Uzasadnione wydatki stron w razie ustanowienia więcej niż jednego obrońcy lub pełnomocnika

Przepis art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k. statuuje zasadę, że uzasadnionym wydatkiem, wchodzącym w skład kosztów procesu, jest ten związany z ustanowieniem w sprawie jednego pełnomocnika. Wykładnia gramatyczna tego przepisu prowadzi do wniosku, że liczebnik użyty w jego treści wskazuje nie to, ilu pełnomocników może strona ustanowić w sprawie, gdyż to określa art. 88 § 1 w zw. z art. 77 k.p.k., ale za ustanowienie ilu może oczekiwać zwrotu wydatków, w przypadku określonego zakończenia procesu karnego. Zatem w sytuacji ustanowienia przez stronę w sprawie równocześnie trzech pełnomocników, za uzasadniony wydatek zostanie uznany ten, poniesiony na ustanowienie jednego pełnomocnika.

Jakie jednak zająć stanowisko w przedmiocie wydatków poniesionych przez stronę na ustanowienie w sprawie, nie równocześnie, a w kolejności więcej niż jednego pełnomocnika? Czy uznać, że wydatki poniesione na ustanowienie wszystkich pełnomocników procesowych wchodzą w skład kosztów procesu, czy też uznać, że tylko wydatki wyłożone na ustanowienie jednego pełnomocnika zaliczyć należy do tych kosztów. Interpretacja gramatyczna przepisu §1 pkt 2 art. 616 k.p.k. prowadzi do stwierdzenia, że do uzasadnionych wydatków strony, wchodzących w skład kosztów procesu, należą wydatki poniesione przez stronę na ustanowienie w sprawie wszystkich kolejnych pełnomocników, gdyż każdy z nich, na określonym etapie postępowania karnego, był ustanowiony jedynym pełnomocnikiem procesowym.

Inna interpretacja nawiązująca do celu analizowanego przepisu, limitującego wysokość wydatków, wchodzących w skład kosztów procesu, daje podstawę do uznania za uzasadnione tylko wydatki poniesione na ustanowienie w sprawie jednego pełnomocnika, nawet gdyby w sprawie ustanowiony został, nie równocześnie, a kolejno więcej niż jeden pełnomocnik.

Jednak te obie interpretacje oderwane od unormowań, przewidzianych w procesie cywilnym, dotyczących zwrotu kosztów procesu (w tym wydatków poniesionych na wynagrodzenie adwokata), które po myśli art. 89 k.p.k. należało odpowiednio uwzględnić w kwestiach dotyczących pełnomocnika ustanowionego w sprawie karnej, nie mogą być uznane za w pełni trafne.

Uwzględniając – po myśli art. 89 k.p.k. – istniejące na gruncie procesu cywilnego unormowania i interpretacje, w zakresie zaliczania wydatków poniesionych na pełnomocnika procesowego do kosztów procesu stwierdzić należało, że w sytuacji ustanowienia w sprawie karnej jednego, a następnie dalszych kolejno po sobie umocowanych pełnomocników, do uzasadnionych wydatków w rozumieniu § 1 pkt 2 art. 616 k.p.k. nie zostaną zaliczone te poniesione na ustanowienie w sprawie dalszych pełnomocników wtedy, gdy rozwiązanie umowy o świadczenie pomocy prawnej nastąpiło z przyczyn leżących po stronie osoby udzielającej pełnomocnictwa, a to nierzetelności strony wobec pełnomocnika albo rezygnacji przez stronę z pełnomocnika z przyczyny natury subiektywnej. Zatem w tak określonej sytuacji, uzasadnionym wydatkiem będzie koszt ustanowienia jednego pełnomocnika w sprawie. Wysokość wydatków określona jest przez umowę pełnomocnika ze stroną. Jeżeli należności te mieszczą się w granicach obowiązujących stawek (aktualnie określa je rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.), to poniesione na ten cel wydatki przez stronę należy uznać za „ uzasadnione ”.

Postanowienie SN z dnia 17 sierpnia 2006 r., WZ 30/06

Standard: 71717 (pełna treść orzeczenia)