Wyrok z dnia 2014-01-30 sygn. II GSK 1635/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Kuba Sędzia NSA Maria Jagielska Sędzia del. NSA Jan Grzęda (spr.) Protokolant Jerzy Stelmaszuk po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2014 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjne A. C. – F. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 15 maja 2012 r. sygn. akt VI SA/Wa 328/12 w sprawie ze skargi A. C. – F. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] grudnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie wyniku egzaminu na aplikację adwokacką 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od A. C. – F. na rzecz Ministra Sprawiedliwości kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 15 maja 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. (dalej: "WSA"), na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm. - dalej: "p.p.s.a.") oddalił skargę A. C.-F. (dalej: "skarżącej") na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] grudnia 2011 r. (Nr [...]).

Z uzasadnienia wyroku wynikało, że Minister Sprawiedliwości utrzymał w mocy uchwałę Komisji Egzaminacyjnej do spraw aplikacji adwokackiej przy Ministrze Sprawiedliwości z siedzibą w Częstochowie ustalającą negatywny wynik egzaminu wstępnego skarżącej na aplikację adwokacką. Zdaniem Komisji, skarżąca uzyskała z testu 98 punktów, która to liczba została ostatecznie ustalona przez Komisję w postanowieniu z dnia [...] października 2011 r. na 99 punktów, zaś - zgodnie z treścią art. 75i ust. 3 ustawy - Prawo o adwokaturze - pozytywny wynik z egzaminu wstępnego uzyskuje kandydat, który uzyskał z testu co najmniej 100 punktów, a zatem uzyskana przez skarżącą liczba punktów przesądza o negatywnym wyniku egzaminu.

Następnie skarżąca złożyła odwołanie od wyżej wymienionej uchwały Komisji, w którym zarzuciła, że 4 pytania (nr 45, 95, 96 i 99) były niezgodne z obowiązującym stanem prawnym, niepełne i nieprecyzyjne, co uniemożliwiło skarżącej uzyskanie wymaganej ilości punktów do uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu wstępnego. Ponadto skarżąca wniosła o uznanie zasadności argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu odwołania, uznaniu, że spełniła kryteria do przyjęcia na aplikację adwokacką oraz o uchylenie zaskarżonej uchwały.

Minister Sprawiedliwości uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Przypomniał, że egzamin wstępny polega na rozwiązaniu testu, składającego się z zestawu 150 pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Za każdą prawidłową odpowiedź kandydat uzyskuje 1 punkt. Natomiast art. 75i ust. 3 ustawy stanowi, że pozytywny wynik z egzaminu wstępnego otrzymuje kandydat, który uzyskał z testu co najmniej 100 punktów. Stosownie zaś do art. 75 ust. 2 ustawy, aplikantem adwokackim może być osoba, która - po spełnieniu pozostałych warunków - uzyskała pozytywną ocenę z egzaminu wstępnego.

W ocenie organu odwoławczego egzamin, którego skarżąca była uczestnikiem, przeprowadzony został zgodnie z wymogami ustawy Prawo o adwokaturze i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2009 r. w sprawie komisji egzaminacyjnej do spraw aplikacji adwokackiej oraz przeprowadzania egzaminu wstępnego (Dz. U. Nr 91, poz. 748). Minister Sprawiedliwości stwierdził również, że wszystkie pytania testowe zostały sformułowane jednoznacznie, a wśród propozycji odpowiedzi była wyłącznie jedna poprawna odpowiedź, oparta na przepisach prawa obowiązujących w dniu przeprowadzenia egzaminu. Pytania testowe nie dotyczyły kwestii spornych w orzecznictwie i doktrynie. Tym samym test egzaminacyjny, w oparciu o który przeprowadzony był egzamin, odpowiadał kryteriom, o których mowa w art. 75i ust. 1 cytowanej wyżej ustawy. Skarżąca udzieliła prawidłowych odpowiedzi na 99 pytań i uzyskała 99 punktów, a zatem ustalenie przez komisję kwalifikacyjną negatywnego wyniku egzaminu jest prawidłowe i zgodne z art. 75i ust. 3 ustawy Prawo o adwokaturze.

W skardze do WSA skarżąca powtórzyła swoje stanowisko w sprawie ponownie stwierdzając, że pytania nr 45, 95 i 96 były niezgodne z obowiązującym stanem prawnym, niejasne, niepełne i nieprecyzyjne.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o oddalenie skargi podtrzymując swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej uchwale.

WSA motywując oddalenie skargi stwierdził, że skarga A. C.-F. nie jest zasadna, albowiem zaskarżona decyzja odpowiada prawu.

Ustosunkowując się do zarzutów skarżącej sąd pierwszej instancji przytoczył przepisy Prawa o adwokaturze, regulujące zasady przeprowadzania egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką. Uznał, że nie zostały one naruszone i zgodził się z oceną Ministra Sprawiedliwości, że egzamin którego skarżąca była uczestnikiem przeprowadzony został w trybie zgodnym z wymogami ustawy i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2009 roku w sprawie komisji egzaminacyjnej do spraw aplikacji adwokackiej oraz przeprowadzenia egzaminu wstępnego (Dz. U. nr 91 poz. 748). Z przebiegu egzaminu sporządzono prawidłowy protokół podpisany przez członków komisji kwalifikacyjnej. Również uchwała komisji podjęta została zgodnie z ustawą Prawo o adwokaturze. Minister Sprawiedliwości w sposób wnikliwy i dokładny zbadał zarzuty skarżącej postawione w odwołaniu, czemu dał wyraz w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wobec ustalenia, że są one niezasadne i skarżąca nie osiągnęła ustawowego progu 100 punktów Minister Sprawiedliwości uznał, że trafna jest zaskarżona uchwała komisji kwalifikacyjnej ustalająca wynik egzaminu skarżącej na negatywny.

Skarga natomiast powtarza argumentację z odwołania dotyczącą wadliwości pytań o numerach 45,95 i 96.

Sąd nie podzielił zarzutów skarżącej odnośnie niejasności pytania nr 45. Prawidłowa i jedyna odpowiedź na to pytanie (A) wynikała ze znajomości i zrozumienia treści przepisu art. 411 pkt 1 k.c. Egzamin konkursowy na aplikację adwokacką ma sprawdzić wiedzę kandydata z danej dziedziny prawa, umiejętność interpretowania przepisów a nie pamięć egzaminowanego odnośnie dosłownego brzmienia wybranego przepisu prawnego z danej dziedziny.

Sąd nie podzielił również zarzutów skarżącej odnośnie wadliwego sformułowania pytań 95 i 96, powodującego brak poprawnej odpowiedzi na te pytania.

Zgodził się z Ministrem Sprawiedliwości, że prawidłowa odpowiedź na każde z tych pytań wynikała wprost z treści art. 49 § 1 k.s.h. (pyt. 95) i art. 50 § 2 k.s.h. (pyt. 96). W obu pytaniach zaznaczono, że chodzi o zasadę ustanowioną przez kodeks spółek handlowych a nie o treść konkretnej umowy zawartej między stronami. W tym stanie rzeczy znajomość wspomnianych przepisów 49 § 1 k.s.h. i 50 § 2 k.s.h. pozwoliła na udzielenie jedynej prawidłowej odpowiedzi, którą w pytaniu 95 jest odpowiedź "A" a w pytaniu 96 odpowiedź "B". W każdym z tych przypadków skarżąca udzieliła odpowiedzi niezgodnej z kluczem odpowiedzi a zatem przyznanie punktów było niezasadne.

Z powyższych względów Sąd uznał, że skarga A. C.-F. nie zasługuje na uwzględnienie.

Wobec tego, że skarżąca otrzymała z testu 99 punktów, wynik ten w świetle art. 75 i ust. 3 Prawa o adwokaturze jest negatywny, co słusznie ustaliły organy obydwu instancji.

W skardze kasacyjnej od wyroku WSA, skarżąca zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a to art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., w związku z art. 151 p.p.s.a. przez nieuwzględnienie skargi pomimo, że decyzja Ministra Sprawiedliwości zapadła z naruszeniem art. 7 w zw. z art. 77 i art. 140 k.p.a. w zw. z art. 75 ust. 1 Prawa o adwokaturze polegającym na wadliwym przyjęciu, że pytania testu na aplikację adwokacką o numerach 95 i 96 zostały sformułowane w sposób poprawny. Zarzuciła również "naruszenie obowiązku wszechstronnego rozważenia materiału sprawy przejawiające się tym, że z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika jakoby skarżąca w skardze tylko powtórzyła argumentację przytoczoną w odwołaniu od uchwały Komisji Egzaminacyjnej, a w rzeczywistości argumentacja ta nie została tylko powtórzona, ale także poszerzona o szereg orzeczeń sądów administracyjnych wydanych w analogicznych sprawach, a nadto została przedstawiona w wystąpieniu skarżącej na rozprawie".

Podnosząc tej treści zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy WSA do ponownego rozpoznania.

Minister Sprawiedliwości wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zasadnicze zastrzeżenia ujęte w sformułowanej podstawie odwoławczej rozpoznawanej skargi kasacyjnej sprowadzają się do zarzutu kwestionującego uznanie za prawidłowe dwóch pytań z testu egzaminacyjnego na aplikację adwokacką.

Wzorzec kontroli tak postawionego zagadnienia określony został w art. 75i ust.1 zd. pierwsze Prawa o adwokaturze. W myśl tego przepisu egzamin wstępny polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 150 pytań zawierających trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.

Wprowadzając w przepisach ustawowych regułę testu jednokrotnego wyboru ustawodawca wykluczył tym samym sytuację, w których test egzaminacyjny, sprawdzający wiedzę w zakresie niezbędnym do skutecznego ubiegania się o przyjęcie na aplikację adwokacką będzie zawierać pytania obejmujące kwestie sporne w doktrynie i orzecznictwie, jak też pytania, na które udzielenie jednej prawidłowej odpowiedzi uzależnione jest od przyjęcia dodatkowych założeń, niewynikających z treści pytania, czy też pytania obejmujące zagadnienia prawne, na które więcej niż jedna odpowiedź może zostać uznana za prawidłową.

Kwestia prawidłowości konstrukcji pytań testowych była wielokrotnie przedmiotem rozważań sądów administracyjnych. W orzecznictwie wprost wskazuje się, że reguła testu jednokrotnego wyboru, stosowana w art. 75i ust. 1 ustawy z 1982 r. - Prawo o adwokaturze, wyklucza zamieszczanie w pytaniach propozycji odpowiedzi, z których więcej niż jedna jest prawidłowa. Pytania zawarte w teście muszą być sformułowane w sposób jasny, precyzyjny, jednoznaczny i niebudzący wątpliwości. Nie można w nich zawierać kwestii spornych w orzecznictwie i doktrynie, jeżeli udzielenie jednej prawidłowej odpowiedzi uzależnione jest od przyjęcia lub wskazania dodatkowych założeń albo odniesień (wyr. NSA z 7 października 2010 r. II GSK 1039/09 LEX 746041).

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając sprawę w granicach skargi kasacyjnej podziela pogląd Sądu I instancji, że zakwestionowane pytania testu egzaminacyjnego pozostają w zgodzie z art. 75i ust. 1 Prawa o adwokaturze.

Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela stanowiska autora skargi kasacyjnej co do wadliwości pytania nr 95 dotyczącego wskazania przepisów Kodeksu cywilnego do których odsyła względnie obowiązujący art. 49 § 1 k.s.h. w zakresie ryzyka przypadkowej utraty przedmiotu wniesionego tytułem wkładu przez wspólnika i jego zobowiązania do świadczenia polegającego na wniesieniu na rzecz spółki tego przedmiotu. Pytanie dotyczyło kodeksowego wzorca powyższych zasad, na co niewątpliwie wskazuje użycie w treści pytania sformułowania "zgodnie z Kodeksem spółek handlowych". Jakkolwiek zasada przewidziana w art. 49 § 1 k.s.h. może podlegać umownej modyfikacji na mocy art. 37 § 1 k.s.h., tym niemniej treść pytania wymagała wskazania odwołania użytego w art. 49 § 1 k.s.h.

Te same uwagi należy odnieść do zastrzeżeń skarżącej dotyczących konstrukcji pytania nr 96 dotyczącego uprawnienia i obowiązku wspólnika spółki jawnej do podwyższenia wkładu. W tym przypadku również treść pytania kierowała na wskazanie wzorca ustawowego wynikającego z art. 50 § 2 k.s.h.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego sformułowanie pytań było jednoznaczne i wybór odpowiedzi nie wymagał przyjęcia lub wskazania dodatkowych założeń. Jak trafnie wskazano w decyzji Ministra Sprawiedliwości znajomość zasad kodeksowych wynikających wprost z przepisów ustawy (art. 49 § 1 i art. 50 § 2 k.s.h.) była wystarczająca do udzielenia właściwej odpowiedzi. Poprawność pytań wykluczała uwzględnienie żądania uznania odpowiedzi skarżącej za prawidłowe i przyznania jej za nie punktów.

Zaskarżony wyrok oparty o identyczną konkluzję nie naruszał zatem art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" w zw. z art. 151 p.p.s.a. a sama decyzja Ministra Sprawiedliwości nie naruszała art. 7, art. 77 i art. 140 k.p.a. w zw. z art. 75i Prawa o adwokaturze.

W tym stanie rzeczy skarga kasacyjna podlegała oddaleniu jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw (art. 184 p.p.s.a.). O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 p.p.s.a.