Możliwość odbywania rozprawy pod nieobecność oskarżonych, gdy nie da się ustalić jego miejsca pobytu (art. 8 ust. 4 D. 2016/343)

Artykuł 8 ust. 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/343 nie nakłada on na sąd krajowy, w przypadku skazania w trybie zaocznym, jeżeli nie są spełnione warunki określone w art. 8 ust. 2 tej dyrektywy, obowiązku wyraźnego pouczenia w wyroku skazującym o prawie do wznowienia postępowania.

Jak wyjaśnia art. 8 ust. 4 wspomnianej dyrektywy, istotne jest w takich przypadkach, aby zarówno o prawie do wznowienia postępowania, jak i o możliwości zaskarżenia orzeczenia zaocznego zainteresowany został powiadomiony w chwili poinformowania go o tym orzeczeniu. Przepis ten nie określa szczegółowych zasad, zgodnie z którymi takie informacje powinny zostać przekazane zainteresowanemu, lecz przewiduje jedynie, że informacje te powinny zostać przekazane zainteresowanemu, gdy zostaje on poinformowany o orzeczeniu zaocznym, w szczególności w momencie jego zatrzymania, zważywszy, że zatrzymanie następuje zazwyczaj po zlokalizowaniu osoby poszukiwanej.

Motywie 39 dyrektywy 2016/343 stanowi, że wspomniane informacje, które powinny być przekazywane na piśmie, mogą być również przekazywane ustnie, pod warunkiem że fakt, iż informacje te zostały przekazane, zostanie odnotowany zgodnie z procedurą utrwalania czynności procesowych na mocy prawa krajowego.

Dyrektywa 2016/343 nie nakłada na sąd, który wydaje orzeczenie zaoczne wobec nieobecnego zainteresowanego, którego miejsce pobytu nie zostało ustalone, obowiązku zawarcia w tym orzeczeniu informacji dotyczących prawa do wznowienia postępowania i możliwości zaskarżenia tego orzeczenia.

Wybór zasad udostępniania takich informacji zainteresowanym osobom pozostaje w gestii państw członkowskich, pod warunkiem że zostaną one podane do wiadomości zainteresowanego w chwili poinformowania go o danym orzeczeniu.

Wyrok SN z dnia 8 czerwca 2023 r., C-430/22

Standard: 84378 (pełna treść orzeczenia)

Art. 8 ust. 4 dyrektywy 2016/343 stanowi, że jeżeli w państwach członkowskich dopuszcza się możliwość odbywania rozpraw pod nieobecność podejrzanych lub oskarżonych, lecz nie ma możliwości spełnienia warunków określonych w ust. 2 tego artykułu, ponieważ nie da się ustalić miejsca pobytu podejrzanego lub oskarżonego mimo podjęcia starań w rozsądnym zakresie, państwa członkowskie mogą postanowić, że orzeczenie może jednak zostać wydane i wykonane.

Z brzmienia art. 8 ust. 4 tej dyrektywy, a w szczególności z użycia słowa „jeżeli”, wynika zatem, że prawodawca Unii przyznaje państwom członkowskim jedynie możliwość przeprowadzenia rozprawy pod nieobecności zainteresowanej osoby.

Celem dyrektywy jest ustanowienie wspólnych norm minimalnych dotyczących niektórych aspektów domniemania niewinności w postępowaniu karnym oraz prawa do obecności na rozprawie w ramach tych postępowań, a nie dokonanie wyczerpującej harmonizacji postępowania karnego [zob. podobnie wyrok z dnia 19 maja 2022 r., Spetsializirana prokuratura, C-569/20].

Wyrok TSUE z dnia 15 września 2022 r., C-420/20

Standard: 84367 (pełna treść orzeczenia)