Wyrok z dnia 1965-09-21 sygn. II CR 291/65

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 291/65

Wyrok z dnia 21 września 1965 r.

Gdyby w związku z pozbawieniem wolności obywatela jego mienie było narażone na bezpośrednie niebezpieczeństwo, to zabezpieczenie tego mienia byłoby obowiązkiem organów bezpieczeństwa dokonujących aresztowania, a naruszenie takiego obowiązku przez funkcjonariuszy bezpieczeństwa uzasadniałoby odpowiedzialność Państwa na podstawie przepisów art. 1 i 3 ustawy z dnia 15 listopada 1956 r. (bądź obecnie obowiązujących art. 417 k.c.). Obowiązek ten nie może jednak sięgać tak daleko, żeby ochrona miała obejmować nie tylko mienie bezpośrednio zagrożone na skutek aresztowania, lecz także działalność gospodarczą osoby aresztowanej.

Przewodniczący: sędzia F. Błahuta. Sędziowie: B. Łubkowski, Z. Masłowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Hipolita L. przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuraturze Wojewódzkiej i Sądowi Wojewódzkiemu w Z., o zapłatę, na skutek rewizji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Zielonej Górze z dnia 25 maja 1965 r.,

rewizję oddalił.

Uzasadnienie  

Powód Hipolit L. domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa - Prokuratury Wojewódzkiej w Z. i Sądu Wojewódzkiego w Z. solidarnie na jego rzecz kwoty 85.720 zł z 8% od dnia 1 lipca 1963 r. oraz od Skarbu Państwa - Sądu Wojewódzkiego w Z. na jego rzecz kwoty 55.134 zł z 8% od dnia 1 lipca 1963 r. W uzasadnieniu pozwu powód podał, iż w 1962 r. prowadził szereg budów, na których posiadał narzędzia i materiały budowlane, że postanowieniem pozwanej Prokuratury Wojewódzkiej w Z. z dnia 7 grudnia 1962 r. zastosowano wobec niego w dniu 18 grudnia 1962 r. areszt tymczasowy, że pozwany Sąd Wojewódzki w Z. postanowieniem z dnia 12 stycznia 1963 r. nie uwzględnił jego wniosku o uchylenie aresztu tymczasowego, mimo iż powód wskazywał w nim, że znajdujące się na budowach narzędzia i materiały nie są zabezpieczone oraz że nie rozliczył się z inwestorami z podjętych robót. Powód wskazywał także, że pozwani nie uwzględnili jego wniosku o zarządzenie doprowadzenia go na prowadzone przez niego w chwili aresztowania budowy w celu zabezpieczenia narzędzi i materiałów oraz rozliczenia się z inwestorami. W wyniku aresztowania, na prowadzonych przez niego budowach zaginęły szczegółowo wykazane narzędzia i materiały ogólnej wartości kwoty dochodzonej w pozwie.

Sąd Wojewódzki powództwo oddalił, wychodząc z założenia, że postępowanie władz i prokuratorskich, i sądowych, a w szczególności odmowa uchylenia tymczasowego aresztu oraz doprowadzenia powoda na miejsce prowadzonych budów, nie naruszało żadnego przepisu prawa, wobec czego nie zachodzą przesłanki odpowiedzialności Państwa za szkodę będącą pośrednim następstwem zastosowania tymczasowego aresztu.

Domagając się w rewizji uchylenia powyższego wyroku, powód zarzuca Sądowi Wojewódzkiemu niewyjaśnienie istotnych w sprawie okoliczności oraz sprzeczność ustaleń z treścią zebranego materiału. Uchybienia te zdaniem skarżącego doprowadziły do wysnucia przez Sąd Wojewódzki błędnego wniosku, że Skarb Państwa nie odpowiada za szkodę pozostającą w związku przyczynowym z odmową powodowi podjęcia czynności niezbędnych do zabezpieczenia jego mienia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzuty rewizji są nieuzasadnione.

Gdyby w związku z pozbawieniem wolności obywatela jego mienie narażone było na bezpośrednie niebezpieczeństwo np. w razie pozostawienia nie zamkniętego mieszkania lub pozostawienia bez opieki przedmiotów, zwierząt itp.), to zabezpieczenie tego mienia byłoby obowiązkiem organów bezpieczeństwa dokonujących aresztowania, wynikającym z istoty zadań i obowiązków tych organów w zakresie ochrony zdrowia i mienia obywateli, naruszenie zaś takiego obowiązku przez funkcjonariuszy bezpieczeństwa uzasadniałoby odpowiedzialność Państwa na podstawie przepisów ust. 1 i 3 ustawy z dnia 15.XI.1956 r. (bądź obecnie obowiązującego art. 417 k.c.).

Obowiązek ten nie może jednak sięgać tak daleko, żeby ochrona miała obejmować nie tylko mienie bezpośrednio zagrożone na skutek aresztowania, ale również działalność gospodarczą osoby aresztowanej, która w związku z pozbawieniem wolności może być poszkodowana na skutek niemożności prowadzenia swoich interesów. Ryzyko bowiem ujemnych skutków, jakie w sferze interesów osoby aresztowanej może spowodować fakt pozbawienia wolności, ponosi ta osoba, a Państwo nie ma obowiązku udzielać interesom tym ochrony.

Jak wynika z twierdzeń powoda, prowadził on jako przedsiębiorca w różnych miejscach pięć budów, które w chwili aresztowania były czynne.

Domaganie się ze strony powoda, by doprowadzono go na miejsce budów w celu likwidacji prac, zabezpieczenia znajdującego się na budowach mienia oraz rozliczenia się ze zleceniodawcami nie znajduje oparcia w przepisach, było więc nieuzasadnione, a przy tym praktycznie nierealne. Uwzględnienie tego żądania absorbowałoby organa bezpieczeństwa w stopniu uniemożliwiającym należyte prowadzenie czynności śledczych.

Jak wynika z materiału w sprawie, powód pozostaje w związku małżeńskim, obowiązkiem więc żony pozostającej na wolności było zorganizowanie zabezpieczenia mienia powoda pozostającego na budowach. Ponadto powód miał możność w granicach zakreślonych przez regulamin więzienny ustanowić w drodze korespondencji pełnomocnika w celu strzeżenia i zabezpieczenia jego spraw. Powód nie twierdzi nawet, by przedsięwziął jakieś czynności w tym celu i by władze bezpieczeństwa uniemożliwiły mu ich podjęcie.

W świetle powyższych rozważań rozstrzygnięcie Sądu Wojewódzkiego jest trafne i nie narusza przepisów prawa, rewizja zaś wobec nieusprawiedliwienia jej podstaw podlega z mocy art. 387 k.p.c. oddaleniu.

OSNC 1966 r., Nr 3, poz. 51