Wyrok z dnia 2013-11-06 sygn. II SA/Sz 935/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Barbara Gebel (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Maria Mysiak,, Sędzia NSA Danuta Strzelecka-Kuligowska, Protokolant starszy sekretarz sądowy Aneta Kukla, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 6 listopada 2013 r. sprawy ze skargi L. O. na decyzję Prezesa Sądu Apelacyjnego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie udzielenie informacji publicznej I. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Prezesa Sądu Okręgowego z dnia [...] r. sygn. akt [...], II. zasądza od Prezesa Sądu Apelacyjnego na rzecz skarżącego L. O. kwotę [...] złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia [...]r. L. O., działając jako dziennikarz "Gazety [...]", zwrócił się do Rzecznika Sądu Okręgowego o udzielenie informacji dotyczącej miejsca zamieszkania sędziów Sądu Rejonowego w kontekście przepisów art. 95 § 1, § 2, § 3 ustawy Prawo o ustrojów sądów powszechnych, poprzez podanie ilu sędziów mieszka w [...], a ilu poza [...]. Nadto wniósł o wskazanie gdzie można znaleźć oficjalną informację o tym, kto z imienia i nazwiska jest sędzią w Sądzie Rejonowym i jaką pełni w nim funkcję.

Prezes Sądu Okręgowego pismem z dnia [...] r., udzielił wnioskodawcy odpowiedzi, iż dwóch spośród czternastu sędziów Sądu Rejonowego mieszka w tym mieście. Do pisma załączono wykaz sędziów Sądu Rejonowego wraz z informacją o pełnionej funkcji.

L. O., wnioskiem z dnia [...] r., zwrócił się o wyjaśnienie dlaczego dwunastu z czternastu sędziów pracujących w Sądzie Rejonowym

mieszka, wbrew dyspozycjom przepisów ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych i jakie w związku z tym pobiera dodatki służbowe. Nadto wniósł o udostępnienie nazwisk dwójki sędziów mieszkających w [...].

Decyzją z dnia [...] , Prezes Sądu Okręgowego , odmówił L. O. udzielenia wnioskowanej informacji publicznej.

Po przytoczeniu treści art. 5 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, organ wskazał, że sędzia jest bez wątpienia osobą publiczną

i jego dane osobowe podlegają udostępnieniu, jednakże tylko wówczas, gdy mają związek z pełnioną funkcją. W przypadku sędziów, imiona i nazwiska udostępnianie są w orzeczeniach sądowych, na wokandach, w postanowieniach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o powołaniu do pełnienia urzędu. W tym zakresie, dane te wiążą się z wykonywaną funkcją. Natomiast wskazanie miejsca zamieszkania sędziego związku takiego już nie ma, tym bardziej, że ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych, dopuszcza możliwość, by sędzia zamieszkiwał w miejscowości innej aniżeli siedziba sądu, w którym pełni służbę (art. 95 § 2 ww. ustawy).

Zdaniem Prezesa Sądu Okręgowego, wniosek L. O. odnosi się nie tylko do podania nazwisk sędziów zamieszkujących w [...], ale również do podania danych odnośnie miejsca zamieszkania rodzin tych sędziów. Dlatego też, miejsce zamieszkania sędziego, a tym samym miejsce zamieszkania jego rodziny jest sferą prywatną i jako taka podlega ochronie. Z faktu, iż sędzia jest osobą publiczną nie można wywodzić stwierdzenia, że miejsce jego zamieszkania jest sprawą publiczną związaną z wykonywaną przez niego funkcją.

W odwołaniu od powyższej decyzji, L. O. zarzucił, iż Prezes Sądu Okręgowego nie podał przepisu, z którego jednoznacznie wynikałoby, że miejsce zamieszkania (a zatem nie dokładny adres zamieszkania, ale miejscowość) sędziego jest tajne. Sędzia pełni funkcję publiczną i zgodnie z art. 95 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, powinien pełnić tę funkcję mieszkając w miejscowości będącej siedzibą sądu, w którym pełni służbę. Jest to reguła świadomie ujęta przez ustawodawcę. Miejsce zamieszkania sędziego jest ściśle związane z pełnioną przez niego funkcją.

Decyzją z dnia [...] Prezes Sądu Apelacyjnego

działając na podstawie art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r.

o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. nr 112 z 2001r., poz. 1198 ze. zm.) oraz

art. 138 § 1 pkt 1, art. 104 § 1 K.p.a., po rozpoznaniu odwołania L. O., utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wskazał, że z jednej strony Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej deklaruje prawo obywateli do uzyskiwania informacji

o działalności organów władzy publicznej (art. 61 ust. 1), które może być ograniczone wyłącznie m.in. ze względu na określoną w ustawach ochronę wolności i praw innych osób (art. 61 ust. 3). Z drugiej zaś strony Konstytucja RP zapewnia ochronę prawną życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia (art. 47) oraz zakazuje ujawniania informacji dotyczących osoby. Stosownie do treści art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, prawo do takiej informacji podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji.

Sędzia jest funkcjonariuszem publicznym, a tym samym w jego przypadku generalnie prawo do prywatności nie uzasadnia ograniczenia prawa do informacji publicznej. Powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 marca 2006 r. (K 17/05, OTK - A 2006, nr 3, poz. 30) organ wskazał, że udzielić można informacji publicznej z naruszeniem prawa do prywatności, jedynie wówczas, gdy żądana informacja związana jest z funkcjonowaniem danej instytucji, w szczególności gdy może mieć ona znaczenie dla ukształtowania się poglądu o sposobie jej funkcjonowania. Zdaniem organu, w realiach przedmiotowej sprawy nie sposób uznać, aby informacja o tym, który ze wskazanych z imienia i nazwiska sędziów zamieszkuje, w miejscowości będącej siedzibą sądu, miała jakikolwiek związek z funkcjonowaniem instytucji publicznej, jaką jest sąd, lub miała znaczenie dla jej oceny. Znaczenie mogłaby mieć informacja o ilości sędziów zamieszkujących w miejscowości innej niż siedziba sądu (lub odwrotnie), o kosztach dojazdu sędziów itd., bo te informacje niewątpliwie związane są ze sposobem funkcjonowania sądu. Samo jednak wskazanie określonych sędziów z imienia i nazwiska nie ma jakiegokolwiek znaczenia.

W ocenie Prezesa Sądu Apelacyjnego, wskazywanie imion i nazwisk sędziów zamieszkujących w [...], wkraczałoby w konstytucyjnie chronione

i skonkretyzowane w treści art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, prawo do prywatności funkcjonariuszy publicznych, jakimi są sędziowie. Informacja bowiem o miejscu zamieszkania, chociaż niepełna bo ograniczona do miejscowości, jest informacją wkraczającą w sferę prywatności samych sędziów, jak i ich najbliższych, zwłaszcza gdy uwzględni się, że treść art. 95 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, nie nakłada na sędziów bezwzględnego obowiązku zamieszkiwania w miejscowości będącej siedzibą sądu, w której pełnią oni służbę. Niczego nie zmieniłoby odwrócenie sytuacji i zadanie pytania o wskazanie sędziów mieszkających poza siedzibą Sądu Rejonowego. W piśmie z dnia [...] r. wnioskodawca pytał bowiem o imiona i nazwiska sędziów ze wskazaniem konkretnej miejscowości, w której zamieszkują. Pytanie zatem o to, którzy spośród sędziów zamieszkują poza [...] nie jest tożsame z pytaniem o imiona i nazwiska sędziów mieszkających w [...].

Powyższą decyzję L. O. zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, wnosząc o jej uchylenie. W skardze powtórzył argumentację zawartą w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Skarżący na poparcie swych twierdzeń powołał się na orzecznictwo sądów administracyjnych.

W odpowiedzi na skargę, Prezes Sądu Apelacyjnego podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny z w a ż y ł, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności organów administracji publicznej.

Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami

i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną i stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 134 § 1 i art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r., poz.270 ze zm.).

Na wstępie należy stwierdzić, że Prezes Sądu Okręgowego i Prezes Sądu Apelacyjnego wydając, w oparciu o art.16 ust.2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz.1198 ze zm.), decyzję odmawiającą udzielenia wnioskowanej informacji publicznej oraz utrzymując w mocy tą decyzję uznali, że żądana informacja jest informacją publiczną. Ocenę tą sąd podziela.

Bezsprzecznie, przy załatwianiu wniosku o udostępnienie informacji publicznej należy mieć na uwadze to, że zgodnie z art.1 ust.2 (przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmiennie zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi) i art.5 ust.1 i 2 (ograniczenia prawa do informacji publicznej ze względu na ochronę informacji niejawnych oraz innych tajemnic ustawowo chronionych, na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy)ustawy o dostępie do informacji publicznej przepisy innych ustaw, w tym przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 101, poz.926 ze zm.), zawierają unormowania ograniczające prawo do informacji publicznej. Skoro jednak art. 5 ust. 2 ustawy o informacji publicznej stanowi także, że ograniczenie ze względu na prywatność osoby fizycznej nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa, w pierwszej kolejności należało więc ustalić, czy sędzia pełni funkcję publiczną.

Zgodnie z art.173 i nast. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, sądy i trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz, a sędziowie, powoływani przez Prezydenta Rzeczypospolitej są nieusuwalni i w sprawowaniu swojego urzędu - niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom, wydając wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto, sędziom zapewnia się warunki pracy

i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków.

W świetle powyższego, należało uznać, że sędziowie orzekając w sprawach należących do kognicji sądów jako organów władzy publicznej, są osobami pełniącymi funkcje publiczne (wyrok z 13.09.2012 r. sygn. akt II SA/Wa 1002/12).

W następnej kolejności należało wyjaśnić, czy żądana informacja ma związek

z pełnioną przez sędziego funkcją publiczną.

Zgodnie z art. 95 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 427 ze zm.):

§ 1. Sędzia powinien mieszkać w miejscowości będącej siedzibą sądu, w którym pełni służbę.

§ 2. Prezes sądu okręgowego w stosunku do sędziego sądu rejonowego oraz sędziego sądu okręgowego, prezes sądu apelacyjnego w stosunku do sędziego tego sądu, a minister Sprawiedliwości w stosunku do prezesa sądu okręgowego i prezesa sądu apelacyjnego, w uzasadnionych przypadkach, może wyrazić zgodę na zamieszkanie sędziego w innej miejscowości.

§ 3. W razie uzyskania zgody, o której mowa w § 2, sędziemu przysługuje zwrot kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania do siedziby sądu, ustalonych na zasadach obowiązujących przy ustalaniu wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. Zwrot kosztów jednak nie przysługuje, jeżeli zmiana miejsca służbowego nastąpiła w wyniku orzeczenia kary dyscyplinarnej wymienionej w art. 109 § 1 pkt 4 oraz orzeczenia sądu dyscyplinarnego o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe ze względu na powagę stanowiska.

Skarżący żąda udostępnienia informacji publicznej polegającej na wskazaniu sędziów Sądu Rejonowego, zamieszkałych w miejscu pełnienia służby.

W zaskarżonej decyzji stwierdzono, że wskazanie miejsca zamieszkania sędziego związku z wykonywaną funkcją nie ma, tym bardziej, że ustawa o ustroju sądów powszechnych dopuszcza możliwość, by sędzia zamieszkiwał w miejscowości innej aniżeli siedziba sądu, w którym pełni służbę (art. 95 § 2).

W ocenie składu sądu orzekającego w niniejszej sprawie, nie sposób zgodzić się z takim stanowiskiem. Z cytowanego powyżej przepisu wynika, że informacja o miejscu zamieszkania sędziego (miejscowości) ma związek z pełnieniem funkcji publicznej i nie pozostaje bez wpływu na warunki jej wykonywania (dojazdy z miejsca zamieszkania do siedziby sądu i z powrotem są uciążliwe i czasochłonne, co może rzutować na jakość wykonywanej pracy, dojazdy generują także należności zwiększające wydatki budżetowe sądu). Zauważył to również ustawodawca ustalając regułę zamieszkania sędziego w miejscu pełnienia służby i dopuszczając od niej jedynie uzasadnione odstępstwa, które w przypadku Sądu Rejonowego stały się regułą. Niewątpliwie dane o miejscowości zamieszkania sędziów mają znaczenie dla kształtowania wiedzy i poglądu o funkcjonowaniu Sądu Rejonowego, co pozostaje w związku z wartością, jaką jest jawność i przejrzystość funkcjonowania osób sprawujących funkcje publiczne, a także instytucji jaką jest sąd.

Kolejnym zagadnieniem, które należy przesądzić w niniejszej sprawie jest, czy udostępnienie informacji publicznej polegającej na wskazaniu, który imiennie sędzia Sądu Rejonowego zamieszkuje w miejscowości będącej siedzibą sądu, podlega ograniczeniu ze względu na prywatność sędziego (art. 5 ust. 2 ustawy

o dostępie do informacji publicznej). Dodać należy, że w ocenie Prezesa Sądu Apelacyjnego, informacja taka wkraczałaby w konstytucyjnie chronione prawo do prywatności sędziów i ich rodzin.

Na wstępie należy odwołać się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia

20 marca 2006 r. sygn. akt K 17/05. W uzasadnieniu tego orzeczenia Trybunał, między innymi, stwierdził, że "sfera chronionej prywatności pozostaje niejednokrotnie w związku z informacjami odnoszącymi się do działalności organów publicznych. Wyraźną tendencją charakterystyczną dla orzecznictwa i regulacji europejskich jest w tym względzie dążenie do zagwarantowania możliwie szerokiego dostępu do informacji publicznych, ponieważ stanowi on istotną gwarancję transparentności życia publicznego w demokratycznym państwie. Uznaje się w konsekwencji, że prywatność osób pełniących funkcje publiczne, pozostając pod ochroną gwarancji konwencyjnych (zwłaszcza art. 8 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności - Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.), może podlegać ograniczeniom, które co do zasady znajdować mogą usprawiedliwienie ze względu na wartość, jaką jest jawność i dostępność informacji o funkcjonowaniu instytucji publicznych w państwie demokratycznym. Wartość ta związana z transparentnością życia publicznego nie może prowadzić do całkowitego przekreślenia i zanegowania ochrony związanej z życiem prywatnych osób wykonujących funkcje publiczne. Osoby wykonujące takie funkcje z momentem ich podjęcia muszą zaakceptować szerszy zakres ingerencji w sferze ich prywatności niż w wypadku innych osób."

Trybunał określając zakres prawa do informacji o działalności organów władzy publicznej i osób pełniących funkcje publiczne zaznaczył, że: "Po pierwsze, informacje, których natura i charakter może naruszać interesy i prawa innych osób, nie mogą wykraczać poza niezbędność określoną potrzebą transparentności życia publicznego, ocenianą zgodnie ze standardami przyjętymi w demokratycznym państwie. Po drugie, muszą to być zawsze informacje mające znaczenie dla oceny funkcjonowania instytucji oraz osób pełniących funkcje publiczne. Po trzecie, nie mogą to być informacje - co do swej natury i zakresu - przekreślające sens (istotę) ochrony prawa do życia prywatnego.

Informacja o miejscowości zamieszkania sędziego dotyczy wyłącznie osoby sędziego, a nie jego rodziny, nie obejmuje ona bowiem podania dokładnego adresu zamieszkania. W [...] mieszka ponad 22 tys. mieszkańców, stąd nawet podanie informacji, że konkretny sędzia zamieszkuje w tej miejscowości nie pozwala, bez dołożenia dużych sił i środków, na ustalenie jego adresu zamieszkania, czy też adresu zamieszkania jego rodziny, a więc nie sposób uznać, że informacja wkracza w interesy i prawa innych osób - rodziny.

W ocenie sądu, w przedmiotowej sprawie nie znajduje zastosowania ograniczenie prawa do informacji publicznej przewidziane w zdaniu pierwszym art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Prywatność osoby fizycznej nie jest bowiem chroniona, gdy chodzi o informacje o osobach pełniących funkcje publiczne, mające związek z pełnieniem tych funkcji, a z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie (zdanie drugie art. 5 ust. 2). Osoba pełniąca funkcje publiczne, zdaniem sądu, musi liczyć się z zainteresowaniem opinii publicznej.

Mając na uwadze powyższe, sąd uznał, że obowiązek udostępnienia żądanej informacji nie narusza nadmiernie gwarancji poszanowania życia prywatnego, w tym danych osobowych sędziów. Realizacja prawa do informacji publicznej, w niniejszym przypadku, pozostaje w ścisłym związku z realizacją zasady jawności i przejrzystości funkcjonowania osób sprawujących funkcje publiczne (wyrok NSA z 5 marca 2013 r. sygn. akt I OSK 2872/12).

Rozpatrując ponownie sprawę organ odwoławczy winien uwzględnić przedstawioną powyżej ocenę sądu.

W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c w związku z art. 135 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz w związku z art. 5 ust. 2 i art. 16 ust.1ustawy o dostępie do informacji publicznej, uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. Rozstrzygnięcie w pkt II sentencji wyroku zapadło na art. 200 w zw. z art. 205 ww. ustawy.