Postanowienie z dnia 1966-10-04 sygn. II CR 317/66

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 317/66

Postanowienie z dnia 4 października 1966 r.

Uczestnikami postępowania o ubezwłasnowolnienie mogą być - obok osób wymienionych w art. 546 § 1 k.p.c., będących uczestnikami z mocy samego prawa - tylko osoby wymienione w art. 545 § 1 pkt 2 k.p.c., uznane przez ustawodawcę za zainteresowane w rozumieniu art. 510 k.p.c.

Przewodniczący: sędzia B. Łubkowski. Sędziowie: Z. Wasilkowska (sprawozdawca), J. Majorowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Prokuratora Wojewódzkiego w K. o ubezwłasnowolnienie Tekli W., na skutek rewizji uczestniczki Anieli P. od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 31 marca 1966 r.,

rewizję odrzucił.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 31.III.1966 r. Sąd Wojewódzki na wniosek Prokuratora Wojewódzkiego ubezwłasnowolnił częściowo z powodu zakłóceń czynności psychicznych Teklę W.

Rewizję od powyższego postanowienia wniosła Aniela P., wychowanica Tekli W., wnosząc o zmianę postanowienia przez całkowite jej ubezwłasnowolnienie. Skarżąca uzasadnia swój interes prawny tym, że jest jedyną osobą bliską Tekli W., nie posiadającej rodziny, i że zamierza wystąpić o unieważnienie dokonanego przez Teklę W. i niekorzystnego dla niej aktu sprzedaży nieruchomości.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Z przepisu art. 545 § 1 k.p.c. wynika, że wniosek o wszczęcie postępowania o ubezwłasnowolnienie mogą zgłosić - poza prokuratorem, co wynika z ogólnej normy art. 7 k.p.c. - tylko osoby w przepisie tym wymienione, tj. małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, jej krewni w linii prostej i rodzeństwo oraz jej przedstawiciel ustawowy. Art. 546 § 1 k.p.c. wskazuje z kolei, że niektóre z tych osób, a mianowicie małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, i jej przedstawiciel ustawowy są uczestnikami postępowania o ubezwłasnowolnienie z mocy samego prawa. Przepisy te wskazują więc na ściśle określony krąg osób, które mogą być uczestnikami postępowania o ubezwłasnowolnienie.

W orzeczeniu z dnia 30.IV.1965 r. (OSNCP 1966 r., zeszyt 2, poz, 24) Sąd Najwyższy wypowiedział wprawdzie pogląd, że art. 546 k.p.c. nie wyłącza stosowania art. 510 tegoż k.p.c. i że uczestnikiem postępowania o ubezwłasnowolnienie może być - oprócz osób wymienionych w art. 546 k.p.c. - również zainteresowany, o którym mowa w art. 510 k.p.c., jednakże, zdaniem Sądu Najwyższego w obecnym składzie, zasada ta odnosi się tylko do osób wymienionych w art. 545 § 1 k.p.c., nie będących uczestnikami postępowania z mocy samego prawa na podstawie art. 546 § 1 k.p.c.

Gdyby przyjąć, że art. 510 k.p.c. ma zastosowanie w sprawach o ubezwłasnowolnienie bez żadnych ograniczeń i bez uwzględnienia specyfiki tych spraw, doprowadziłoby to do stanu sprzecznego z art. 545 § 1 k.p.c., a mianowicie do tego, że postępowanie musiałoby się toczyć mimo braku wniosku którejkolwiek z osób uprawnionych do wszczęcia postępowania o ubezwłasnowolnienie. Tak stałoby się np., gdyby wszystkie osoby uprawnione do wszczęcia postępowania cofnęły wniosek, a uczestnik postępowania, dopuszczony do udziału w sprawie na mocy art. 510 k.p.c., skorzystałby z prawa sprzeciwu przewidzianego w art. 512 § 1 k.p.c. albo gdyby wniosek o ubezwłasnowolnienie został oddalony przez Sąd I instancji, rewizję zaś wniósłby tylko zainteresowany w rozumieniu art. 510 k.p.c., nie będący żadną z osób wymienionych w art. 545 § 1 k.p.c. Jedynym rozwiązaniem byłoby wówczas przyjęcie, że zainteresowany w rozumieniu art. 510 k.p.c., nie będący żadną z osób wymienionych w art. 545 § 1 k.p.c., mógłby być dopuszczony tylko w charakterze uczestnika ułomnego, nie posiadającego uprawnień do samodzielnego dokonywania czynności procesowych, a mogącego jedynie przyłączyć się do czynności jednej z osób wymienionych w art. 545 § 1 k.p.c. Jednakże przepisy odnoszące się do postępowania nieprocesowego nie znają tego rodzaju ułomnego uczestnictwa.

Wykładnia zmierzająca do szerokiego stosowania art. 510 k.p.c. byłaby również sprzeczna z istotą postępowania o ubezwłasnowolnienie. Postępowanie to dotyka głęboko podstawowych praw człowieka w zakresie swobodnego kierowania swoim działaniem i zmierza do ograniczenia lub nawet likwidowania wolności działania. Do uczestniczenia więc w tym postępowaniu mogą być powołane tylko bądź osoby związane najbliższymi węzłami rodzinnymi z osobą mającą być ubezwłasnowolnioną, co do których można przypuszczać, że będą się kierować dobrem tej osoby, bądź też osoby reprezentujące interes publiczny. Dopuszczenie do postępowania każdej osoby zainteresowanej w rozumieniu art. 510 k.p.c. mogłoby przekształcić postępowanie o ubezwłasnowolnienie, w którym na czoło wysuwają się względy na osobę mającą być ubezwłasnowolnioną, w arenę majątkowych sporów uczestników postępowania.

Z tych wszystkich względów należy przyjąć, że uczestnikami postępowania o ubezwłasnowolnienie mogą być - obok osób wymienionych w art. 546 § 1 k.p.c., będącymi takimi uczestnikami z mocy samego prawa - tylko osoby wymienione w art. 545 § 1 pkt 2 k.p.c., uznane przez ustawodawcę za zainteresowane w rozumieniu art. 510 k.p.c.

Dodać należy, że w powołanej wyżej sprawie chodziło również o taką osobę wymienioną w art. 545 § 1 pkt 2 k.p.c., a mianowicie o ojca osoby, która miała być ubezwłasnowolniona.

W tym stanie rzeczy skoro skarżąca nie należy do żadnej z osób, która mogłaby być uczestniczką postępowania o ubezwłasnowolnienie, wniesienie przez nią rewizji jest niedopuszczalne.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł na zasadzie art. 372 k.p.c. jak w sentencji.

OSNC 1967r., Nr 6, poz. 104