Odpowiedzialność członka komisji dyscyplinarnej

Członek komisji dyscyplinarnej wyższej uczelni może ponosić odpowiedzialność na podstawie art. 415 k.c. za szkodę wyrządzoną przez naruszenie przepisów o postępowaniu dyscyplinarnym.

Sąd Apelacyjny stwierdził, że ustawowe funkcje komisji dyscyplinarnych i zagwarantowana niezawisłość ich członków przy orzekaniu czyni ich status podobnym do pozycji sędziego, co - zdaniem Sądu - może prowadzić do wniosku, iż tak jak sędziowie nie ponoszą deliktowej odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez wydanie orzeczenia.

Prowadzenie postępowania dyscyplinarnego i wydawanie orzeczeń dyscyplinarnych przez komisje dyscyplinarne wyższych uczelni jest wykonywaniem władzy publicznej przekazanej tym komisjom na podstawie ustawy, tj. wskazanych przepisów ustawy o szkolnictwie wyższym. Komisja dyscyplinarna wyższej uczelni nie jest wprawdzie jej organem, w rozumieniu art. 38 k.c., jednak niewątpliwie stanowi element struktury uczelni, z którą jest powiązana w sposób organizacyjny i funkcjonalny. Także w imieniu uczelni oraz na jej rzecz komisja wykonuje swoje funkcje orzecznicze, a więc władzę publiczną. Wszystko to prowadzi do wniosku, że wyższa uczelnia, jako "inna osoba prawna", ponosi na podstawie art. 417 i art. 417 [1] § 2 k.c. odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działania lub zaniechania uczelnianej komisji dyscyplinarnej podjęte w toku postępowania dyscyplinarnego oraz za szkodę wyrządzoną przez wydanie niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego.

Odpowiedzialność wyższej uczelni za szkody, ponoszona na podstawie art. 417 lub 417 [1] § 2 k.c., nie wyłącza osobistej odpowiedzialności członków komisji dyscyplinarnej ponoszonej na podstawie art. 415 k.c., którzy - jak wskazano - odpowiadają wówczas solidarnie z wyższą uczelnią. Trzeba przy tym podkreślić, że ze względu na podobieństwo funkcji i zasad działania komisji dyscyplinarnych do działalności orzeczniczej sądów i sędziów, w szczególności ze względu na zasadę niezawisłości oraz niezależności komisji przy prowadzeniu postępowania dyscyplinarnego i orzekaniu, koniecznie jest przyjęcie wykładni pojęcia bezprawności działania i zaniechania zgodnej z powszechnie prezentowaną w doktrynie i orzecznictwie w odniesieniu do odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa oraz sędziów za wydanie orzeczenia niezgodnego z prawem. Jest to zatem niezgodność z prawem rozumiana jako postępowanie niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami lub wydanie orzeczenia w wyniku rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, które jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawniczej (por. m.in. IV CNP 25/05, I CNP 33/06, I BP 10/06, I CNP 25/11, I BU 10/11).

Z tych względów także do przyjęcia winy za błąd w prowadzeniu postępowania lub przy orzekaniu nie wystarcza rażące nawet naruszenie prawa, lecz konieczne jest również stwierdzenie oczywistości tego naruszenia (por. m.in. II CK 27/05, SNO 48/03). Dotyczy to tym bardziej członków komisji dyscyplinarnych wyższych uczelni nie będących z reguły prawnikami i wykonujących funkcje w komisjach w ramach obowiązków społecznych (korporacyjnych i samorządowych).

Ze względu na to, że członkowie komisji dyscyplinarnej wyższej uczelni są jej pracownikami, powstaje zagadnienie stosowania art. 120 k.p. do ich odpowiedzialności deliktowej wobec osób poszkodowanych naruszeniem prawa w toku postępowania dyscyplinarnego. Odpowiedzialność pracodawcy przewidziana w art. 120 § 1 k.p. dotyczy tylko szkody wyrządzonej przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych, tj. przy wykonywaniu na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem pracy określonej w umowie o pracę (art. 22 k.p.). O ile można uznać, że uczestniczenie nauczycieli akademickich w komisjach dyscyplinarnych należy do ich obowiązków korporacyjno-samorządowych, wynikających z zatrudnienia na wyższej uczelni, o tyle trudno uznać to za ich obowiązek pracowniczy, objęty zobowiązaniowym stosunkiem pracy.

Uchwała SN z dnia 27 września 2012 r., III CZP 48/12

Standard: 14194 (pełna treść orzeczenia)