Charakterystyka, przesłanki roszczenia windykacyjnego

Treścią roszczenia windykacyjnego przewidzianego w art. 222 § 1 k.c. jest żądanie wydania rzeczy, które kieruje się przeciwko osobie władającej cudzą rzeczą bez podstawy prawnej. Jego podstawę stanowi powstanie stanu sprzecznego z prawem właściciela, fakt pogwałcenia własności. Przesłankami owego roszczenia są wyłącznie elementy przedmiotowe, obiektywny fakt trwałego wkroczenia w sferę cudzego prawa własności przez podmiot nieuprawniony. Bez znaczenia dla powstania roszczenia windykacyjnego pozostają elementy subiektywne, takie jak wina, czy dobra lub zła wiara osoby naruszającej cudzą własność.

Wyrok SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 16 lipca 2021 r., II C 429/20

Standard: 58173 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. art. 222 § 1 k.c., właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Osoba, która faktycznie włada rzeczą nie ma obowiązku wydania jej właścicielowi, jeżeli służy jej skuteczne uprawnienie do władania rzeczą. Uprawnienie to może mieć różne źródła, np. może ono wynikać ze stosunku umownego pomiędzy stronami. Uregulowane w tym przepisie roszczenie windykacyjne służy do ochrony uprawnienia właściciela do wyłącznego posiadania rzeczy. Jego treścią jest możliwość żądania przez właściciela wydania mu rzeczy przez osobę, która faktycznie włada rzeczą, nie mając ku temu stosownego tytułu prawnego, skutecznego wobec właściciela. Określa się je niekiedy mianem roszczenia nieposiadającego właściciela przeciwko posiadającemu niewłaścicielowi.

Przesłanką wystąpienia z roszczeniem windykacyjnym jest relatywnie trwałe wkroczenie w sferę uprawnień właściciela przez nieuprawnionego, którego skutkiem jest całkowite pozbawienie właściciela władztwa nad rzeczą.

Przesłankami owego roszczenia są wyłącznie elementy przedmiotowe, obiektywny fakt trwałego wkroczenia w sferę cudzego prawa własności przez podmiot nieuprawniony. Bez znaczenia dla powstania roszczenia windykacyjnego pozostają elementy subiektywne, takie jak wina, czy dobra lub zła wiara osoby naruszającej cudzą własność.

Formą obrony pozwanego w procesie windykacyjnym jest podniesienie zarzutu hamującego ( exceptio iuris) polegającego na wykazywaniu, że pozwanemu służy skuteczne względem powoda uprawnienie do władania rzeczą stanowiącą własność powoda. Zarzut ten określany jest hamującym dlatego, że nie unicestwia on roszczenia windykacyjnego, a tylko ogranicza jego realizację tak długo, jak długo owo uprawnienie po stronie pozwanego istnieje.

W przypadku roszczenia windykacyjnego legitymowanym czynnie jest właściciel rzeczy, a legitymowanym biernie jest osoba władająca cudzą rzeczą bez tytułu prawnego.

Wyrok SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 30 listopada 2017 r., II C 503/16

Standard: 49433 (pełna treść orzeczenia)

Co do zasady, roszczenie windykacyjne z art. 222 § 1 k.c. jest środkiem prawnym służącym ochronie własności. Do przesłanek roszczenia windykacyjnego zalicza się: przysługiwanie powodowi statusu właściciela, pozbawienie go faktycznego władztwa nad rzeczą stanowiącą przedmiot własności oraz władanie rzeczą przez pozwanego w sposób nieuprawniony. Brak którejkolwiek ze wskazanych przesłanek niweczy skuteczne dochodzenie roszczenia wydobywczego.

Z przesłankami roszczenia wydobywczego korelują sposoby obrony pozwanego w procesie windykacyjnym, który może bronić się zarzutami: braku legitymacji czynnej powoda (nie przysługiwaniem mu statusu właściciela), braku własnej legitymacji biernej (nie włada rzeczą, której wydania domaga się powód), skutecznego względem powoda uprawnienia do władania rzeczą jak też prawem zatrzymania lub zarzutem nadużycia prawa.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, iż spór między stronami koncentrował się na jednej ze wskazanych wyżej przesłanek roszczenia windykacyjnego i korelujących z nimi środków obrony pozwanego, a mianowicie legitymacji biernej pozwanego. Brak którejkolwiek ze wskazanych wyżej przesłanek roszczenia windykacyjnego było wystarczającym do oddalenia powództwa.

W niniejszej sprawie pozwany wskazywał, że nie włada rzeczą, której wydania żąda powódka, a ta nie przedstawiła wiarygodnych dowodów potwierdzających władanie nieruchomością przez pozwanego.

Wyrok SR w Olsztynie z dnia 9 listopada 2017 r., I C 1379/17

Standard: 16934 (pełna treść orzeczenia)