Uchwała z dnia 1966-06-21 sygn. III CZP 37/66

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 37/66

Uchwała z dnia 21 czerwca 1966 r.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz. Sędziowie: Z. Masłowski (sprawozdawca), J. Policzkiewicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa: 1) Albertyny P., 2) Henryka G., 3) Matyldy J. i 4) Jana G. przeciwko Spółce z ogr. odp. "Dom Hutników" w S. o wydanie mieszkania, po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Łodzi postanowieniem z dnia 10 marca 1966 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy dopuszczalna jest droga sądowa w sporze pomiędzy spadkobiercami wspólnika spółki z ogr. odp. a spółką o wydanie mieszkania przypadającego za udział tegoż wspólnika?"

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

Przepisy kodeksu handlowego o spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie wyłączają drogi sądowej dla dochodzenia przez wspólnika przeciwko spółce roszczeń majątkowych.

Uzasadnienie

Zgodnie z umową z dnia 23 października 1926 r. nr rep....... Jan G. prawodawca powodów był wspólnikiem spółki z o.o. ,,Dom Hutników" w S., której celem było nabycie działki ziemi, wykończenie budowy na tej działce domu mieszkalnego i dostarczenie wspólnikom mieszkań w tymże domu. Jan G. miał jeden udział w tej spółce, odpowiadający wkładowi 150 złotych. Przy zawiązaniu się tej spółki wspólnicy wylosowali jednocześnie mieszkania w domu spółki, a Jan G. z tego tytułu otrzymał mieszkanie nr 21.

Po jego śmierci spadkobiercy wyprowadzili się z S., przekazując mieszkanie na podstawie umowy lokatorowi J. Obecnie lokal ten zajmuje "Ogrodnicza Spółdzielnia w S." na podstawie umowy z zarządem strony pozwanej.

W pozwie niniejszym spadkobiercy Jana G. domagali się wydania im mieszkania nr 21.

Sąd Powiatowy oddalił powództwo ustaliwszy, że po śmierci Jana G. jego żona, Katarzyna, po odpowiedniej uchwale Walnego Zgromadzenia, zamieniła to mieszkanie na mieszkanie nr 1 zajmowane obecnie przez lokatora M.

Rozpoznając sprawę na skutek rewizji powodów, Sąd Wojewódzki przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 § 1 k.p.c. pytanie prawne przytoczone w sentencji uchwały.

Sąd Najwyższy miał na uwadze, co następuje:

Podniesiona w przedstawionym pytaniu wątpliwość powstała na tle przepisów art. 223 § 4 i 241 k.h. Przepisy te przemawiają, zdaniem Sądu Wojewódzkiego, za przyjęciem, że tego rodzaju spór jak niniejszy powinien być załatwiony najpierw przez zarząd spółki lub przez walne zgromadzenie wspólników, droga zaś sądowa mogłaby być otwarta dla wspólników dopiero na podstawie przepisu art. 241 k.h., który przewiduje możność zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólników w drodze powództwa.

Pogląd powyższy jest błędny.

Według treści umowy spółki każdy ze wspólników ma jeden udział w spółce, określony kwotą 150 zł i oznaczony wskazanym w umowie numerem, przy czym z każdym udziałem jest związane prawo korzystania z mieszkania położonego w domu stanowiącym własność spółki i oznaczonego numerem odpowiadającym numerowi, jakim oznaczony jest dany udział. Wynika z tego, że każdemu wspólnikowi przysługuje na podstawie umowy spółki prawo korzystania z indywidualnie oznaczonego mieszkania, a w razie naruszenia tego prawa przez spółkę przysługuje mu roszczenie o zaniechanie naruszenia i przywrócenie do stanu poprzedniego. Roszczenie to, wynikające ze stosunku spółki normowanego przez przepisy kodeksu handlowego (utrzymano w mocy przez art. VI § 1 przep. wprow. k.c.), ma charakter roszczenia cywilnego majątkowego, wobec czego, stosownie do zasady ogólnej wyrażonej w art. 2 § 1 k.p.c., podlega dochodzeniu przed sądem powszechnym.

Uzależnianie dopuszczalności drogi sądowej od wyczerpania postępowania wewnątrzorganizacyjnego musiałoby wynikać z przepisu ustawy. Takie właśnie przepisy jeśli chodzi o niektóre roszczenia wynikające z członkostwa spółdzielni przewiduje ustawa o spółdzielniach i ich związkach (p. art. 30, 133). W stosunku jednak do roszczeń wspólników przeciwko spółce z o.o. kodeks handlowy podobnych przepisów nie zawiera. W szczególności ani przepis art. 233 k.h., ani art. 221 k.h., oba normujące kompetencje zgromadzenia wspólników jako najwyższego organu władz spółki, nie tylko nie zwierają żadnych ograniczeń w zakresie drogi sądowej dla roszczeń cywilnych przysługujących wspólnikom przeciwko spółce z o.o., lecz w ogóle nie przewidują dla tych roszczeń drogi wewnątrzorganizacyjnej. Wymienione w powyższych przepisach sprawy, wymagające obligatoryjnej uchwały zgromadzenia wspólników, dotyczą wyłącznie bądź strony organizacyjnej spółki, bądź niektórych wierzytelności spółki (art. 221 pkt 2 k.h.). Tego stanu prawnego nie zmienia przepis art. 223 § 4 k.h., który stanowi, że przedmiotem zwyczajnego zgromadzenia mogą być także inne sprawy poza wymienionymi w § 2 tego artykułu. Z przepisu tego nie wynika bowiem, by zgromadzenie było uprawnione do rozstrzygania w sposób wiążący o cywilnych roszczeniach wspólników przeciwko spółce. Ewentualne uchwały podjęte w tego rodzaju sprawach, choćby nie zostały zaskarżone w trybie art. 240-241 k.h., nie mogłyby wkładać na wspólnika żadnych obowiązków natury cywilnej i tym samym nie mogłyby go pozbawiać - dla ochrony jego praw - drogi sądowej.

Powyższe rozważania wskazują, że brak jest w przepisach kodeksu handlowego podstaw do przyjęcia niedopuszczalności drogi sądowej dla roszczeń objętych przedstawionym pytaniem. Udzielona w niniejszej uchwale odpowiedź ma jednak zakres szerszy i obejmuje wszelkie roszczenia majątkowe przysługujące wspólnikowi przeciwko spółce. Żądanie bowiem wydania mieszkania, będąc jednym z roszczeń majątkowych, nie zawiera cech odrębnych i podlega tym samym zasadom, jakim podlegają wszystkie roszczenia majątkowe. Z tych względów udzielenie odpowiedzi obejmującej zakres szerszy jest możliwe i celowe.

OSNC 1967 r., Nr 2, poz. 20