Postanowienie z dnia 2013-08-01 sygn. I FZ 327/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie Sędzia NSA: Sylwester Marciniak po rozpoznaniu w dniu 1 sierpnia 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia "E." Sp. z. o.o. w O. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 18 czerwca 2013 r. sygn. akt I SA/Ke 15/13 oddalające wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi "E." Sp. z. o.o. w O. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 16 listopada 2012 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za listopad 2011 r. postanawia: oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

1. Zaskarżonym postanowieniem z dnia 18 czerwca 2013 r., sygn. akt I SA/Ke 15/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach oddalił wniosek "E." Sp.z.o.o z siedzibą w O. (dalej: "spółka", "skarżąca") o prawo pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi "E." Sp.z.o.o. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 16 listopada 2012 r., w przedmiocie podatku od towarów i usług z listopad 2011 r.,

2.1. W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia sąd I instancji wskazał, że 1 lutego 2012 r. spółka złożyła na urzędowym formularzu PPPr wniosek o przyznanie prawa pomocy podnosząc, że w postępowaniu nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych z uwagi na złą sytuację finansową. Spółka załączyła do wniosku rachunek zysków i strat za 2012 r. potwierdzający stratę netto w wysokości 2.623.772,59 zł oraz zestawienie obrotów i sald za 2012 r., z którego wynika, że ma zaległości nie tylko względem kontrahentów, ale także nieuregulowane zobowiązania publicznoprawne m.in. względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Skarbowego, w podatku od nieruchomości i z tytułu użytkowania wieczystego, które obecnie stara się spłacić. We wniosku skarżąca podkreśliła, że ma zajęte wszystkie konta bankowe i nie może wypłacić z nich środków, by pokryć koszty sądowe w niniejszej sprawie. Wskazała, że jej trudna sytuacja finansowa była przyczyną zwolnienia z kosztów przez Sąd Rejonowy w K., na dowód czego przedłożyła kserokopię postanowienia tego sądu z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt [...].

Spółka podkreśliła, że poniosła stratę nie tylko w jednym miesiącu, lecz jej trudna sytuacja finansowa dotyczy okresu od początku 2012 r. Dodała, że stan rachunku w dacie sporządzenia wydruku nie był rezultatem przejściowego zbiegu kilku operacji finansowych. Wskazała, że teoretycznie mogłaby mieć miejsce sytuacja, w której w kilka godzin po wydruku stan rachunku przedstawiałby się inaczej (np. po zapłacie dużej należności od kontrahenta), ale pod warunkiem, że wydruk dotyczyłby wyłącznie jednego miesiąca obrachunkowego. Nie jest natomiast możliwe, by wydruk zmieniał się w ten sposób, jeżeli dotyczy okresu od początku 2012 r.

We wniosku spółka podała ponadto, że jej wysokość kapitału zakładowego, majątku lub środków finansowych wynosi 9.720.000 zł. Wskazała, że jej środki trwałe według bilansu za ostatni rok miały wartość 4.156.955,71 zł, a poniesiona strata wynosiła 2.623.772,59 zł. Podała również stan rachunków bankowych: "X.": 0 zł, "Y": 982,99 zł i "Z": 36,89 zł. Podkreśliła, że wszystkie te konta są zajęte przez komorników, a spółka może pobierać z nich jedynie środki pieniężne na wynagrodzenia dla pracowników.

2.2 Postanowieniem z dnia 5 marca 2013 r. sąd I instancji oddalił wniosek spółki o prawo pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. W uzasadnieniu wskazał na wysokość uzyskanych przez spółkę w 2012 r. przychodów, wartość środków trwałych oraz na fakt, że pomimo sygnalizowanych problemów finansowych spółka nadal funkcjonuje w obrocie gospodarczym, a z oświadczeń przez nią składanych nie wynika, aby zamierzała zaprzestać prowadzenia działalności gospodarczej. Skala na jaką spółka prowadzi działalność gospodarczą w porównaniu z wysokością wpisu w przedmiotowej sprawie, który wynosi 1.500 zł, nie pozwalają – zdaniem sądu – na stwierdzenie, że spółka nie posiada środków na pokrycie kosztów postępowania. Sąd wskazał, że koszty wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej nie mogą być traktowane priorytetowo w stosunku do kosztów sądowych. Dodatkowo odnośnie straty osiągniętej przez spółkę za poprzedni rok obrotowy Sąd stwierdził, że strata w zakresie prowadzonej działalności jest jedynie wynikiem bilansowym nadwyżek kosztów nad przychodami, nie oznacza natomiast realnego braku środków finansowych.

2.3. Na skutek wniesionego od tego postanowienia przez spółkę zażalenia Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2013 r. I FZ 95/13 uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Kielcach. W motywach uzasadnienia Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił oceny sądu I instancji, że informacje zawarte w złożonym przez skarżącą wniosku oraz w złożonych oświadczeniach i dokumentach stanowią wystarczającą przesłankę do odmowy rozstrzygnięcia w zakresie prawa pomocy. W ocenie NSA, sąd I instancji powinien stosownie do dyspozycji art. 255 P.p.s.a. wezwać skarżącą do przedłożenia dodatkowych dokumentów oraz oświadczeń obrazujących jej rzeczywistą sytuację majątkową. W szczególności powinny to być dokumenty potwierdzające zajęcia rachunków bankowych i prowadzone postępowania egzekucyjne, na podstawie których doszło do zabezpieczenia nieruchomości poprzez ustanowienie na nich hipotek oraz inne oświadczenia i dokumenty, które potwierdzają złą sytuację finansową spółki za lata ubiegłe. Dopiero po przedłożeniu tych dokumentów sąd powinien dokonać oceny zasadności wniosku o przyznanie prawa pomocy.

2.4. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach ponownie rozpoznając sprawę zważył, że w związku z uchyleniem przez Naczelny Sąd Administracyjny postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach w całości i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania należy na wstępie podnieść, że zgodnie z art. 190 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., obecnie Dz. U. 2012 r. poz. 270 ze zm., dalej" "P.p.s.a."), sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Zgodnie z postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, Wojewódzki Sąd Administracyjny wezwał skarżącą na podstawie art. 255 P.p.s.a. do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez przedłożenie: dokumentów potwierdzających zajęcie kont bankowych skarżącej; dokumentów potwierdzających zabezpieczenie nieruchomości skarżącej poprzez ustanowienie na nich hipotek; wyciągu lub wykazu z posiadanych przez skarżącą rachunków bankowych obejmujących operacje za okres ostatnich 3 miesięcy.

W odpowiedzi na wezwanie skarżąca przedłożyła: wydruki elektroniczne ksiąg wieczystych nieruchomości należących do skarżącej, kserokopie dokumentów potwierdzających zajęcia rachunków bankowych spółki; kserokopię wyciągu z konta bankowego w "Y" za miesiące luty, marzec, kwiecień 2013 r. oraz historię rachunku za okres od 1 marca 2013 r. do 31 maja 2013 r. kserokopię wyciągu z konta bankowego w "X" Bank. za miesiące marzec, kwiecień, maj 2013 r.; wyciąg – historie wykonanych operacji – w Banku "Z" za okres od 4 sierpnia 2012 r. do 4 czerwca 2013 r.; KRS skarżącej Spółki.

Przeprowadzona przez sąd I instancji, z zastrzeżeniem uwag i wytycznych zawartych w uzasadnieniu postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 kwietnia 2013 r., ponowna analiza wniosku skarżącej wskazuje na brak podstaw do przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

W niniejszej sprawie skarżąca ubiegała się o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, tj. o zwolnienie od kosztów sądowych, które na obecnym etapie postępowania ograniczają się do wpisu od skargi w wysokości 1500 zł. Przy ocenie istnienia przesłanek prawa pomocy w sytuacji, gdy ubiega się o nie osoba prawna badaniu podlega jej stan majątkowy i dochody, a przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych może nastąpić wtedy i w takiej części, w jakiej środki znajdujące się w posiadaniu wnioskodawcy nie wystarczą na pokrycie kosztów sądowych.

W ocenie sąd I instancji spółka nie wykazała, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. W świetle wartości jej majątku trwałego (4.156 955,71 zł), niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że spełnia ona przesłanki przyznania prawa pomocy. Spółka nie wykazała ponadto, że pomimo trudności finansowych, zmaga się z groźbą niewypłacalności. Poniesienie w danym roku podatkowym straty nie oznacza bowiem utraty płynności finansowej przez przedsiębiorcę. Strata w zakresie prowadzonej działalności jest jedynie wynikiem bilansowym nadwyżek kosztów nad przychodami i nie oznacza braku środków finansowych. Istotne jest natomiast osiąganie przez skarżącą przychodów. O możliwościach płatniczych spółki świadczy choćby fakt, że w dalszym ciągu prowadzi ona działalność gospodarczą, a przedłożone dokumenty dowodzą, że jest to działalność prowadzona na dużą skalę (wartość przychodów za 2012 r., poniesionych kosztów działalności, dane w zakresie kapitału zakładowego i wartości środków trwałych).

Na ocenę możliwości finansowych skarżącej nie ma wpływu fakt prowadzenia wobec niej postępowań egzekucyjnych. Z przedłożonych dokumentów wynika bowiem, że spółka ponosi wydatki związane z bieżącym jej funkcjonowaniem. Ponadto jak sama wskazała, obecnie stara się spłacać zaległości nie tylko publicznoprawne (wobec ZUS, US), ale również wobec kontrahentów. To także świadczy o posiadaniu przez skarżącą środków finansowych i możliwości dysponowania nimi. Wymienione zobowiązania, zarówno publicznoprawne, czy pieniężne zobowiązania umowne należy traktować na równi z innymi kosztami prowadzonej działalności. Podkreślić należy, że koszty wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej nie mogą być traktowane priorytetowo w stosunku do kosztów sądowych (postanowienie NSA z dnia 24 kwietnia 2013 r. I FZ 97/13).

Udzielenie stronie prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie środków na koszty sądowe jest rzeczywiście niemożliwe. Opłaty sądowe należy zaliczyć do danin publicznych, a zatem zwolnienie z tego rodzaju opłat stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, co wynika z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też zastosowanie wyjątku odnosi się do szczególnych sytuacji, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru tych wydatków na współobywateli. Sytuacja skarżącej nie jest natomiast tą szczególną, uzasadniającą jej dofinansowanie ze środków budżetu państwa.

Mając na uwadze powyższe, sąd I instancji stwierdził, że sytuacja majątkowa skarżącej nie stanowi przeszkody do dochodzenia swoich praw przed sądem. Istotne jest, że na obecnym etapie postępowania skuteczne wniesienie skargi uzależnione jest jedynie od uiszczenia wpisu w wysokości 1500 zł, co mając na uwadze kwotę przeznaczoną przez spółkę na koszty jej działalności (ok. 9,5 mln. zł), stanowi niewielki wydatek. Nieuzasadnione jest więc twierdzenie o nieposiadaniu przez spółkę dostatecznych środków na poniesienie kosztów postępowania w zakresie objętym wnioskiem.

Wpływu na treść rozstrzygnięcia nie ma też zwolnienie skarżącej od obowiązku uiszczania zaliczek na wydatki w postępowaniu egzekucyjnym przez sąd powszechny. Sąd administracyjny w każdej indywidualnej sprawie, rozstrzyga czy istnieją podstawy do przyznania stronie prawa pomocy i o jego zakresie, w oparciu o aktualną sytuację finansową wnioskodawcy według kryteriów wskazanych przez przepisy ustawy P.p.s.a.

W związku z powyższym sąd, po dokonaniu ponownego rozpoznania wniosku w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych na podstawie art. 243 w związku z art. 244, art. 245, art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. oddalił wniosek.

3. W zażaleniu spółka zarzuciła naruszenia art. 246 § 2 P.p.s.a., poprzez błędne przyjęcie, jakoby skarżąca posiadała dostateczne środki na poniesienie kosztów postępowania podczas, gdy zostało wykazane, że takich środków nie posiada.

W uzasadnieniu strona opisała przebieg dotychczasowego postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku o przyznanie prawa pomoc w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, zarzucając sądowi I instancji, że mimo faktu, że spółka wymieniła numery kont bankowych wskazując, że wszystkie konta bankowe są zajęte i nie można wypłacać z nich środków, aby pokryć koszty sądowe, zarzut ten nie został rozpoznany przez sąd I instancji. Dalej spółka podniosła, że sąd I instancji, uznał, fakt zwolnienia od kosztów sądowych przez sąd rejonowy w innej sprawie za niewiążący w przedmiotowej sprawie, a jedynie zaznaczył, że pełni on jedynie funkcję argumentu pomocniczego, czego spółka nie kwestionowała, ale jej zdaniem jest to argument pomocniczy o dużym znaczeniu. Spółka wskazała, że sąd I instancji jedynie ogólnikowo podkreślił, że nie wynika, aby postanowienie Sądu Rejonowego zapadło w przynajmniej podobnym stanie faktycznym, z czym nie zgodziła się spółka wskazując, że dotyczyło ono tego samego podmiotu, a wydane zostało praktycznie w tym samym czasie i na podstawie tych samych dokumentów. Jako trzeci zarzut, spółka podniosła, że sąd I instancji pominął w swoich rozważaniach fakt, że zła sytuacja finansowa spółki dotyczy nie tylko roku bieżącego, ale strata została też wykazana w bilansie za rok 2011 oraz lata poprzednie. Na poparcie tej tezy strona przywołała orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 kwietnia 2009 r. I FZ 66/09, jak również I FZ 245/11 oraz I FZ 195/12. Spółka podkreśliła jednocześnie, że poniosła straty nie tylko w jednym miesiącu, wobec powyższego wskazała, że trudna sytuacja finansowa i brak dostatecznych środków na uiszczenie kosztów nie dotyczy jednego miesiąca ale ogólnej sytuacji finansowej spółki, która również w minionym roku poniosła stratę, jednocześnie zaznaczając, że jeżeli sąd miał wątpliwości, co do oświadczenia w tym zakresie winien był zbadać dokumenty znajdujące się w KRS.

Spółka w dalszej argumentacji, zaznaczyła, że bez znaczenia jest fakt, że w 2012 r. osiągnęła przychody w wysokości 6.957.755,17 zł, skoro jej konta są pozajmowane przez komorników i pieniędzmi tymi spółka faktycznie nie dysponuje. Wskazała, że rozpatrując wniosek o przyznanie prawa pomocy, należy brać pod uwagę wyłącznie rzeczywistą sytuacje materialną wnioskodawcy, a nie jego domniemane dochody i możliwości finansowe, które nie są wykorzystywane. Jednocześnie powołując się na orzecznictwo NSA jak: II OZ 6438/08 24.06.08; II OZ 1028/06 z 17.10.06; I OZ 143/12 z 14.03.12, strona wskazała, że nie ma obowiązku wcześniejszego gromadzenia oszczędności celem pokrycia ewentualnych kosztów przyszłych postępowań.

Analiza wskazanych czynników w kontekście przesłanek wynikających z art. 246 P.p.s.a. powinna uwzględniać kwestię zapewnienia stronie realizację jej konstytucyjnego prawa do sądu, które nie może ulegać ograniczeniu ze względu na sytuację materialną strony – WSA w Olsztynie z 7.09.2006 II SA/Ol 588/09; NSA II FZ 163/12 I GZ 233/11

Strona wyraziła pogląd, że sąd I instancji oczekuje od spółki, zaciągnięcia kredyt na ponoszenie kosztów sądowych, a tego od strony oczekiwać nie może (postanowienie NSA z 25.08.11 r., II OZ 689/11). Ostatecznie spółka zaznaczyła, że bez znaczenia pozostaje fakt, że jej kapitał zakładowy wynosi 9.720.000 zł skoro wszelkie dochody uzyskiwane z majątku są nie wykorzystywane, bowiem czynsze dzierżawne spływają na konta, które są pozajmowane, więc spółka nie ma realnej (obiektywnej), możliwości uzyskania z posiadanego majątku jakichkolwiek dochodów - NSA z 21.09.2011 r. II FZ 500/11 oraz NSA z 20.01.12 r. II FZ 833/11

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

4. Zażalenie skarżącej spółki nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera uzasadnionych podstaw.

5. Zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. osobie prawnej może zostać przyznane prawo pomocy w zakresie częściowym, gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Jak wskazuje się w piśmiennictwie, osoba prawna zobowiązana jest wykazać, że nie ma adekwatnych środków na poniesienie kosztów postępowania, ale także że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne środki, aby zdobyć fundusze na pokrycie tych wydatków (J.P. Tarno: Prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi. Wyd. 2, Warszawa 2006, s. 504). Należy podkreślić, iż prawo pomocy stanowi instytucję wyjątkową. Zasadą jest bowiem ponoszenie przez strony kosztów postępowania sądowoadministracyjnego (art. 199 P.p.s.a.). Przy tym uznaniu sądu pozostawił ustawodawca ocenę przytoczonych przez wnioskodawcę okoliczności, uzasadniających jego zdaniem wyjątkowe traktowanie wynikające z art. 246 P.p.s.a.

6. W przedmiotowej sprawie bezspornym jest fakt, że spółka nie wykazała, by utraciła płynność finansową, a ponadto posiada środki trwałe wielokrotnie przewyższające wartość wymaganego wpisu. Skarżąca wskazała, że " nie ma możliwości zapłacenia kosztów sądowych od skargi (...) z uwagi na blokadę rachunków bankowych". Przede wszystkim należy zauważyć, że ustawodawca, w odniesieniu do oceny wniosków składanych przez osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, wprowadził większe rygory, koncentrując się wyłącznie na przesłankach ekonomicznych, a ponadto uzależnił przyznanie prawa pomocy – mimo zaistnienia przesłanek ustawowych – od uznania sądów. Analiza orzeczeń sądów administracyjnych w tym zakresie również prowadzi do konstatacji, że jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest kryterium majątkowe (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 lutego 2009 r., II OZ 140/09). Ponadto nie można, stosując prawo pomocy, chronić czy też wzbogacać majątku osób prywatnych, gdyż celem instytucji prawa pomocy jest zapewnienie dostępu do sądu osobom, którym brak środków finansowych ten dostęp uniemożliwia. Zapobiegliwości i przezorności w tym zakresie należy szczególnie wymagać od osób toczących spory sądowe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (postanowienie WSA w Poznaniu z 16 października 2008 r., I SA/Po 1433/07, a także postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 czerwca 2008 r., I FZ 236/08, z 1 kwietnia 2008 r., I OZ 208/08). Dokonanej oceny nie zmienia również wykazana przez skarżącą strata netto za 2012 r. wynikająca z przedłożonego rachunku zysków i start z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w wysokości 2.623.772,59 zł. Strata powstaje bowiem wskutek nadwyżki kosztów uzyskania nad przychodem, a to skutkuje jedynie brakiem dochodu do opodatkowania (brakiem obowiązku zapłaty podatku dochodowego) i nie stanowi automatycznie o braku środków finansowych. Zatem powstanie straty nie oznacza jeszcze utraty płynności finansowej i tym bardziej groźby wszczęcia postępowania upadłościowego.

Zatem, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, nie można zgodzić się z powyższym argumentem strony, że blokada kont bankowych uniemożliwia jej korzystanie z ewentualnych wolnych środków finansowych, gdyż w tej kwestii istnieje możliwość zastosowania przez stronę skarżącą środka wynikającego z przepisu art. 166a § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. t.j. z 2012 r., poz. 1015 , ze zm.), z którego wnika, że istnieje możliwość dokonywania wypłat z zajętego rachunku bankowego za zgodą organu egzekucyjnego w celu poniesienia wydatków związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą.

7. Naczelny Sąd Administracyjny podziela stanowisko sądu I instancji, iż skarżąca spółka nie spełnia przesłanek z art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a., gdyż słusznie tam wskazano na wysokość kapitału zakładowego oraz na wartość środków trwałych spółki. Co doprowadziło sąd I instancji do wniosku, że powyższe wielkości w porównaniu ze skalą na jaką spółka prowadzi działalność gospodarczą oraz z wysokością wpisu w przedmiotowej sprawie, który wynosi 1.500 zł, nie pozwala zatem, na stwierdzenie, że spółka nie posiada środków na pokrycie kosztów postępowania. Wskazać należy, iż okoliczności, na które spółka się powołuje, jako przemawiające za przyznaniem jej prawa pomocy – brak realnego przychodu, egzekucje komornicze, posiadanie nieruchomości obciążonych hipotekami oraz brak majątku i środków finansowych na rachunkach, są bezzasadne, gdyż zostały one ocenione już przez sąd I instancji w zaskarżonym postanowieniu. Mając na względzie to, że na obecnym etapie postępowania koszty postępowania (wpis od skargi), Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, iż brak jest podstaw do przyznania stronie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie, a zatem słusznie wniosek strony został oddalony.

8. Zauważyć należy, że zgodnie z ogólną zasadą postępowania sądowoadministracyjnego, wyrażoną w art. 199 P.p.s.a., strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Nie sposób uznać, że zaspokojenie zobowiązań związanych z kosztami postępowania upadłościowego oraz z zaspokojeniem w tym postępowaniu wierzycieli spółki stanowi argument przemawiający za zwolnieniem strony postępowania sądowoadministracyjnego z obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania. Podzielić należy stanowisko sądu I instancji, że brak jest ustawowych podstaw dla przyjęcia, że wierzytelności o charakterze cywilnoprawnym korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przed wierzytelnościami Skarbu Państwa wynikającymi z obowiązku finansowania przez stronę kosztów prowadzenia sprawy przed sądem administracyjnym. W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny zasadnie uznał, że w rozpoznawanej sprawie nie zaistniały ustawowe przesłanki upoważniające sąd do przyznania osobie prawnej prawa pomocy w zakresie częściowym.

9. Końcowo, należy wskazać, na co słusznie zwrócił uwagę sąd I instancji, że poniesienie straty nie uzasadniało przyznania prawa pomocy, jeśli spółka posiada znaczne środki w kapitale zakładowym, majątku lub środkach finansowych, a spłata zobowiązań nie może mieć pierwszeństwa przed uiszczenie kosztów sądowych. Ponadto należy wskazać na fakt, że wydatki na spory sądowe są, obok wydatków o charakterze cywilnoprawnym, co do zasady, związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jednakże, wydatki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej o charakterze cywilnoprawnym - czyli te, których w przeważającej mierze dotyczą koszty uzyskania przychodów - nie mogą mieć pierwszeństwa zaspokojenia przed zobowiązaniami publicznoprawnymi, a do takich zalicza się koszty sądowe. Podkreślenia wymaga również, że sam fakt, że osoba prawna ubiegająca się o przyznanie prawa pomocy wykazuje w swojej działalności straty nie stanowi wystarczającej przesłanki jego udzielenia (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 marca 2011 r., II GZ 112/11, postanowienie Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 19 listopada 2004 r., I FZ 436/04). Nie można uznawać wszelkich kosztów działalności gospodarczej za priorytetowe wobec kosztów prowadzonego postępowania sądowego (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 listopada 2011 r., I FZ 344/11). W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w przypadku osoby prowadzącej działalność gospodarczą powinna ona, w procesie zarządzania dochodem brutto, uwzględniać środki finansowe na pokrycie kosztów sądowych związane z prowadzonymi postępowaniami sądowymi, gdyż prowadzenie takich postępowań mieści się w ryzyku działalności gospodarczej. W ocenie Sądu odwoławczego, fakt osiągania przychodów w znacznych rozmiarach (6.957.756 zł za 2012 r.), tj. przekraczających wysokość kosztów sądowych wymaganych w sprawie (1500 zł) uniemożliwia uznanie poglądu spółki o wadliwości postanowienia sądu I instancji – za trafny.

10. Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 184 w zw. z art. 197 § 2 P.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.