Pojęcie szkody i wysokość odszkodowania w warunkach art. 552 k.p.k.

Odszkodowanie z tytułu niemożliwości wykonywania pracy powinno odpowiadać sumie utraconych zarobków, a pomiędzy niesłusznym tymczasowym aresztowaniem a powstałą szkodą o charakterze majątkowym musi zachodzić bezpośredni i adekwatny związek przyczynowy (por. wyrok SN z dnia 5 czerwca 2019 r., III KK 189/18; postanowienie SN z dnia 15 marca 2018 r., II KK 72/18).

Na gruncie rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego przyjmuje się, że pojęcie szkody jest tożsame z pojęciem, które wypracowano w prawie cywilnym.

Powszechnie przyjmuje się tzw. metodę dyferencyjną ustalania wysokości szkody materialnej, czyli ustalenie różnicy między stanem majątkowym obecnym, a stanem majątkowym, jaki by istniał, gdyby nie wystąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Zgodnie z art. 361 § 2 k.c. szkoda polega na stracie, którą poszkodowany poniósł oraz na utracie korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby zdarzenia wywołującego szkodę nie było. Nie można więc uznać za utraconą korzyść całości przyszłego wynagrodzenia wnioskodawcy, skoro rzeczywista korzyść jest konsekwencją pomniejszenia wynagrodzenia brutto o obowiązkowe obciążenia wynikające z różnych tytułów (por. wyrok SN z dnia 15 października 2020 r., II KK 16/20).

Skrótowo rzecz ujmując - odszkodowanie z tytułu niemożliwości wykonywania pracy powinno odpowiadać sumie utraconych zarobków, a nie służyć wynagrodzeniu wszystkich poniesionych w tym okresie strat, niekoniecznie wyłącznie wskutek zastosowania tymczasowego aresztowania (por. wyrok SN z dnia 5 czerwca 2019 r., III KK 189/18).

Postanowienie SN z dnia 6 kwietnia 2022 r., V KK 665/21

Standard: 73975 (pełna treść orzeczenia)

Szkodę, wynikającą z niesłusznego skazania, stanowi różnica między stanem majątkowym, jaki by istniał, gdyby skazanego nie pozbawiono wolności, a stanem rzeczywistym z chwili odzyskania wolności. Właśnie taka wykładnia jest zgodna z określeniem szkody zawartym w art. 361 § 2 k.c. i obejmuje damnum emergens oraz lucrum cessans, przy czym chodzi wyłącznie o szkodę, która wynikała rzeczywiście z niesłusznego tymczasowego aresztowania i pozbawienia wolności (zob. np. wyrok SN z dnia 15 września 2004 r., WA 14/04; postanowienie SN z dnia 12 sierpnia 2008 r., V KK 45/08).

Odszkodowanie ma na celu rekompensatę bezpośrednio wynikającą z faktu pozbawienia wolności w konkretnej sprawie. Konieczne jest tym samym precyzyjne ustalenie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy niesłusznym tymczasowym aresztowaniem a ewentualnym uszczerbkiem w majątku wnioskodawcy. Naprawienie szkody ma co prawda zapewnić całkowitą kompensatę uszczerbku, niemniej jednak nie może ono prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia poszkodowanego 

Wyrok SN z dnia 18 listopada 2021 r., IV KK 554/20

Standard: 73956 (pełna treść orzeczenia)