturze i przyznanie punktów w liczbie uchylonych pytań oraz o uchylenie zaskarżonej decyzji i zmianę uchwały nr [...] co do istoty sprawy poprzez ustalenie, iż skarżący uzyskał wynik pozytywny z egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką.

Minister Sprawiedliwości w odpowiedzi na skargę wnosił o jej oddalenie podtrzymując argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym ta kontrola stosownie do § 2 powołanego artykułu sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Sąd w ramach swojej właściwości dokonuje zatem kontroli aktów z zakresu administracji publicznej z punktu widzenia ich zgodności z prawem materialnym jak i prawem procesowym.

Sąd rozstrzyga przy tym w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zw. dalej p.p.s.a. – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Stosownie do art. 145 § 1 p.p.s.a. Sąd uwzględnia skargę tylko wówczas, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (1a), naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (1b), inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (1c), a także wówczas, gdy stwierdza nieważność decyzji (postanowienia) z przyczyn określanych w art. 156 k.p.a. lub w innych przepisach bądź z tych przyczyn stwierdza wydanie decyzji (postanowienia) z naruszeniem prawa.

Badając skargę wg powyższych kryteriów Sąd uznał, iż nie zasługuje ona na uwzględnienie, bowiem zaskarżona decyzja i uchwała utrzymana nią w mocy nie naruszają prawa w sposób uzasadniający ich uchylenie.

Zgodnie z art. 75i ust.1, 1a i 3 ustawy Prawo o adwokaturze egzamin wstępny polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 150 pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa, oraz z karty odpowiedzi. Kandydat może wybrać tylko jedną odpowiedź, którą zaznacza na karcie odpowiedzi stanowiącej integralną część testu. Za każdą prawidłową odpowiedź kandydat uzyskuje 1 punkt. Prawidłowość odpowiedzi ocenia się według stanu prawnego obowiązującego w dniu egzaminu wstępnego. Pozytywny wynik z egzaminu wstępnego otrzymuje kandydat, który uzyskał z testu co najmniej 100 punktów.

Skarżący wskazując 98 poprawnych odpowiedzi uzyskał 98 punktów, co przesądziło o negatywnym wyniku egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką.

W obszernym uzasadnieniu skargi skarżący ponownie zakwestionował znajdujące się w teście pytania nr 31, 32 i 39.

Na wstępie zaznaczyć jednak należy, że jak wynika ze znajdującej się w aktach administracyjnych karty odpowiedzi w przypadku pytania nr 31 skarżący zaznaczył odpowiedź "A", a błędna odpowiedź "B" została skreślona. Mimo to komisja egzaminacyjna nie zaliczyła skarżącemu punktu za to pytanie, a Minister Sprawiedliwości utrzymał w mocy to rozstrzygnięcie.

Stanowisko organów w przedmiocie niedopuszczalności zmiany zakreślonej odpowiedzi, które prowadziło do braku przyznania skarżącemu punktu za zakreśloną przez nią znakiem "X" odpowiedź na pytanie 31 znajduje oparcie w § 11 Rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2009 r. w sprawie komisji egzaminacyjnej do spraw aplikacji adwokackiej oraz przeprowadzania egzaminu wstępnego, zgodnie z którym wybór odpowiedzi polega na zakreśleniu na karcie odpowiedzi jednej z trzech propozycji odpowiedzi (A albo B, albo C). Zmiana zakreślonej odpowiedzi jest niedozwolona.

Sąd pozostaje jednak na stanowisku, że "Nie narusza przepisu art. 33(9) ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) zmianą przez kandydata na aplikację radcowską odpowiedzi na pytanie zawarte w karcie odpowiedzi testu wstępnego na wspomnianą aplikację, jeżeli kandydat dokonał wyboru tylko jednej odpowiedzi spośród trzech propozycji, wyraźnie zaznaczając właściwą odpowiedź". Stanowisko takie wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 26 lipca 2012 r. w sprawie o sygnaturze akt II GSK 2170/11.

Zatem brak przyznania skarżącemu punktu za odpowiedź na pytanie 31 stanowi naruszenie prawa, jednak w okolicznościach niniejszej sprawy naruszenie to nie miało wpływu na wynik sprawy bowiem nawet zaliczenie skarżącemu punktu za wskazane pytanie spowodowałoby, że skarżący uzyskałby z testu 99 punktów, co w świetle art. art. 75i ustawy Prawo o adwokaturze nadal stanowi o negatywnym wyniku egzaminu.

Zarzuty skargi podważają merytoryczną konstrukcję pytania nr 31 i w ocenie Sądu są niezasadne. Należy zgodzić się ze stanowiskiem Ministra sprawiedliwości, że poprawna odpowiedź na to pytanie znajduje oparcie w art.. 19 § 4 k.k.s. zgodnie, z którym:"W postępowaniu w stosunku do nieobecnych orzeczenie co do kary, środka karnego lub innego środka można ograniczyć do przepadku przedmiotów.".

Instytucja ograniczenia orzeczenia co do kary, środka karnego lub innego środka w stosunku do nieobecnego jest instytucją szczególną, nie będącą odstąpieniem od wymierzenia kary (T. Grzegorczyk, Komentarz do art. 19 Kodeksu karnego skarbowego, LEX 2009). Powoływany przez skarżącego art. 19 § 1 k.k.s. reguluje natomiast instytucję odstąpienia od wymierzenia kary, w wypadku której możliwe jest orzeczenie taksatywnie wymienionych w tym przepisie środków karnych, jeżeli zachodzą warunki ich orzeczenia i cele kary zostaną w ten sposób spełnione. W części wstępnej kwestionowanego pytania nie zawarto wskazania, iż dotyczy ono orzeczenia wymienionych w odpowiedziach środków karnych w wypadku zastosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, a więc w warunkach art. 19 § 1 k.k.s., lecz posłużono się sformułowaniem jednoznacznie odzwierciedlającym brzmienie przepisu art. 19 § 4 k.k.s., stanowiącego podstawę poprawnej odpowiedzi.

Tym samym jedyną poprawną odpowiedzią na tak sformułowane pytanie była odpowiedź "A", stanowiąca dokładne odzwierciedlenie obowiązującego przepisu Kodeksu karnego skarbowego.

Odnosząc się do pytania nr 32 wskazać należy, że prawidłowe jest stanowisko organu, iż poprawna odpowiedź na to pytanie znajduje oparcie w art. 39 § 2 k.k.s. zgodnie, z którym: "W razie skazania za zbiegające się przestępstwo skarbowe i przestępstwo określone w innej ustawie karnej, sąd wymierza karę łączną na zasadach określonych w niniejszym kodeksie; przepis art. 43 § 1 Kodeksu karnego stosuje się odpowiednio.".

Odpowiadając na zarzuty skarżącego, należy w pierwszej kolejności wskazać, że mylne jest twierdzenie skarżącego, że zakwestionowane pytanie stoi w sprzeczności ze wskazanym przepisem.

Odpowiedzi "A" i "B" przeczyłoby regulacji art. 39 § 2 k.k.s., a więc nie można uznać ich za poprawne. W związku z powyższym odpowiedź "C" jest jedyną poprawną odpowiedzią na pytanie nr 32.

Z przepisu wprost wynika, że w przypadku zbiegu przestępstwa skarbowego z przestępstwem określonym w innej ustawie, stosujemy zasady zawarte w kodeksie karnym skarbowym. Przepis wprost określa zasadę wymierzania kary łącznej na podstawie przepisów k.k.s. Przy wymierzaniu kary łącznej sąd będzie stosował przepisy kodeksu karnego (dalej: k.k.), ale zastosowanie tych przepisów wynika z regulacji znajdujących się w k.k.s. Regulacja z art. 20 § 2 k.k.s., odsyłająca do przepisów k.k. nie jest zaprzeczeniem tej zasady, ale jej częścią. Reasumując, w każdym przypadku zasady orzekania kary łącznej za zbiegające się przestępstwa skarbowe i przestępstwa innego rodzaju określone są w k.k.s., który w pewnych przypadkach odsyła do stosowania przepisów kodeksu karnego.

Odnosząc się do przytoczonej przez skarżącego uchwały Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2000 r., wydanej w sprawie o sygnaturze I KZP 29/2000, należy zgodzić się ze stanowiskiem organu, iż dotyczyła ona orzekania kary łącznej w przypadku zbiegu przestępstwa skarbowego z innym przestępstwem, które jest zagrożone karą 25 lat lub dożywotniego pozbawienia wolności. W ówczesnym stanie prawnym k.k.s. nie odsyłało do odpowiedniego stosowania przepisu art. 88 k.k., który mówi o postępowaniu w przypadku takiego zbiegu przestępstw. W aktualnym stanie prawnym art. 20 § 2 k.k.s. odsyła do art. 88 k.k.. więc stosowanie przepisów k.k. w przypadku zbiegu przestępstwa skarbowego z przestępstwem zagrożonym 25 latami pozbawienia wolności albo dożywotnim pozbawieniem wolności wynika wprost z przepisów k.k.s., a w rezultacie powoływanie się na powyższą uchwałę Sądu Najwyższego jest chybione. Podobnie bezzasadne jest powoływanie się na orzeczenia: Sądu Najwyższego z 22 listopada 2005 r. o sygnaturze KK 129/05 oraz Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 maja 2009 r. o sygnaturze II AKa 125/09, gdyż przytoczone przez skarżącego fragmenty obu orzeczeń odnoszą się do stosowania art. 85 k.k., co wynika bezpośrednio z art. 20 § 2 k.k.s., a więc z zasady stosowania przepisów k.k.s. przy wymierzaniu kary łącznej za zbiegające się przestępstwa skarbowe i przestępstwa innego rodzaju ustanowionej w art. 39 § 2 k.k.s.

Prawidłowe jest więc stanowisko organu, iz w przypadku zbiegu przestępstwa skarbowego z przestępstwem określonym w innej ustawie karnej, karę łączną wymierza się na zasadach określonych w k.k.s., tak jak to sformułowano w pytaniu, a to nie wyłącza odesłań do przepisów innych ustaw. Z tego wynika, że sam fakt stosowania odesłań nie przeczy prawidłowości odpowiedzi ,,C".

Kolejno kwestionowane przez skarżącego było pytanie nr 39 oparte o treść art. 747 i art. 748 Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), które stanowią:

Art. 747. "W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa ani wskutek śmierci dającego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Jeżeli jednak, zgodnie z umową, zlecenie wygasło, przyjmujący zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda, prowadzić te czynności nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy dającego zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej."

Art. 748. "W braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek śmierci przyjmującego zlecenie albo wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych".

Sąd podziela stanowisko Ministra Sprawiedliwości, iż prawidłowa odpowiedź na to pytanie (“C") wynika bezpośrednio z art. 747 i 748 k.c. Natomiast odpowiedzi "A" i "B" nie można uznać za poprawne. Treść odpowiedzi "A" jest wprost sprzeczna z treścią art. 747 k.c. a treść odpowiedzi "B" pozostaje w sprzeczności zarówno z regulacją zawartą w art. 747 k.c. jak i w art. 748 k.c.

Odnosząc się do zarzutów skargi wskazać należy, iż jeżeli ustawodawca użył w art. 747 k.c. terminu "utarta zdolności do czynności prawnych" to treścią tego przepisu objęta jest każda postać utraty zdolności do czynności prawnych, a więc także utrata pełnej zdolności do czynności prawnych. Z tego wynika, że twierdzenia skarżącego należy uznać za chybione. Podobnie za bezpodstawne należy uznać twierdzenie skarżącego, że brak słowa "pełne" w treści art. 747 k.c. jest błędem ustawodawcy.

Również zarzut, że udzielenie poprawnej odpowiedzi na pytanie nr 39 wymagało znajomości poglądów doktryny i orzecznictwa jest nietrafny. Odpowiedź na przedmiotowe pytanie wynikała wprost z przepisów.

Wobec powyższego zasadne jest stanowisko organu, że zakwestionowane pytania nr 31, 32, 39 zostały prawidłowo sformułowane i zawiera jedną prawidłową odpowiedź.

Tym samym wbrew zarzutom skarżącego zaskarżona decyzja nie narusza prawa w tym art. 75i ust 1 Prawa o adwokaturze w sposób, który miałby wpływ na wynik sprawy

Zawarta w skardze argumentacja w znacznej części sprowadza się do polemiki ze stanowiskiem Ministra Sprawiedliwości i ma charakter subiektywny. Nie zmienia jednak oceny Sądu, że odpowiedzi na zakwestionowane pytania wynikają z przepisów prawnych, nie wprowadzają w błąd, sformułowane są w sposób precyzyjny i jednoznaczny, wśród propozycji odpowiedzi nie było kilku poprawnych. Pytania zawierały tylko jedną, nie budzącą wątpliwości prawidłową odpowiedź i nie były sprzeczne z kryteriami co do poprawności pytań formułowanymi w orzecznictwie sądowym, w tym także przywoływanym w niniejszej skardze.

Jak zasadnie wskazywał Minister Sprawiedliwości decyzja dotycząca ustalenia wyniku egzaminu wstępnego nie jest decyzją uznaniową, w której organ ma możliwość wyboru i swobodnej oceny, jaki wynik kandydata może uznać za pozytywny. Ustawa Prawo o adwokaturze w art. 75i ust. 3 jednoznacznie przesądza, że pozytywny wynik z egzaminu uzyskuje kandydat, który otrzymał co najmniej 100 punktów, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę, Sąd stanął na stanowisku, że organ wydając zaskarżoną decyzję nie dopuścił się naruszeń prawa materialnego, które miałyby wpływ na wynik sprawy, ani uchybień formalnoprawnych w stopniu, w jakim mogłoby to mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji wyroku.